تصحیح انتقادی فرهنگ فارسی انجمن‌آرای ناصری: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۲۶: خط ۲۶:
| پیش از =
| پیش از =
}}
}}
'''تصحیح انتقادی فرهنگ فارسی انجمن‌آرای ناصری''' تألیف رضاقلی‌خان هدایت، با تصحیح انتقادی دکتر بهمن افشاری آقاجری؛ انجمن‌آرای ناصری فرهنگی است که براساس لغات فرهنگ‌های متقدم خاصه فرهنگ‌ سروری، جهانگیری، رشیدی، برهان قاطع و برهان جامع نوشته شده است.
'''تصحیح انتقادی فرهنگ فارسی انجمن‌آرای ناصری''' تألیف [[هدایت، رضاقلی|رضاقلی‌خان هدایت]]، با تصحیح انتقادی دکتر [[افشاری آقاجری، بهمن|بهمن افشاری آقاجری]]؛ انجمن‌آرای ناصری فرهنگی است که براساس لغات فرهنگ‌های متقدم خاصه [[فرهنگ‌ سروری]]، [[فرهنگ جهانگیری|جهانگیری]]، [[فرهنگ رشیدی|رشیدی]]، [[برهان قاطع]] و [[برهان جامع]] نوشته شده است.


==گزارش کتاب==
==گزارش کتاب==
انجمن‌آرای ناصری فرهنگی است که براساس لغات فرهنگ‌های متقدم خاصه فرهنگ‌ سروری، جهانگیری، رشیدی، برهان قاطع و برهان جامع نوشته شده است. این فرهنگ که تقلید و اقتباس گونه‌هایی از فرهنگ جهانگیری و امثال آن است، دنباله‌رو فرهنگ‌هایی چون برهان قاطع و فرهنگ رشیدی می‌باشد و در برخی موارد عیناً جملات برهان قاطع را بدون تحقیق علمی در متن خود گنجانده است. لیکن باید گفت که در صحت و اعتبار به پای فرهنگ برهان قاطع نمی‌رسد. البته این شیوۀ پیروی و تقلیدگویی بعدها در فرهنگ آنندراج نیز دیده می‌شود، به گونه‌ای که بسیاری از نقدها و اشعار رضاقلی خان هدایت را عیناً آورده است و همین ابیات او و نقدهای مولف انجمن‌آرا به نام آنندراج وارد لغتنامه شده است. برای مثال می‌توان واژه‌هایی چون «زبر تنگ، خزان، خشگل» و بسیاری واژه‌های دیگر به لغتنامه رجوع کرد که به نام آنندراج در لغتنامه ضبط شده است.
انجمن‌آرای ناصری فرهنگی است که براساس لغات فرهنگ‌های متقدم خاصه [[فرهنگ‌ سروری]]، [[فرهنگ جهانگیری|جهانگیری]]، [[فرهنگ رشیدی|رشیدی]]، [[برهان قاطع]] و [[برهان جامع]] نوشته شده است. این فرهنگ که تقلید و اقتباس گونه‌هایی از [[فرهنگ جهانگیری]] و امثال آن است، دنباله‌رو فرهنگ‌هایی چون [[برهان قاطع]] و [[فرهنگ رشیدی]] می‌باشد و در برخی موارد عیناً جملات برهان قاطع را بدون تحقیق علمی در متن خود گنجانده است. لیکن باید گفت که در صحت و اعتبار به پای فرهنگ [[برهان قاطع]] نمی‌رسد. البته این شیوۀ پیروی و تقلیدگویی بعدها در فرهنگ آنندراج نیز دیده می‌شود، به گونه‌ای که بسیاری از نقدها و اشعار [[هدایت، رضاقلی|رضاقلی خان هدایت]] را عیناً آورده است و همین ابیات او و نقدهای مولف انجمن‌آرا به نام آنندراج وارد لغتنامه شده است. برای مثال می‌توان واژه‌هایی چون «زبر تنگ، خزان، خشگل» و بسیاری واژه‌های دیگر به لغتنامه رجوع کرد که به نام آنندراج در لغتنامه ضبط شده است.


هدایت، فرهنگ انجمن‌آرای ناصری را به سه بخش تقسیم کرده است: بخش نخست آن که در واقع مقدمه کتاب می‌باشد و سابقۀ فرهنگ‌نویسی به صورت مختصر، تحقیق در واژگان پارسی و عربی و برخی نقدها و تحقیقات مولف دربارۀ اشتباهات فرهنگ‌نویسان پیش از خود و بحث و نقد مفصل در نکات و مباحث دستوری که در مجموع در دوازده آرایش نوشته شده است. دوازده آرایشی که مؤلف در مقدمه ترتیب داده است به شرح ذیل می‌باشد:
هدایت، فرهنگ انجمن‌آرای ناصری را به سه بخش تقسیم کرده است: بخش نخست آن که در واقع مقدمه کتاب می‌باشد و سابقۀ فرهنگ‌نویسی به صورت مختصر، تحقیق در واژگان پارسی و عربی و برخی نقدها و تحقیقات مولف دربارۀ اشتباهات فرهنگ‌نویسان پیش از خود و بحث و نقد مفصل در نکات و مباحث دستوری که در مجموع در دوازده آرایش نوشته شده است. دوازده آرایشی که مؤلف در مقدمه ترتیب داده است به شرح ذیل می‌باشد:
خط ۴۳: خط ۴۳:
متاسفانه وجود اختلاف نسخ گوناگون در دیوان شاعران، فرهنگ‌نویسان در برخی موارد به اشتباه افکنده و با نوشتن شاهد مثال‌های شعری نادرست، برخی واژه‌های نادرست با مثال‌های اشتباه در فرهنگ‌ها و زبان ساخته شده است؛ به عنوان مثال تردیدی نیست، ده‌ها هزار غلط و خرده‌ای که در لغت‌نامه دهخدا وجود دارد به همین مقوله نیز باز می‌گردد که علامه به همراه همکارانش از فرهنگ‌ها با امکانات ناچیز آن زمان به نقل پرداخته‌اند. البته در نگاه دیگر همین فرهنگ‌ها بهترین منبع و ابزار برای مصحح در تصحیح دیوان شاعران در برخی ابیات بوده است. خوشبختانه تصحیحات عالمانه استادان امروز در دیوان شاعران، فضا را برای مصحح فرهنگ هموارتر کرده است تا بهتر و دقیق‌تر اشتباهات و نگاه‌های متفاوت فرهنگ‌نویسان را در اختیار خواننده قرار دهد.
متاسفانه وجود اختلاف نسخ گوناگون در دیوان شاعران، فرهنگ‌نویسان در برخی موارد به اشتباه افکنده و با نوشتن شاهد مثال‌های شعری نادرست، برخی واژه‌های نادرست با مثال‌های اشتباه در فرهنگ‌ها و زبان ساخته شده است؛ به عنوان مثال تردیدی نیست، ده‌ها هزار غلط و خرده‌ای که در لغت‌نامه دهخدا وجود دارد به همین مقوله نیز باز می‌گردد که علامه به همراه همکارانش از فرهنگ‌ها با امکانات ناچیز آن زمان به نقل پرداخته‌اند. البته در نگاه دیگر همین فرهنگ‌ها بهترین منبع و ابزار برای مصحح در تصحیح دیوان شاعران در برخی ابیات بوده است. خوشبختانه تصحیحات عالمانه استادان امروز در دیوان شاعران، فضا را برای مصحح فرهنگ هموارتر کرده است تا بهتر و دقیق‌تر اشتباهات و نگاه‌های متفاوت فرهنگ‌نویسان را در اختیار خواننده قرار دهد.


این فرهنگ اثر رضاقلی خان هدایت معروف به لله‌باشی شاعر و محقق و نابغه دوره قاجاری، منبع ارزشمندی برای بررسی نقدهای مولفان پیش از او و داوری‌های این نویسنده درباره فرهنگ‌های پیش از خود است. متاسفانه بسیاری از نکات این فرهنگ از نگاه فرهنگ‌نویسان و لغت‌نامه دورمانده است یا به مولف «فرهنگ آنندراج» نسبت داده شده است.
این فرهنگ اثر [[هدایت، رضاقلی|رضاقلی خان هدایت]] معروف به لله‌باشی شاعر و محقق و نابغه دوره قاجاری، منبع ارزشمندی برای بررسی نقدهای مولفان پیش از او و داوری‌های این نویسنده درباره فرهنگ‌های پیش از خود است. متاسفانه بسیاری از نکات این فرهنگ از نگاه فرهنگ‌نویسان و لغت‌نامه دورمانده است یا به مولف «فرهنگ آنندراج» نسبت داده شده است.


تردیدی نیست که امروزه فرهنگ‌نویسی خود یک شاخه جداگانه علمی به شمار می‌رود و فرهنگ‌نویسان بایستی با مباحث زبان‌شناختی و ادبیات قدیم آشنایی دقیق داشته باشند و هنوز برای رسیدن به یک دیدگاه جامع بین فرهنگ‌نویسان زمان لازم است و متأسفانه همچنان سلیقه‌های شخصی در کار تصحیح و تالیف فرهنگ دخیل است.   
تردیدی نیست که امروزه فرهنگ‌نویسی خود یک شاخه جداگانه علمی به شمار می‌رود و فرهنگ‌نویسان بایستی با مباحث زبان‌شناختی و ادبیات قدیم آشنایی دقیق داشته باشند و هنوز برای رسیدن به یک دیدگاه جامع بین فرهنگ‌نویسان زمان لازم است و متأسفانه همچنان سلیقه‌های شخصی در کار تصحیح و تالیف فرهنگ دخیل است.   


با تمام این مشکلات باید اذعان کرد که در تصحیح این فرهنگ سعی شده تصحیحی متفاوت با کار مصححان قدیم صورت گیرد و از جمله این کارها استفاده از دقیق‌ترین منابع مورد تایید و وثوق استادان فرهنگ و ادب پارسی است. همچنین، بیش از ده هزار شاهد مثال شعری از متون نظم و نثر برای واژه‌ها، جدا از واژه‌های در متن کتاب در پانوشت براساس معتبرترین تصحیح‌ها آورده شده تا خواننده منبع غنی‌تری از مثال‌های شعری برای آشنایی با گنجینه واژه‌های فارسی داشته باشد. دیگر آنکه در فرهنگ‌ها در معنی برخی واژ‌ها مولفان به دلیل ناآشنایی با زبان باستان به خرافات و باور عامه روی می‌آوردند که «انجمن آرا» نیز این مقوله مستثنی نبوده است.<ref>[https://literaturelib.com/books/3744 پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات]</ref>
با تمام این مشکلات باید اذعان کرد که در تصحیح این فرهنگ سعی شده تصحیحی متفاوت با کار مصححان قدیم صورت گیرد و از جمله این کارها استفاده از دقیق‌ترین منابع مورد تایید و وثوق استادان فرهنگ و ادب پارسی است. همچنین، بیش از ده هزار شاهد مثال شعری از متون نظم و نثر برای واژه‌ها، جدا از واژه‌های در متن کتاب در پانوشت براساس معتبرترین تصحیح‌ها آورده شده تا خواننده منبع غنی‌تری از مثال‌های شعری برای آشنایی با گنجینه واژه‌های فارسی داشته باشد. دیگر آنکه در فرهنگ‌ها در معنی برخی واژ‌ها مولفان به دلیل ناآشنایی با زبان باستان به خرافات و باور عامه روی می‌آوردند که «انجمن آرا» نیز این مقوله مستثنی نبوده است.<ref>[https://literaturelib.com/books/3744 پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات]</ref>
==پانويس ==
==پانويس ==
<references />
<references />