روضة الشهداء (تصحیح عقیقی بخشایشی): تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۵۲: خط ۵۲:
کاشفی در خاتمه این کتاب نیز انساب و اعقاب سبطین (امام حسن و امام حسین(ع)) و شرح حال جمعى از سادات را نگاشته است <ref> ر.ک: مقدمه محقق، ص7</ref>.
کاشفی در خاتمه این کتاب نیز انساب و اعقاب سبطین (امام حسن و امام حسین(ع)) و شرح حال جمعى از سادات را نگاشته است <ref> ر.ک: مقدمه محقق، ص7</ref>.


کتاب‏شناس معروف حاج آقابزرگ تهرانى در مورد این کتاب مى‏نویسد: «برخى احتمال داده‏اند این کتاب نخستین مقتل فارسى بوده است... ولى مقتل فارسى متقدم‏تر از آن کتاب نیز بوده است که خود «روضة الشهداء» از آن نقل مطلب نموده است و آن کتاب مقتل فارسى تألیف ابى‌المفاخر رازى است که در کتاب روضة الشهداء شعر او را آورده است» <ref> ر.ک: همان</ref>.  
کتاب‏شناس معروف حاج آقابزرگ تهرانى در مورد این کتاب مى‏نویسد: «برخى احتمال داده‏اند این کتاب نخستین مقتل فارسى بوده است... ولى مقتل فارسى متقدم‏تر از آن کتاب نیز بوده است که خود «روضة الشهداء» از آن نقل مطلب نموده است و آن کتاب مقتل فارسى تألیف ابى‌المفاخر رازى است که در کتاب روضة الشهداء شعر او را آورده است» <ref> ر.ک: همان</ref>.  


اما محقق کتاب معتقد است که نثر بدیع و ادب فاخر و درخشان و معلومات و اطلاعات متفرقه و محتواى پربار توأم با شعر و تمثیل آن در سطحى قرار دارد که امروز نیز پس از گذشت پانصد سال از تألیف آن مى‏توان از نثر و ادب آن، بهره جست و در اختیار مشتاقان قرار داد و شاید همین نکته باعث شده است که این کتاب به‌عنوان «نخستین اثر فارسى روضه‏خوانى» در سطح عمومى مطرح و مورد توجّه واقع گردد<ref> ر.ک: همان، ص8</ref>.  
اما محقق کتاب معتقد است که نثر بدیع و ادب فاخر و درخشان و معلومات و اطلاعات متفرقه و محتواى پربار توأم با شعر و تمثیل آن در سطحى قرار دارد که امروز نیز پس از گذشت پانصد سال از تألیف آن مى‏توان از نثر و ادب آن، بهره جست و در اختیار مشتاقان قرار داد و شاید همین نکته باعث شده است که این کتاب به‌عنوان «نخستین اثر فارسى روضه‏خوانى» در سطح عمومى مطرح و مورد توجّه واقع گردد<ref> ر.ک: همان، ص8</ref>.  
خط ۶۰: خط ۶۰:
==== نقاط قوّت====
==== نقاط قوّت====
# یکى از نقاط قوّت آن، که اتفاقا همین امر عامل بقا و استمرارش نیز مى‏باشد، نثر قوى و برخوردارى از ادب بلند و فاخر عصر خویش مى‏باشد <ref> ر.ک: همان، ص13</ref>.  
# یکى از نقاط قوّت آن، که اتفاقا همین امر عامل بقا و استمرارش نیز مى‏باشد، نثر قوى و برخوردارى از ادب بلند و فاخر عصر خویش مى‏باشد <ref> ر.ک: همان، ص13</ref>.  
# کثرت معلومات: یکى دیگر از نقاط قوت آن کثرت معلومات مؤلّف و تنوّع محتویات کتاب مى‏باشد. کتاب سرشار از علوم، معارف، اطلاعات کلامى، تاریخى، فقهى و نجومى مى‏باشد و این تنوع و تکثر، نوعى جاودانگى و استمرار و دوام به کتاب بخشیده است که کمتر نظیر آن را از نظر تنوع و تکثر، مى‏توان در بین هم‌ردیفان آن پیدا نمود<ref> ر.ک: همان</ref>.  
# کثرت معلومات: یکى دیگر از نقاط قوت آن کثرت معلومات مؤلّف و تنوّع محتویات کتاب مى‏باشد. کتاب سرشار از علوم، معارف، اطلاعات کلامى، تاریخى، فقهى و نجومى مى‏باشد و این تنوع و تکثر، نوعى جاودانگى و استمرار و دوام به کتاب بخشیده است که کمتر نظیر آن را از نظر تنوع و تکثر، مى‏توان در بین هم‌ردیفان آن پیدا نمود<ref> ر.ک: همان</ref>.  
# منابع متنوع: یکى دیگر از نقاط قوت آن برخوردارى از منابع گوناگون و مآخذ متعدد مى‏باشد. در این کتاب از ده‌ها کتاب و منبع نادر و کمیاب و دست اوّل، مطالبى نقل شده است که امروز نمى‏توان آنها را پیدا نمود و اتفاقا اسامى آنها نیز قید و ضبط شده است. این امر به محقّقین و پژوهشگران روز این امکان را مى‏دهد که جهت شناخت آن منابع به این کتاب مراجعه‏اى داشته باشند تا به منابع اصلى دسترسى پیدا کنند <ref> ر.ک: همان </ref>.  
# منابع متنوع: یکى دیگر از نقاط قوت آن برخوردارى از منابع گوناگون و مآخذ متعدد مى‏باشد. در این کتاب از ده‌ها کتاب و منبع نادر و کمیاب و دست اوّل، مطالبى نقل شده است که امروز نمى‏توان آنها را پیدا نمود و اتفاقا اسامى آنها نیز قید و ضبط شده است. این امر به محقّقین و پژوهشگران روز این امکان را مى‏دهد که جهت شناخت آن منابع به این کتاب مراجعه‏اى داشته باشند تا به منابع اصلى دسترسى پیدا کنند <ref> ر.ک: همان </ref>.  
# منابع غیر شیعه: چهارمین نکته قوت این کتاب بهره‏گیرى آن از منابع اهل سنت در مقام معرفى اهل‌بیت(ع) و نشان دادن مقامات و مراتب آنان مى‏باشد. دوستداران اهل‌بیت(ع) و مشتاقان نشر فضائل آن خاندان دوست دارند که حدیث محبوب و معشوق خود را از زبان تمام کائنات بشنوند؛ از دوست، دشمن، از خودى و بیگانه و از هر منبع و مأخذى که گویاى فضل و راه‌گشاى علوم و معارف آنان بوده باشد (گرچه بخشى از این توسعه، جزء نقاط ضعف کتاب است)، ولى اساس کلّى و موضع‌گیرى عمومى آن، نقطه قوّت و امتیاز آن مى‏باشد<ref> ر.ک: همان </ref>.   
# منابع غیر شیعه: چهارمین نکته قوت این کتاب بهره‏گیرى آن از منابع اهل سنت در مقام معرفى اهل‌بیت(ع) و نشان دادن مقامات و مراتب آنان مى‏باشد. دوستداران اهل‌بیت(ع) و مشتاقان نشر فضائل آن خاندان دوست دارند که حدیث محبوب و معشوق خود را از زبان تمام کائنات بشنوند؛ از دوست، دشمن، از خودى و بیگانه و از هر منبع و مأخذى که گویاى فضل و راه‌گشاى علوم و معارف آنان بوده باشد (گرچه بخشى از این توسعه، جزء نقاط ضعف کتاب است)، ولى اساس کلّى و موضع‌گیرى عمومى آن، نقطه قوّت و امتیاز آن مى‏باشد<ref> ر.ک: همان </ref>.   
# جامع بودن: پنجمین نقطه قوّتى که به‌نوعى امتیاز هم محسوب مى‌گردد، مشتمل بودن‏ کتاب بر تمام احادیث و روایات و آیات و سنن و سیره‌ها پیرامون اهل‌بیت(ع)، به‌ویژه ابى‌عبداللّه الحسین(ع) مى‏باشد؛ بى‏آنکه تحلیل کامل یا موضع‏گیرى خاصّى از خود نشان دهد. کار او بى‏شباهت به اقدامات علامه مجلسى(ره) در گردآورى احادیث قوى و ضعیف و موثق و حسن برای جلوگیری از اندراس و زوال آنها نیست؛ هرچند احادیث غیر قابل استناد نیز در میان آن احادیث و تواریخ وجود داشته است <ref> ر.ک: همان، ص14-13</ref>.   
# جامع بودن: پنجمین نقطه قوّتى که به‌نوعى امتیاز هم محسوب مى‌گردد، مشتمل بودن‏ کتاب بر تمام احادیث و روایات و آیات و سنن و سیره‌ها پیرامون اهل‌بیت(ع)، به‌ویژه ابى‌عبداللّه الحسین(ع) مى‏باشد؛ بى‏آنکه تحلیل کامل یا موضع‏گیرى خاصّى از خود نشان دهد. کار او بى‏شباهت به اقدامات علامه مجلسى(ره) در گردآورى احادیث قوى و ضعیف و موثق و حسن برای جلوگیری از اندراس و زوال آنها نیست؛ هرچند احادیث غیر قابل استناد نیز در میان آن احادیث و تواریخ وجود داشته است <ref> ر.ک: همان، ص14-13</ref>.   
خط ۶۹: خط ۶۹:
# در کتاب حاضر که بخشى از امتیازات آن گذشت، اصول علم درایه، رجال و قواعد شناخت حدیث، درست انجام و اعمال نشده است‏. نوعاً از راویان ضعیف و مجهول‌الحال به‌صورت ارسال مطلب، نقل شده است. غث و سمین، قوى و ضعیف، معتبر و نامعتبر هر دو با هم و در کنار هم قرار گرفته‏اند. خواننده باید بسیار فطن، هوشیار و اهل دقت باشد که بتواند آنها را از همدیگر تفکیک و جدا نماید و هرکدام را در جایگاه خاص خود قرار دهد. گرچه محدثین و فقهاى ما جائى که حدیث در باب احکام فقهى و شریعت، نبوده باشد، از باب توسّع و مسامحه در غیر احکام چندان کنکاش نمى‏کنند و به ضعف راویان نیز چندان اهمیت قائل نمى‏شوند، ولى به اعتقاد نگارنده ابواب مربوط به عقائد و کلام و توحید و معارف و ارزش‌هاى والاى اسلامى، خیلى مهم‏تر از ابواب فقهى و عبادى است و دقّت لازم و کنکاش و تحقیق عمیق‏تر و اصولى‏ترى را مى‏طلبد<ref> ر.ک: همان، ص14</ref>.   
# در کتاب حاضر که بخشى از امتیازات آن گذشت، اصول علم درایه، رجال و قواعد شناخت حدیث، درست انجام و اعمال نشده است‏. نوعاً از راویان ضعیف و مجهول‌الحال به‌صورت ارسال مطلب، نقل شده است. غث و سمین، قوى و ضعیف، معتبر و نامعتبر هر دو با هم و در کنار هم قرار گرفته‏اند. خواننده باید بسیار فطن، هوشیار و اهل دقت باشد که بتواند آنها را از همدیگر تفکیک و جدا نماید و هرکدام را در جایگاه خاص خود قرار دهد. گرچه محدثین و فقهاى ما جائى که حدیث در باب احکام فقهى و شریعت، نبوده باشد، از باب توسّع و مسامحه در غیر احکام چندان کنکاش نمى‏کنند و به ضعف راویان نیز چندان اهمیت قائل نمى‏شوند، ولى به اعتقاد نگارنده ابواب مربوط به عقائد و کلام و توحید و معارف و ارزش‌هاى والاى اسلامى، خیلى مهم‏تر از ابواب فقهى و عبادى است و دقّت لازم و کنکاش و تحقیق عمیق‏تر و اصولى‏ترى را مى‏طلبد<ref> ر.ک: همان، ص14</ref>.   
# نوع منابع و مآخذ مؤلف از منابع عامّه مى‏باشد: گویا مؤلف در آن شرائطى که مى‏زیسته‏ است چاره‏اى جز استفاده از مأخذ و منابع اهل سنت را نداشته است؛ گرچه این مسئله در نوع خود مزیتى شمرده شده است، ولى حقیقت مطلب آن است که حراست و نگهبانى و دقّت و تعمّق شیعه، خیلى قوى‏تر و متقن‏تر از اهل سنّت است؛ خاصّه آنکه عامّه یک قرن و نیم دیرتر از شیعه، به نگارش حدیث و خبر، رو آورده است که خیلى از مطالب و حقایق از دست رفته بود <ref> ر.ک: همان، ص15-14</ref>.  
# نوع منابع و مآخذ مؤلف از منابع عامّه مى‏باشد: گویا مؤلف در آن شرائطى که مى‏زیسته‏ است چاره‏اى جز استفاده از مأخذ و منابع اهل سنت را نداشته است؛ گرچه این مسئله در نوع خود مزیتى شمرده شده است، ولى حقیقت مطلب آن است که حراست و نگهبانى و دقّت و تعمّق شیعه، خیلى قوى‏تر و متقن‏تر از اهل سنّت است؛ خاصّه آنکه عامّه یک قرن و نیم دیرتر از شیعه، به نگارش حدیث و خبر، رو آورده است که خیلى از مطالب و حقایق از دست رفته بود <ref> ر.ک: همان، ص15-14</ref>.  
# ضعف محتوایی: یکى دیگر از نقاط ضعف آن، شمول آن به پاره‏اى از مطالب سخیف مى‏باشد که ضعف و بى‏پایه بودن آنها مسلّم و قطعى است؛ به‌عنوان مثال او داستان عروسى حضرت قاسم(ع) را با آب و تاب فراوان، ذکر مى‏کند و نوعى مجلس‏آرائى و صحنه‏سازى انجام مى‏دهد؛ درصورتى‌که این امر در آن حشر عظیم و در آن گیرودار هولناک، نه‌تنها صورت عملى و وقوعى ندارد، بلکه بسیار دور از عقل و منطق و شئون عرف است<ref> ر.ک: همان، ص15</ref>.  
# ضعف محتوایی: یکى دیگر از نقاط ضعف آن، شمول آن به پاره‏اى از مطالب سخیف مى‏باشد که ضعف و بى‏پایه بودن آنها مسلّم و قطعى است؛ به‌عنوان مثال او داستان عروسى حضرت قاسم(ع) را با آب و تاب فراوان، ذکر مى‏کند و نوعى مجلس‏آرائى و صحنه‏سازى انجام مى‏دهد؛ درصورتى‌که این امر در آن حشر عظیم و در آن گیرودار هولناک، نه‌تنها صورت عملى و وقوعى ندارد، بلکه بسیار دور از عقل و منطق و شئون عرف است<ref> ر.ک: همان، ص15</ref>.


==وضعیت کتاب==
==وضعیت کتاب==
۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش