۱۴۶٬۵۳۱
ویرایش
شهریار ایرانی: دیباچهای بر نظریۀ سیاست در ایران (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۱۲ آوریل ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۵۹
، ۱۲ آوریلجایگزینی متن - ' .' به '.'
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - ' .' به '.') |
||
| خط ۳۶: | خط ۳۶: | ||
همچنین صرفنظر از این تعامل و تأثیرپذیری، آرمان شهریاری در ایران باستان، نظریهای تاریخی ـ اساطیری است که بازتاب آن در اندرزنامهها و کتیبههای تاریخی و متون حماسی فراوانی به چشم میخورد. آموزههای شهریار آرمانی که در کتیبههای هخامنشی آمده از طریق برخورد یونانیان با ایران، به آن دیار هم راه یافته و بر اندیشۀ [[افلاطون]] در طرح نظریهاش تأثیر گذاشته است. | همچنین صرفنظر از این تعامل و تأثیرپذیری، آرمان شهریاری در ایران باستان، نظریهای تاریخی ـ اساطیری است که بازتاب آن در اندرزنامهها و کتیبههای تاریخی و متون حماسی فراوانی به چشم میخورد. آموزههای شهریار آرمانی که در کتیبههای هخامنشی آمده از طریق برخورد یونانیان با ایران، به آن دیار هم راه یافته و بر اندیشۀ [[افلاطون]] در طرح نظریهاش تأثیر گذاشته است. | ||
به دو دلیل بررسی اندیشۀ شهریاری در اندرزنامههای نخستین قرون اسلامی مستلزم جستجو در منابع اساطیری است: نخست اینکه این منابع حاوی روایاتی هستند که از خلال آنها شکلگیری، تحول و تکامل اندیشۀ شهریاری، لوازم و موانع آن و ویژگیهای شهریار آرمانی قابل بازخوانی است. دیگر آنکه اندرزنامههای نخستین قرون اسلامی و پس از آن، بیشمار به روایات اسطورهای تمسک جستهاند تا مقصود یا نقد و اندرز خود را بیآنکه منظورشان به کسی بازگردد یا مایۀ دردسر شود، بیان کنند. به این ترتیب مهمترین منبع برای به انجام رساندن این پژوهش، روایات اسطورهای است و در میان آنها شاهنامه به عنوان متنی تخصصی که صرفاً به سرگذشت شاهان و ظهور و سقوط آنان پرداخته، از اهمیت مضاعفی برخوردار است. متون پهلوی هم که در قرنهای نخست بیش از امروز در دسترس نویسندگان قرار داشته و الهامبخش آنها در نگاشتن اندرزنامه، تاریخ و داستانهایی نظیر کلیله و دمنه، سندبادنامه، بختیارنامه، بستان العقول و ... بوده، در رتبۀ عدی قرار دارند. | به دو دلیل بررسی اندیشۀ شهریاری در اندرزنامههای نخستین قرون اسلامی مستلزم جستجو در منابع اساطیری است: نخست اینکه این منابع حاوی روایاتی هستند که از خلال آنها شکلگیری، تحول و تکامل اندیشۀ شهریاری، لوازم و موانع آن و ویژگیهای شهریار آرمانی قابل بازخوانی است. دیگر آنکه اندرزنامههای نخستین قرون اسلامی و پس از آن، بیشمار به روایات اسطورهای تمسک جستهاند تا مقصود یا نقد و اندرز خود را بیآنکه منظورشان به کسی بازگردد یا مایۀ دردسر شود، بیان کنند. به این ترتیب مهمترین منبع برای به انجام رساندن این پژوهش، روایات اسطورهای است و در میان آنها شاهنامه به عنوان متنی تخصصی که صرفاً به سرگذشت شاهان و ظهور و سقوط آنان پرداخته، از اهمیت مضاعفی برخوردار است. متون پهلوی هم که در قرنهای نخست بیش از امروز در دسترس نویسندگان قرار داشته و الهامبخش آنها در نگاشتن اندرزنامه، تاریخ و داستانهایی نظیر کلیله و دمنه، سندبادنامه، بختیارنامه، بستان العقول و... بوده، در رتبۀ عدی قرار دارند. | ||
این کتاب که حاصل بازخوانی بیش از چهل متن کهن از اواخر قرن سوم تا اوایل قرن هفتم است، کوشیده تا نمایی عینی و ملموس از اندیشه و سیاست در آیینۀ اسطوره و تاریخ ایران ترسیم کند تا از سطح تحقیقی صرفاً نظری و ملالآور، به پژوهشی عینی و کاربردی بدل گردد. این پژوهش تلاشی است برای بازجویی و بازشناسی بنیانهای اندیشه و ساختار سیاسی در ایران (شکلگیری و تحول آن) و نیز بازنمایی تعارض و تمایز اندیشه و رفتار سیاسی در تاریخ ایران. حاصل این بازنمایی، خللپذیر بودن نظریۀ حاکمیت مطلقه در تاریخ ایران را که مفروضی رایج و مقبول است، مینمایاند. | این کتاب که حاصل بازخوانی بیش از چهل متن کهن از اواخر قرن سوم تا اوایل قرن هفتم است، کوشیده تا نمایی عینی و ملموس از اندیشه و سیاست در آیینۀ اسطوره و تاریخ ایران ترسیم کند تا از سطح تحقیقی صرفاً نظری و ملالآور، به پژوهشی عینی و کاربردی بدل گردد. این پژوهش تلاشی است برای بازجویی و بازشناسی بنیانهای اندیشه و ساختار سیاسی در ایران (شکلگیری و تحول آن) و نیز بازنمایی تعارض و تمایز اندیشه و رفتار سیاسی در تاریخ ایران. حاصل این بازنمایی، خللپذیر بودن نظریۀ حاکمیت مطلقه در تاریخ ایران را که مفروضی رایج و مقبول است، مینمایاند. | ||
| خط ۴۶: | خط ۴۶: | ||
در فصل سوم نظریۀ شهریار فرهمند و اوضاع سیاسی ساسانیان در دو بخش بررسی شده است؛ از آنجایی که ساسانیان در بدو امر بهناچار از الگوی سیاسی دوران اشکانی پیروی کرده و سپس با برنامهای تبلیغی و سیاسی به سوی ساختاری شاهمحور و متمرکز حرکت کردند که در اواسط نیمۀ دوم حیات سیاسی خود به آن دست یافتند، بنابراین این دو دوره به تفکیک در این دو بخش طرح شده است: شکلگیری نظریۀ شهریار آرمانی و شهریاری در سایۀ ساختار سیاسی متمرکز. | در فصل سوم نظریۀ شهریار فرهمند و اوضاع سیاسی ساسانیان در دو بخش بررسی شده است؛ از آنجایی که ساسانیان در بدو امر بهناچار از الگوی سیاسی دوران اشکانی پیروی کرده و سپس با برنامهای تبلیغی و سیاسی به سوی ساختاری شاهمحور و متمرکز حرکت کردند که در اواسط نیمۀ دوم حیات سیاسی خود به آن دست یافتند، بنابراین این دو دوره به تفکیک در این دو بخش طرح شده است: شکلگیری نظریۀ شهریار آرمانی و شهریاری در سایۀ ساختار سیاسی متمرکز. | ||
بررسی نظریۀ شهرایر فرهمند در منابع ایرانی ـ اسلامی، مستلزم آن است که تداوم این اندیشه یا زوال آن در روزگار اسلامی بازنمایانده شود. بهترین منبع برای ارزیابی و سنجش خرد سیاسی ایرانیان مسلمان، بررسی و بازخوانی متون حکمی، اندرزی، سیرالملوک و ... است؛ زیرا این متون توسط نخبگان فکری و سیاسی آن روزگار نوشته شده و بیش از هر گزارش تاریخی، بازتاب اوضاع فکری و سیاسی اجتماع خود هستند. از اینرو در فصل پایانی کتاب برجستهترین آثاری که در این دوران نگاشته شده، مورد بررسی و بازخوانی قرار گرفته و از خلال آنها، بنیانهای اندیشۀ سیاسی و اندرزهای اخلاقی در سه موضوع خصال ملوک و جایگاه آنان، سلوک ملوک با رعیت و وظایف و حدود رعایا، شخصیت و جایگاه وزیر بررسی شده تا طی این مطالعه، تصویری از تداوم اندیشۀ شهریاری و تحول آن در روزگار اسلامی ارائه شود. | بررسی نظریۀ شهرایر فرهمند در منابع ایرانی ـ اسلامی، مستلزم آن است که تداوم این اندیشه یا زوال آن در روزگار اسلامی بازنمایانده شود. بهترین منبع برای ارزیابی و سنجش خرد سیاسی ایرانیان مسلمان، بررسی و بازخوانی متون حکمی، اندرزی، سیرالملوک و... است؛ زیرا این متون توسط نخبگان فکری و سیاسی آن روزگار نوشته شده و بیش از هر گزارش تاریخی، بازتاب اوضاع فکری و سیاسی اجتماع خود هستند. از اینرو در فصل پایانی کتاب برجستهترین آثاری که در این دوران نگاشته شده، مورد بررسی و بازخوانی قرار گرفته و از خلال آنها، بنیانهای اندیشۀ سیاسی و اندرزهای اخلاقی در سه موضوع خصال ملوک و جایگاه آنان، سلوک ملوک با رعیت و وظایف و حدود رعایا، شخصیت و جایگاه وزیر بررسی شده تا طی این مطالعه، تصویری از تداوم اندیشۀ شهریاری و تحول آن در روزگار اسلامی ارائه شود. | ||
پایانبخش مطالب کتاب، نتیجهگیری مباحث است. همچنین در دو ضمیمهای که بر کتاب آورده شده، ابتدا به منابع نگاهی انداخته شده و سپس تعریف مفاهیم و اصطلاحات و ریشهیابی آنها آورده شده است.<ref> [https://literaturelib.com/books/5457 ر.ک: پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات]</ref> | پایانبخش مطالب کتاب، نتیجهگیری مباحث است. همچنین در دو ضمیمهای که بر کتاب آورده شده، ابتدا به منابع نگاهی انداخته شده و سپس تعریف مفاهیم و اصطلاحات و ریشهیابی آنها آورده شده است.<ref> [https://literaturelib.com/books/5457 ر.ک: پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات]</ref> | ||