تحلیل گفتمان چیست؟: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - ' .' به '.'
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - ' .' به '.')
خط ۴۱: خط ۴۱:
این رهیافت را می‌توان در نگاهی کلی به دو گروه تقسیم کرد: تحلیل گفتمان متأثر از میشل فوکو و تحلیل گفتمان متأثر از سنت زبان‌شناسی در اروپا و کشورهای انگلیسی‌زبان به‌ویژه استرالیا، انگلستان و آمریکا. هر یک از این رویکردها بر بعدی از گفتمان و تحلیل متمرکز می‌شوند؛ برای مثال رویکرد فوکویی بیشتر به مفاهیم کلان مانند پراکتیس‌ها، قدرت، گفتمان‌ها و دانش می‌پردازد، در حالی که گفتمان مبتنی بر زبان‌شناسی بیشتر به سطوح خرد متن تمرکز می‌کند و شاید از متن به سوی بافت کلان‌تر نیز حرکت کند.
این رهیافت را می‌توان در نگاهی کلی به دو گروه تقسیم کرد: تحلیل گفتمان متأثر از میشل فوکو و تحلیل گفتمان متأثر از سنت زبان‌شناسی در اروپا و کشورهای انگلیسی‌زبان به‌ویژه استرالیا، انگلستان و آمریکا. هر یک از این رویکردها بر بعدی از گفتمان و تحلیل متمرکز می‌شوند؛ برای مثال رویکرد فوکویی بیشتر به مفاهیم کلان مانند پراکتیس‌ها، قدرت، گفتمان‌ها و دانش می‌پردازد، در حالی که گفتمان مبتنی بر زبان‌شناسی بیشتر به سطوح خرد متن تمرکز می‌کند و شاید از متن به سوی بافت کلان‌تر نیز حرکت کند.


تحلیل گفتمان هم چشم‌انداز است، هم مفهوم و هم روش پژوهش. از آنجا که گفتمان مفهومی سیال و منعطف است، می‌تواند در تحلیل مسائل و موضوعات اجتماعی از سوی پژوهشگران در حوزه‌های مختلفی مانند زبان‌شناسی، کاربردشناسی زبان، جامعه‌شناسی، انسان‌شناسی، روان‌شناسی تعلیم و تربیت و .... کاربرد داشته باشد. رابطه و تعامل گفتمان با ساختار، کنش اجتماعی، هویت و ایدئولوژی از جمله حوزه‌های مشترک است. البته ماهیت چندرشته‌ای و بینارشته‌ای تحلیل گفتمان از سویی، موجب علاقمندی و از سوی دیگر موجب سردرگمی مبتدیان می‌شود.
تحلیل گفتمان هم چشم‌انداز است، هم مفهوم و هم روش پژوهش. از آنجا که گفتمان مفهومی سیال و منعطف است، می‌تواند در تحلیل مسائل و موضوعات اجتماعی از سوی پژوهشگران در حوزه‌های مختلفی مانند زبان‌شناسی، کاربردشناسی زبان، جامعه‌شناسی، انسان‌شناسی، روان‌شناسی تعلیم و تربیت و.... کاربرد داشته باشد. رابطه و تعامل گفتمان با ساختار، کنش اجتماعی، هویت و ایدئولوژی از جمله حوزه‌های مشترک است. البته ماهیت چندرشته‌ای و بینارشته‌ای تحلیل گفتمان از سویی، موجب علاقمندی و از سوی دیگر موجب سردرگمی مبتدیان می‌شود.


این کتاب شرحی مختصر ولی مفید از چیستی تحلیل گفتمان است. کتاب از تعریف گفتمان بر اساس سه رویکرد به زبان آغاز می‌شود. سپس به سراغ نظریه‌ها و مسائل مشترک در باب تعریف گفتمان در درون نظریه‌ها و میان این نظریه‌ها می‌رود. در فصل سوم چهار نمونه از تحلیل گفتمان را از چهار حوزۀ سلامت و بیماری، برساخت تعصب و تبعیض، جنسیت در کلام و رهبری سازمان می‌آورد و به تجزیه و تحلیل آنها می‌پردازد. هدف از این بخش معرفی کارآمدی تحلل گفتمان در حوزه‌های مختلف است. فصل چهارم به بررسی سودمندی و کاربرد تحلیل گفتمان برای پژوهشگران علوم اجتماعی می‌پردازد.  
این کتاب شرحی مختصر ولی مفید از چیستی تحلیل گفتمان است. کتاب از تعریف گفتمان بر اساس سه رویکرد به زبان آغاز می‌شود. سپس به سراغ نظریه‌ها و مسائل مشترک در باب تعریف گفتمان در درون نظریه‌ها و میان این نظریه‌ها می‌رود. در فصل سوم چهار نمونه از تحلیل گفتمان را از چهار حوزۀ سلامت و بیماری، برساخت تعصب و تبعیض، جنسیت در کلام و رهبری سازمان می‌آورد و به تجزیه و تحلیل آنها می‌پردازد. هدف از این بخش معرفی کارآمدی تحلل گفتمان در حوزه‌های مختلف است. فصل چهارم به بررسی سودمندی و کاربرد تحلیل گفتمان برای پژوهشگران علوم اجتماعی می‌پردازد.