دیوان نیر: تفاوت میان نسخه‌ها

{{جعبه اطلاعات کتاب

1.شعر عربي - قرن 13ق.

2.شعر فارسي - قرن 13ق.

}}

==معرفی اجمالی==

# مثنوی آتشکده: در دیوان حاضر، آتشکده دربرگیرنده 2102 بیت است که از دیوان‌های قبلی گردآوری شده است. تعداد ابیات مثنوی آتشکده در آن دیوان‌ها در چاپ‌های مختلف 2101 یا 2102 بیت است که 2101 بیت در همه نسخه‌ها مشترک است. در مراحل بعدی پس از گردآوری ابیات، سعی شده نکات مربوط به هر بیت و یا چند بیت، به‌صورت زیرنویس آورده شود که عمده آن‌ها روایات، مستندات مربوط به واقعه کربلا، معنی لغات دشوار، اصطلاحات و کنایات است. البته این امر تا حد ممکن صورت پذیرفته است. بخش مثنوی با بیت:  

آغاز شده و با بیت زیر پایان می‌پذیرد:

آتشکده بـیشتر با دو اثر گران‌سنگ دیگری که آنها هـم‌ در‌ حـول و حـوش حماسه عاشورا سروده‌ شده‌ اند،‌ مقایسه‌ و سـنجیده مـی‌شود:‌ یکی‌ «زبدة الأسرار» سروده حسن صفی‌علیشاه (1251-1316ق) و دیگری «گنجینة الأسرار» سـروده عـمان سامانی (1264-1322ق)‌. این‌ هر‌ سـه اثـر چنان بـه هـم مـی‌مانند‌ که‌ بی‌گمان‌ از‌ یکدیگر‌ تـأثیر پذیـرفته و به استقبال هم رفته‌اند، اما قرائن و شواهدی که بتواند تقدیم «آتـشکده» را بـه‌ویژه بر «زبدة الأسرار» ثابت کند، کـافی نبوده، بیشتر مفید‌ احـتمال اسـت. به‌هرصورت این هـر سـه کتاب در زمان‌های نزدیک به هم (هر سه در اوائل قرن چـهاردهم قـمری) سروده شده است <ref> صحتی سردرودی، محمد، ص138</ref>.

# ترکیب‌بند: شامل 28 بند، به‌همراه 28 بیت برگردان که به‌صورت مجزا تنظیم یافته و بخش دوم از دیوان حاضر را به خود اختصاص داده است. این بخش نیز همچون آتشکده، دربردارنده مطالبی است که به‌صورت زیرنویس، الصاق شده؛ با این تفاوت که مستندات تاریخی به غیر از موارد ضروری در آن تکرار نشده و تنها به توضیح ابیات و معنی لغات بسنده شده است <ref> ر.ک: مقدمه، صفحه بیست‌وهفت</ref>. این اثر سترگ دارای صلابت و صمیمیت خاصی است کـه در‌ اشـعار‌ دیـگر‌ این مجموعه دیده نمی‌شود و حائز امتیازات چندی است که آن را از نظایر‌ خـود‌ مـمتاز مـی‌سازد. حتی از ترکیب‌بند معروف محتشم نیز‌ موفق‌‌تر‌ و فراتر می‌رود <ref> ر.ک: صحتی سردرودی، محمد، ص138</ref>.

# اشعار متفرقه: اشعار متفرقه شامل اشعار ترکی و ساقی‌نامه است. سه شعر ترکی که از لآلی منظومه جدا شده و به قسمت اشعار متفرقه ملحق شده‌اند و یک سروده سه‌بیتی فارسی و یک سروده سه‌بیتی به زبان عربی که چون قالب مشخصی نداشتند، از لآلی منظومه به قسمت اشعار متفرقه منتقل شدند. <ref>همان </ref>.

# ضمیمه‌ها: در این بخش سعی شده است سروده‌های دیگران از اشعار مرحوم نیر جدا شده و به‌صورت مستقل تنظیم شوند. این بخش دربرگیرنده یک شعر از ادیب‌الممالک که در پاسخ به شعر نیر آن را سروده، یک غزل از میرزا محمد ممقانی، پدر نیر و دو قصیده با مضمون مدح از میرزا اسماعیل، برادر نیر است که در مجموع چهار شعر را شامل می‌شود و با بیت:  

آغاز و با بیت زیر به انجام می‌رسد:  

==وضعیت کتاب==