المدخل إلى الصحيح: تفاوت میان نسخه‌ها

'''المدخل الی الصحیح '''،  نوشته محدّث و فقیه شافعی [[حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله|محمد بن عبدالله حاکم نیشابوری]] (321- 405ق)، مدخلی بر شناخت و توضیح اسامی رجال در صحیحین مسلم و بخاری است. این اثر با تکمیل و توضیح ربیع بن هادی عمیر مدخلی منتشر شده است.

[[اشبیلی]] در کتاب «الفهرست» نام کتاب را این‌گونه ذکر کرده است: «المدخل الی معرفة الصحیح من السقیم و تبیین ما اشکل من اسماء الرجال فی الصحیحین». اما [[ابن خلکان]] (608-681ق) در «وفیات الاعیان» از آن با نام «المدخل الی علم الصحیح» یاد کرده است. البته هیچ کس در انتساب کتاب به حاکم تردید نکرده است<ref>ر.ک:  مقدمه، ص32</ref>‏

این کتاب در معرفت شناخت روایات صحیح از سقیم و توضیح و تبیین اسامی رجال در دو کتاب صحیحین است و آن‌گونه که [[ابن خیر]] گفته دفاع از صحیحین و خدمت به این دو کتاب است. البته بعضی از علمای اهل‌سنت گمان کرده‌اند که کتاب مدخلی بر «المستدرک الی الصحیحین» حاکم است؛ محقق اثر این دیدگاه را رد کرده است؛ چراکه این کتاب ارتباطی به «المستدرک» ندارد و موضوع آن بررسی احوال رجال صحیحین و دفاع از آنهاست. همان‌گونه که خود مؤلف در مقدمه «المستدرک» به آن تصریح کرده است.<ref>ر.ک:  همان، ص 33</ref>‏

شافعی [[حاکم نیشابوری]] کتاب را با ذکر احادیثی که تشویق به پیروی از سنت و اجتناب از بدعت‌ها دارند آغاز کرده است. پس از آن حدیث دعوای زبیر و انصاری که دررابطه‌با آبراه نزد رسول خدا(ص) رفتند و احادیث دیگری را ذکر کرده است. سپس به انگیزه تألیف کتاب اشاره کرده است. پس از آن تصریح کرده که بخاری به هنگام ذکر ضعفای از روات، تعداد آنها را کمتر از هفتصد نفر دانسته است. در ادامه اسامی رواتی ضعیف را به ترتیب حروف الفبا با ذکر نام کسانی که نامشان ابراهیم است آغاز کرده که عددشان به 231 نفر می‌رسد. او شرح‌حال ایشان و آنچه در طعن آنها آمده را به ایجاز شدید به تبعیت از شیوه و اسلوب استادش [[ابن حبان]] و با گزینش از کتاب «المجروحین» او و البته با اختلاف عبارت ذکر کرده است. پس از آن به ذکر اسامی کسانی که بخاری و مسلم در کتب الصحیح خود آورده‌اند منتقل شده است. اسامی صحابه نیز با ذکر نام خلفای راشدین و بقیه عشره مبشره جز ابوعبیده جراح و باقی صحابه به ترتیب حروف الفبا و بعد از آن کنیه‌ها و... است.<ref>ر.ک:  همان، ص 41-34</ref>‏

حاکم کتاب دیگری نیز با عنوان [[المدخل إلی معرفة کتاب الإکلیل]]، دارد که با معرفی انواع حدیث صحیح و طبقات مجروحان نویسنده را در فهم کتاب دیگرش با نام «الإکلیل» مدد کرده است.