کالبدشکافی سیاست انگلیسی‌ها در ایران
کالبدشکافی سیاست انگلیسی‌ها در ایران تألیف حسین احمدی؛ در اوائل قرن نوزدهم به دلیل تغییر آرایش سیاسی - نظامی جهان، انگلیسی‌ها ضمن ثبت قراردادهای سیاسی دو پهلو و غیر شفاف، اعزام مأمورین مطالعاتی، تأسیس سفارت در هنگام دوره‌ی اول جنگ‌های روسیه علیه ایران سعی در رخنه سیاسی در ایران کردند و ضمن به رسمیت شناختن حوزه نفوذ روسیه، از هیچ اقدامی در راستای تضعیف و بهره کشی از ایران و ایرانی خودداری نورزیدند. تا جایی که به جرأت می‌توان گفت به دلیل نغوذ ساختاری، در تمامی حوادث تلخ و زیانبار بزرگ تا به امروز از آن جمله کوچک شدن قلمرو سرزمینی ایارن نقش بالقوه و بالفعلی بازی کردند, امری که در پژوهش‌ها مغفول مانده است. در این نوشتار تلاش شده است تا سیاست مخرب انگلیس در ایران مورد واکاوی قرار بگیرد.
| کالبدشکافی سیاست انگلیسی‌ها در ایران | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | احمدی، حسین (نویسنده) |
| ناشر | مؤسسه تاریخ معاصر ایران |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | ۱۳۹۶ |
| شابک | 978-964-2834-76-1 |
| موضوع | ایران -- تاریخ -- دخا‌لت انگلستا‌ن -- کنگره‌ها,Congresses -- Participation, British -- History -- Iran,ایران -- روابط خارجی -- انگلستا‌ن -- کنگره‌ها,Congresses -- Great Britain -- Foreign relations -- Iran,انگلستا‌ن --روابط خارجی -- ایران -- کنگره‌ها,Congresses -- Iran -- Foreign relations-- Great Britain |
| کد کنگره | |
گزارش کتاب
اهداف انگلیسی‌ها از روابط با ایران تا پایان قرن هیجدهم، بازاریابی، فروش کالا و سوجویی در راه اهداف تجاری بود به همین دلیل تعداد فرستادگان رسمی پادشاه انگلیس به ایران از انگشت دست تجاوز نمی کرد. اما در اوایل قرن نوزدهم مناسبات ایران و انگلیس تحت الشعاع حوادث بین‌المللی قرار گرفت:
- پدیداری ناپلئون بناپارت در صحنه سیاسی و اندیشه وی برای تسلط به هندوستان با استفاده از راه ایران
- عملیاتی شدن توسعه طلبی ارضی در دکترین سیاست خارجی روسیه
- ثبات نسبی جامعه‌ی ایران و اعاده مرزهای ایران دوره نادری با روی کار آمدن آقامحمدخان قاجار
با در نظر گرفتن عوامل فوق از سال‌های آغازین سلطنت فتحعلی شاه قاجار کمپانی هند شرقی انگلیس و یا دولت این کشور پی در پی سفرایی را به تهران گسیل داشتند این سفرا عمدتا اهداف ذیل را در ایران تعقیب می‌کردند:
1- تضعیف و نابودی ایران از طریق رخنه سیاسی در جامعه ایران از طریق جذب لایه‌های اجتماعی مختلف
2- بستن قراردادهای سیاسی متعدد و گرفتن تعهدات شفافی از دولت ایران در مقابل دادن تعهدات دو پهلو و قابل تفسیر به ایران.
3- مطالعه اجتماعی جامعه ایران
4- فروش کالا
جنگ‌های با روسیه باعث بسط نفوذ انگلیسی‌ها در ایران شد تا جایی برای اولین بار فتحعلی شاه پادشاه ایران پس از مرگ فرزندش عباس میرزا نظر سفیر انگلیس را برای گماشتن نوه‌اش محمدمیرزا به سلطنت جویا شد. انگلیسی‌ها با فرستادن سفرایی کاربلد به ایران نشان دادند که جایگاه ایران در سیاست خارجی این کشور اهمیت بسیاری دارد در دوره قاجار در تمامی تحولات بزرگ ایران، لندن نقش بالقوه و بالفعلی بازی کرد، از عهدنامه گلستان، ترکمانچای، آخال پاریس تا جدایی بحرین در دوره پهلوی دوم. با سقوط قاجار و آمدن رضاخان نقش انگلیسی‌ها در این جابجایی قدرت و سپس گماردن فرزندش به سلطنت تا ملی شدن نفت و کودتای 28 مرداد مشخص و عیان است. با حضور گسترده آمریکائیان پس از 1332 در ایران گرچه تقابل، رقابت و تعاملی میان واشنگتن و لندن برای بسط نفوذ پیش آمد ولی مدیریت و هماهنگی کامل این دو قدرت مانع از بهره برداری ایرانیان از این اختلافات در راستای اهداف ملی شد. شوروی‌ها که در ساختار قدرت ایران نفوذی کم رنگ داشتند از طریق گسترش افکار ماتریالیستی به وسیله‌ی عوامل خود همچون توده‌ای‌ها در فکر جذب رده‌های مدیران میانی و مردم ایران بودند توفیقی به دست نیاوردند و عملا این انگلیس و آمریکا بودند که صحنه گردان سیاست و اقتصاد در ایران بودند. مجموعه‌ی پیش رو حاصل هم اندیشی محققان و پژوهشگران در همایش بین‌المللی «کالبدشکافی سیاست انگلیسی‌ها در ایران» در خلال سال‌های 2012- 1800 م است.[۱]
پانويس