جوامع علم موسیقی: ریاضیات شفاء: تفاوت میان نسخه‌ها

'''جوامع علم موسیقی از ریاضیات شفاء بوعلی سینا''' تألیف ابن سینا، حسین بن عبدالله (370-428ق)، فیلسوف و دانشمند ایرانی؛ ترجمه و شرح از سید عبدالله انوار (متولد 1303ش)، محقق و مترجم. این کتاب ترجمه و شرح فارسی بخش موسیقی کتاب «شفاء» ابن سینا است که به مباحث نظری موسیقی می‌پردازد.

این اثر، در واقع کتاب سوم از بخش ریاضیات (فلسفه اوسط) از دایرةالمعارف بزرگ «شفاء» ابن سینا است که به علم موسیقی اختصاص دارد. مؤلف در این کتاب، موسیقی را ذیل فلسفه وسطا (ریاضیات) قرار می‌دهد و برای حل این مسئله که موضوع موسیقی (نغمه) کمّ نیست، استدلال می‌کند که آنچه در موسیقی موضوع بحث است، «نغمه من حیث‌التلائم و عدم‌التلائم» است و از آنجا که تلائم و عدم تلائم مستلزم وجود نسبت و تناسب بین دو نغمه است، این نسبت یک امر کمّی بوده و بنابراین، موسیقی زیرمجموعه ریاضیات قرار می‌گیرد.

در مقاله اول که شامل یک مقدمه و چهار فصل است، به تعریف صوت، زیری و بمی، ابعاد متفق و متنافر و نیز ابعاد متفق اصلی و بدلی پرداخته شده است. نوآوری مهم ابن سینا در این بخش، معرفی «ابعاد متفق بدلی» (مانند ذوالاربع و ذوالخمس بدلی) از طریق جایگزینی نغمات در بُعد ذوالکل است.

شارح کتاب، سید عبدالله انوار، در مقدمه خود اشاره کرده که ابن سینا با وجود آنکه نوازنده نبوده، اما به دلیل عمق دانش و هوش سرشار، نوآوری های خیره کننده ای در علم موسیقی ارائه داده که حتی اساتید عملی این هنر از آن غافل بوده اند. همچنین از کتابی با نام «لواحق» یاد کرده که ابن سینا نوآوری های خود را در آن ثبت می کرده و متأسفانه امروزه در دسترس نیست.<ref>[https://literaturelib.com/books/1879 ر.ک.پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات]</ref>