چالش میان فارسی و عربی سده های نخست: تفاوت میان نسخه‌ها

چالش میان فارسی و عربی سده های نخست (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۱۹ اوت ۲۰۲۵، ساعت ۲۲:۳۸

۲۰۸ بایت اضافه‌شده ، ۱۹ اوت

بدون خلاصۀ ویرایش

Hbaghizadeh

دیوان‌سالاران، مدیران

۱۴۴٬۷۴۵

ویرایش

@@ خط ۲۴: / خط ۲۴: @@
 | پیش از =
 }}
-'''چالش میان فارسی و عربی سده‌های نخست'''، نوشته [[آذرتاش آذرنوش]]، (۲۹ بهمن ۱۳۱۶-۱۵ مهر ۱۴۰۰ش)، مؤلف و محقق در زبان و ادبیات عرب و مدیر بخش ادبیات عرب در مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی است. این کتاب به بررسی تعاملات و چالش‌های میان زبان فارسی و عربی و فرهنگ ایرانی و عربی در سده‌های نخستین پس از ورود اسلام به ایران می‌پردازد و جایگاه زبان فارسی در این دوران را تحلیل می‌کند.
+'''چالش میان فارسی و عربی سده‌های نخست'''، نوشته [[آذرنوش، آذرتاش|آذرتاش آذرنوش]]، (۱۳۱۶-۱۴۰۰ش)، مؤلف و محقق در زبان و ادبیات عرب و مدیر بخش ادبیات عرب در مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی است. این کتاب به بررسی تعاملات و چالش‌های میان زبان فارسی و عربی و فرهنگ ایرانی و عربی در سده‌های نخستین پس از ورود اسلام به ایران می‌پردازد و جایگاه زبان فارسی در این دوران را تحلیل می‌کند.
 ==انگیزه نگارش==
-نویسنده، انگیزه خود از تألیف این اثر را در ضرورت بازنگری آگاهی‌های رایج و پرخطا درباره تاریخ پرفرازونشیب ایران، ایرانیان و زبان فارسی در سده‌های نخستین پس از اسلام می‌داند. وی معتقد است که بخش عمده‌ای از تحقیقات پیشین در این زمینه آمیخته با پیش‌داوری‌ها و تعصبات تاریخی بوده و همین امر مانع از درک صحیح و بی‌طرفانه وقایع شده است. آذرنوش تلاش می‌کند تا با استناد به مستندات و مدارک موجود، به چگونگی بقا، شکوفایی و گسترش زبان فارسی در برابر زبان عربی غالب بپردازد و پاسخ دهد که چگونه زبان فارسی با همه توانمندی‌ها و توانایی‌های علمی و ادبی‌اش، در دوران همزیستی اجباری با زبان عربی، نه‌تنها از بین نرفت، بلکه پربارتر شد. او همچنین به اهمیت موضوع "هویت ایرانی" و "ایرانیت" اشاره می‌کند که در این پژوهش به آن پرداخته شده است<ref>ر.ک: پیشگفتار، ص5-8</ref>.
+نویسنده، انگیزه خود از تألیف این اثر را در ضرورت بازنگری آگاهی‌های رایج و پرخطا درباره تاریخ پرفرازونشیب ایران، ایرانیان و زبان فارسی در سده‌های نخستین پس از اسلام می‌داند. وی معتقد است که بخش عمده‌ای از تحقیقات پیشین در این زمینه آمیخته با پیش‌داوری‌ها و تعصبات تاریخی بوده و همین امر مانع از درک صحیح و بی‌طرفانه وقایع شده است. [[آذرنوش، آذرتاش|آذرنوش]] تلاش می‌کند تا با استناد به مستندات و مدارک موجود، به چگونگی بقا، شکوفایی و گسترش زبان فارسی در برابر زبان عربی غالب بپردازد و پاسخ دهد که چگونه زبان فارسی با همه توانمندی‌ها و توانایی‌های علمی و ادبی‌اش، در دوران همزیستی اجباری با زبان عربی، نه‌تنها از بین نرفت، بلکه پربارتر شد. او همچنین به اهمیت موضوع "هویت ایرانی" و "ایرانیت" اشاره می‌کند که در این پژوهش به آن پرداخته شده است<ref>ر.ک: پیشگفتار، ص5-8</ref>.
 ==اهمیت کتاب==
@@ خط ۴۹: / خط ۴۹: @@
 * کتاب نخست (از سلمان تا آهوی کوهی): این بخش، به آغاز روابط میان عرب و ایران، به‌ویژه در سده‌های نخستین هجری و پس از فتح ایران توسط اعراب می‌پردازد. نویسنده به بررسی وضعیت ایرانیان پس از فتح و چگونگی واکنش آنها به تسلط اعراب می‌پردازد؛ از جمله قیام‌ها و شورش‌ها. مفاهیمی چون «همزیستی اجباری» و «سکوت دائم» به‌خوبی شرایط آن دوران را توصیف می‌کنند. این بخش شخصیت‌های مهمی چون ابومسلم، استاذسیس و خرمدینان و نقش آنها در مقاومت یا تعامل با حکومت عربی را مورد بررسی قرار می‌دهد. تأکید بر این است که چگونه زبان و فرهنگ ایرانی در این دوره از نابودی در امان ماند و حتی به شکلی پنهان ادامه حیات داد<ref>ر.ک: متن کتاب، ص11-121</ref>.
-* کتاب دوم (از یتیمه تا خریده): تمرکز این بخش، بر بررسی و تحلیل منابع ادبی و تاریخی مرتبط با زبان فارسی و عربی در قرون اولیه اسلامی است. نویسنده، به «مستندات فارسی‌گویی در شهرهای عرب‌نشین» می‌پردازد و نمونه‌هایی از جملات فارسی را که در منابع عربی به‌جا مانده، تحلیل می‌کند. این بخش همچنین به نقش ایرانیان در تولید ادبیات عربی می‌پردازد و به حضور شاعران و نویسندگان ایرانی (مانند ابونواس، ابوالحسن عامری، ثعالبی و زمخشری) که به زبان عربی می‌نوشتند، اشاره می‌کند. هدف این بخش، نشان دادن پیوستگی و پویایی زبان فارسی در بستر فرهنگ غالب عربی و وجود «فارسی‌گویان نخستین» است<ref>ر.ک: همان، ص129-174</ref>.
+* کتاب دوم (از یتیمه تا خریده): تمرکز این بخش، بر بررسی و تحلیل منابع ادبی و تاریخی مرتبط با زبان فارسی و عربی در قرون اولیه اسلامی است. نویسنده، به «مستندات فارسی‌گویی در شهرهای عرب‌نشین» می‌پردازد و نمونه‌هایی از جملات فارسی را که در منابع عربی به‌جا مانده، تحلیل می‌کند. این بخش همچنین به نقش ایرانیان در تولید ادبیات عربی می‌پردازد و به حضور شاعران و نویسندگان ایرانی (مانند [[ابونواس، حسن بن هانی|ابونواس]]، [[عامری، محمد بن یوسف|ابوالحسن عامری]]، [[ثعالبی، عبدالملک بن محمد|ثعالبی]] و [[زمخشری، محمود بن عمر|زمخشری]]) که به زبان عربی می‌نوشتند، اشاره می‌کند. هدف این بخش، نشان دادن پیوستگی و پویایی زبان فارسی در بستر فرهنگ غالب عربی و وجود «فارسی‌گویان نخستین» است<ref>ر.ک: همان، ص129-174</ref>.
 * کتاب سوم (از آهوی کوهی تا چنگیز): این بخش به دوران شکوفایی زبان فارسی جدید (دری) می‌پردازد؛ پس از گذر از قرون نخستین و تا پیش از حمله مغول. مفاهیمی مانند «مرزبندی عربی»، «رخنه در دیواره عربی» و «عصر ترجمه»، نقش ترجمه آثار یونانی و پهلوی به عربی و سپس فارسی را در شکل‌گیری نهضت‌های علمی و ادبی آن دوران تبیین می‌کند. این بخش همچنین به چگونگی شکل‌گیری «شعر و نثر دری» و «خیزش ناگهانی دری» اشاره دارد که به معنای احیای زبان فارسی در قامت زبان ادبی و رسمی است. این قسمت به بررسی عواملی می‌پردازد که منجر به تثبیت و گسترش زبان فارسی به‌عنوان زبان اصلی فرهنگ و ادبیات ایرانی شد<ref>ر.ک: همان، ص194-292</ref>.