۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز (جایگزینی متن - ' .' به '. ') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۴۴: | خط ۴۴: | ||
== | ==معرفی اجمالی== | ||
'''تحفة الابرار فی مناقب الأئمة الأطهار'''، تألیف عمادالدین حسن بن علی طبری (زنده در 701ق)، اثری فارسی در مقام اثبات امامت و ولایت اهلبیت(ع) است. طبری بدون هرگونه تعصب بیجا، با استناد به آیات زیادی از قرآن کریم و احادیث منقول از کتابهای اهل سـنت و بـا اسـتدلالاتی متین به دفاع از حریم اهلبـیت(ع) پرداخته و بـه شبهات مخالفین شیعه پاسخ گفته است <ref> ر.ک: شمس، فرزانه، ص54<ref/>. | |||
این اثر به قولی در سال 698ق، برای عزالدین محمّد بن محمّد رازی فریومدی وزیر تـألیف شـده و در سال 700ق در دست تـألیف بـوده اسـت<ref> ر.ک: مایل هروی، نجیب، ص114<ref/>. | |||
کتاب با تصحیح و تحقیق سید مهدی جهرمی به زیور طبع آراسته شده است. | |||
==ساختار | ==ساختار== | ||
مقدمه مصحح در شرح حال مؤلف و آثار او، معرفی کتاب و روش تصحیح کتاب است. مطالب نویسنده نیز مشتمل بر مقدمهای در پنج فصل و متن اثر در ده باب است که هر باب نیز مشتمل بر فصولی است. | |||
مؤلف سعی بر آن داشته که پس از عقل و قرآن به کتب اهل سنت استناد جسته و همه شواهد خویش را در آنها بیابد. در متن کتاب نیز مکرراً منابع خویش را نام برده است <ref> مقدمه مصحح، ص23<ref/>. | |||
==گزارش محتوا== | |||
کتاب مزبور که به نامهای «تحفة الأبرار و هدية الأخبار» و «تحفة الأبرار في أصول الدين» نـیز خـوانده شده است، پس از تألیف مورد توجّه قرار گرفته و نسخههای زیادی از آن در کتابخانههای داخل و خارج از ایـران مـوجود اسـت و نیز بر اثر اهمیت آن کتاب، شیخ علم بن سیف بن منصور نجفی حلی آن را تـعریب کـرده است <ref> ر.ک: مایل هروی، نجیب، ص114<ref/>. | |||
در تمامی فهارسی که ذکری از تحفة الأبرار به چشم میخورد، آن را بهعنوان کتابی در اصول دین معرفی کردهاند؛ حال اینکه این کتاب تنها در مقام اثبات ولایت و امامت امیرالمؤمنین علی(ع) و حقانیت تشیع میباشد. اگرچه پارهای مباحث، نظیر غرض از ایجاد انسان، بیان رسول و نبی و محدث، بلاد اسلام و بلاد کفر و... در آن طرح گردیده، اما اینها همگی در راستای وصول به همان مقصد و وضوح همان مطلب میباشند<ref> ر.ک: مقدمه مصحح، ص21 <ref/>. | |||
عماد طبری در مقدمه کتاب طی شش فصل ضمن تمهید مقدمات بحث، سبب تألیف کتاب را تمنای دوستان دانسته، مینویسد: «عقلای اولوالالباب که موفق حضرت الوهیت بودند، از مؤلف این کتاب... به سبب آنکه در این باب اندک مهارت غواصی داشت و به فضل ذوالمنن در این فن زیادت یافته، استدعای تألیف کتابی به فارسی کردند در امامت، به غایت وضوح که فردا در قیامت حجت را شاید» <ref> همان، ص22-21<ref/>. | |||
وی سپس طی ابواب دهگانه کتاب، به تبیین ضرورت امامت و چگونگی انتخاب امام و بطلان دیدگاه اهل سنت و نقد پارهای از روایات جعلی آنها و... میپردازد. آنچه در این کتاب بهنحو بارزی جلب نظر میکند، روشنبینی و دوری مؤلف آن از تعصبات خام و منفی میباشد. چنانکه بهدور از چنان تعصباتی و بدون توهین و بیاحترامی به هیچیک از فرق و مذاهب، تنها با استدلال متین و به کمک شواهد برگرفته از کتب مخالفین به راه وصول به مقصد متعالی خویش که دفاع از حریم امامت اهلبیت(ع) میباشد، قدم نهاده؛ هرچند تحول و تطور مباحث کلامی که خصیصه ذاتی این علم است و از پرده ابهام بیرون افتادن پارهای نکات تاریخی و حتی علمی، امروزه برخی استدلالات مؤلف را در نظر ما ابتدایی و یا حتی سست و بیاساس مینمایاند، اما نباید از نظر دور داریم که این کتاب در قرن هفتم هجری و مناسب با آگاهیهای آن زمان تألیف گردیده و با توجه به فضای علمی آن عصر منصفانه آن است که بگوییم بهخوبی از عهده این مهم برآمده است<ref> همان، ص22<ref/>. | |||
مؤلف با بهرهگیری از ادله عقلی و قرآنی و نیز مدد جستن از روایات منقول از کتب اهل سنت، در پارهای موارد به ابداعات و ابتکاراتی نیز دست زده است. او خود میگوید: «این اشیا گفته شود بهتفصیل و هم ممزوج بعضی به بعضی به ترتیب و ترکیب و ضبطی غریب که علما بدین ترتیب و تقریر و تحریر نرسانیده باشند و بر این نوع وضعی ننهاده، اگرچه طریق معروف است که آن عقل است و قرآن و اخبار و اجماع، اما وجه استدلال و استنباط غریب افتاده و خاص لدنی مرا آمد بیاقتدا به کسی و ذلك من فضل الله» و در موارد دیگری به لطافت و حسن بیش ار حد مطالب خویش اشاره میکند<ref> همان<ref/>. | |||
از جمله ایرادات مهم وارد بر این نسخه از تحفة الأبرار که با نگاهی بـه آیـات کتاب متوجه میشویم، اغلاط و اشتباهاتی است که در هنگام تصحیح یا حروفچینی، بـدانها راه یـافته است. فرزانه شمس در مقالهای مواردی را ذکر کرده که از آن جمله است: | |||
# افتادگی کلمه، مانند: }}متن قرآن| إن السمع و البصر و الفؤاد كل اولئك كان عنه مسئولا| سوره= اسـراء| آیه= 36}}، که در ص46 تحفة الأبرار، کلمه «عنه»، ساقط شده است. | |||
# اضافه شدن کلمه یا کلماتی، مانند: {{متن قرآن| أولوا الأرحام بـعضهم أولی بـبعض فـي كتاب الله| سوره= انفال|آیه= 75}}، که در ص83، بعد از «الله»، عبارت «من المؤمنين و المهاجرين» افزوده شده است. | |||
# اغلاطی کـه احـیاناً در برخی کلمات دیده میشود، مانند: {{متن قرآن| يصطفی من الملائكه رسلا| سوره= حج|آیه= 75}}، که در ص60 کتاب، بهصورت «اصطفی» درج شده است. | |||
# برخی اغلاط در رابطه با ذکر آدرس آیات در پاورقیها وجود دارد، مانند: ص42، پاورقی 1، که شماره 18 غلط است<ref> شمس، فرزانه، ص55-54<ref/>. | |||
==وضعیت کتاب== | |||
شیخ علم بن سیف بن منصور نجفی این اثر را به عربی ترجمه کرده است<ref> ر.ک: مایل هروی، نجیب، ص114<ref/>. | |||
تصحیح کتاب با بررسی هفت نسخه خطی فراهم آمده که مشخصات کامل آنها در مقدمه مصحح ذکر شده است<ref> مقدمه مصحح، ص26-24<ref/>. در تصحیح کتاب کوشش بر آن بوده تا بهمنظور حفظ امانت، چیزی از متن اصلی کاسته و یا بر آن افزوده نگردد؛ ازاینرو چنانچه کاتبان نسخهها پارهای کلمات و اسامی را بهغلط ضبط کرده بودند و یا کلماتی بهاشتباه تکرار گردیده بود، ضمن تصحیح در متن، عین آن سهو و خطا در پاورقی درج شده است. همچنین با توجه به تفاوت سبک نگارش عصر مؤلف و شیوه نوشتاری آن دوران بهمنظور ایجاد یکنواختی و روانی قرائت و سهولت فهم مطالب، تغییراتی بدین شرح در متن ایجاد شده است: | |||
# هر جا که همزه، «ای» خوانده میشد، مانند «نامه» بهصورت «نامه [ای]» آمده است. | |||
# هر جا که همزه انتهای کلمه ممدود، مکسور بود، همزه به «ی» بدل شده است، مانند: انبیاء عظام: انبیای عظام. | |||
# کلماتی که به هاء غیر ملفوظ ختم میشوند، در جمع بستن، هاء غیر ملفوظ آنها حذف شده بود، مانند: خانها که بهصورت: خانهها، نوشته شده است. | |||
# در جاهایی هاء غیر ملفوظ حذف گردیده بود که اضافه شده، مانند: بلک: بلکه، چنانک: چنانکه. | |||
# برخی جملات و عبارات نیز یا بهلحاظ سبک نگارش و یا به سبب سهو و نسیان کاتبان، نامفهوم مینمود که کلمات و بهندرت جملاتی بر آنها افزوده شده است. همه این اضافات در بین دو قلاب [ ] آمده است<ref> همان، ص24-23<ref/>. | |||
فهرست مطالب در ابتدا و فهارس آیات، احادیث، نامها، گروهها، قبایل، مذاهب، زمانها، وقایع، اشعار، کتابها و منابع و مآخذ در انتهای کتاب ذکر شده است. | |||
==پانويس == | |||
<references /> | |||
== | |||
==منابع مقاله== | |||
# مقدمه و متن کتاب. | |||
# شمس، فرزانه، «تحفة الأبرار»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله کتاب ماه دین، آبان و آذر 1380، شماره 49 و 50، صفحه 54 تا 55، به آدرس اینترنتی | |||
http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/33675 | |||
# مایل هروی، نجیب، «اربعین طبری»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله مشکوة، پاییز و زمستان 1365، شماره 12 و 13، صفحه 110 تا 140، به آدرس اینترنتی | |||
http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/58525 | |||
== وابستهها == | == وابستهها == |
ویرایش