درویش ستیهنده: از میراث عرفانی شیخ جام: تفاوت میان نسخه‌ها

'''درویش ستیهنده: از میراث عرفانی شیخ جام''' تألیف محمدرضا شفیعی کدکنی (متولد ۱۳۱۸ش)، استاد ادبیات فارسی و پژوهشگر؛ این کتاب تصحیح و احیای متن کهن «خلاصة المقدمات» اثر ابوالمکارم بن علاء الملک جامی از احفاد شیخ احمد جام است که گزیده‌ای سنجیده از مقامات و آثار شیخ جام را در عصر تیموری گردآوری کرده و در بخش پایانی آن، یکی از آثار ناشناخته شیخ جام با عنوان «فی الآداب و ما یلیق بحال الفقراء» برای نخستین بار به چاپ رسیده است.

کتاب «درویش ستیهنده» به کوشش محمدرضا شفیعی کدکنی، متضمن چهار بخش اصلی است: نخست، مقدمه‌ای است در تحلیل شخصیت شیخ الاسلام احمد بن ابوالحسن جامی نامقی (۴۴۱–۵۳۶ ق)، عارف نامدار قرن پنجم و ششم هجری که با نگاهی نو و متفاوت از دیدگاه‌های سنتی یا نقادانه صرف، به بررسی جایگاه او می‌پردازد. شفیعی کدکنی در این مقدمه با طرح نظریه «عرفان به مثابه نگاه جمال‌شناسانه و هنری نسبت به الاهیات و دین»، می‌کوشد شیخ جام و دیگر عرفا را از این منظر بازخوانی کند و ویژگی‌های چشم‌انداز هنری ایشان را در نسبت با دین تحلیل نماید. بخش دوم کتاب به معرفی «خلاصةالمقامات» و ارزش‌های این اثر اختصاص دارد. این کتاب، گزیده‌ای است که ابوالمکارم بن علاء الملک جامی در عهد شاهرخ تیموری از مقامات و آثار متعدد شیخ جام فراهم آورده و از آنجا که او به نسخه‌های کهن و کاملی دسترسی داشته، توانسته است چشم‌اندازی دلپذیر و درخشان از میراث عرفانی شیخ جام ارائه دهد. بخش سوم، شامل تصحیح انتقادی متن خلاصةالمقامات و افزودن تعلیقات سودمند توسط مصحح است که به فهم بهتر متون کهن کمک می‌کند. در بخش چهارم و پایانی، رساله «فی الآداب و ما یلیق بحال الفقراء» از شیخ جام برای نخستین بار منتشر شده که بر ارزش این مجموعه افزوده است. شفیعی کدکنی بر این باور است که مطالعه این کتاب، تصویر نسبتاً دقیقی از جهان روحی و عارفانه شیخ جام و نیز بخشی از منابع فکری و متون پنهان آثار او را در اختیار خواننده قرار می‌دهد. این اثر همچنین در صدد است با ارائه متنی معتبر و تحقیقی، از افراط و تفریط‌هایی که در نیم قرن اخیر در معرفی شیخ جام رخ داده، بکاهد و تصویری متعادل و مبتنی بر اسناد کهن از این عارف بزرگ ارائه کند. کتاب با قطع رقعی، جلد زرکوب و در ۵۷۶ صفحه توسط انتشارات سخن به چاپ رسیده و تاکنون شش نوبت چاپ را پشت سر گذاشته است.<ref>[https://literaturelib.com/books/1182 ر.ک.پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات]</ref>