از متن تا معنا: روشی در شرح و تفسیر متون ادبی: تفاوت میان نسخه‌ها

ادبیات فارسی مجموعه‌ای پربار از متون مختلف نظم و نثر است که در طی بیش از هزار سال در حوزه‌های گوناگون پدید آمده است. ادیبان و استادان ادب فارسی در دوره‌های مختلف برای فهم و آموزش این متون تلاش بسیار کرده‌اند و آثار گران‌قدری در زمینۀ توضیح و تفسیر متون از خود به یادگار گذاشته‌اند. در شروح گوناگونی که بر بعضی از متون ادب فارسی نوشته شده است، اساس دیدگاه شارح آن بوده است که متن مجموعه‌ای از لغات، اصطلاحات، ترکیبات و صور خیال است و هر کدام از این اجزا به صورت جداگانه و نه در ارتباط با هم توضیح و تفسیر می‌شوند. این‌گونه بررسی و شرح متن به خواننده و مخاطب نوعی علم دایرةالمعارفی می‌دهد که در نتیجۀ آن خوانندۀ متن ادبی فضل و دانشی به دست می‌آورد که آمیزه‌ای پراکنده و نامنسجم از علومی چون دستور، بلاغت، فقه، کلام، عرفان، زبان‌شناسی، فلسفه، طب، نجوم و ... است و تنها حلقۀ گمشدۀ آن، ادبیات و ادبیت متن یا دست‌کم تناسب و ارتباط ادبیات با این علوم یا این علوم با ادبیات است.

شعر در هر دوره‌ای با توجه به فهم شاعر و مخاطب از شعر و گفتمان‌های غالب در آن دوره تعریف می‌شود. بوطیقا در هر دوره امری سیال است که با توجه به افق انتظارات همان دوره تعریف می‌شود. توجه به شاخصه‌هایی چون دورۀ تاریخی، گفتمان‌های فرهنگی غالب در هر دوره، ذهنیت گوینده و مخاطب از شعر و مسئلۀ بلاغت و بوطیقا در تعریفی که از شعر ارائه می‌شود، بسیار راهگشاست. برای فهم بهتر بحث می‌توان پرسش‌هایی از این قبیل را طرح کرد و در پی پاسخ آنها برآمد: در تعریف شعر آیا باید به شیوۀ ذات‌گرایانه عمل کرد یا لازم است تعریف شعر را بر اساس ویژگی‌ها، مؤلفه‌های و کارکردهای آن ارائه نمود؟ شاخصه‌هایی چون ذهنیت شاعر، ذهنیت مخاطب و گفتمان‌های غالب هر عصر چگونه در تعریف شعر می‌توانند دخیل و مؤثر باشند؟ و .... در فصل دوم با توجه به این قبیل پرسش‌ها، نسبیت‌گرایی تاریخی در نظریۀ شعر بررسی شده است.