مبانی و تاریخ تحول اجتهاد: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - 'علم‌الهدی، علی بن حسین' به 'سید مرتضی، علی بن حسین'
جز (جایگزینی متن - 'اسلامي' به 'اسلامى')
جز (جایگزینی متن - 'علم‌الهدی، علی بن حسین' به 'سید مرتضی، علی بن حسین')
 
خط ۴۴: خط ۴۴:
در مباحث فصل یکم از بخش کلیات، مفهوم لغوى و اصطلاحى اجتهاد از منظر شیعه و اهل سنت، با توجه به تطور تاریخى در کاربردها و معانى اجتهاد، به‌تفصیل، نقل و بررسى شده است.
در مباحث فصل یکم از بخش کلیات، مفهوم لغوى و اصطلاحى اجتهاد از منظر شیعه و اهل سنت، با توجه به تطور تاریخى در کاربردها و معانى اجتهاد، به‌تفصیل، نقل و بررسى شده است.


در فصل دوم، شیوه‌های اجتهاد - مشتمل بر اجتهاد عقلى و شرعى و اجتهاد مستند به نص و اجتهاد غیر مستند به نص - بررسى شده است. در این فصل عمدتاً به گزارش و انعکاس شیوه‌های رایج اجتهاد در میان فقهاى شیعى و غیر شیعى بسنده شده و از نقد آرا پرهیز شده است. این شیوه‌ها در کتاب‌های اصولى طرفین و نیز کتب مذاهب فقهى اهل سنت به‌تفصیل نقد و بررسى شده‌اند. از جمله کتاب‌هایی که به‌ نقد شیوه‌های اجتهادى اهل سنت پرداخته است، کتاب «[[الذريعة إلی أصول الشريعة|الذريعة إلى أصول الشريعة]]» اثر [[علم‌الهدی، علی بن حسین|سید مرتضى]]، «[[العدة في أصول الفقه|عدة الأصول]]» اثر [[طوسی، محمد بن حسن|شیخ طوسى]]، «[[الوافية في أصول الفقه|الوافية]]» اثر [[تونی، عبدالله بن محمد|فاضل تونى]] و «[[أصول الفقه (طبع اسماعیلیان)|أصول الفقه]]» اثر [[مظفر، محمدرضا|محمدرضا مظفر]] است.
در فصل دوم، شیوه‌های اجتهاد - مشتمل بر اجتهاد عقلى و شرعى و اجتهاد مستند به نص و اجتهاد غیر مستند به نص - بررسى شده است. در این فصل عمدتاً به گزارش و انعکاس شیوه‌های رایج اجتهاد در میان فقهاى شیعى و غیر شیعى بسنده شده و از نقد آرا پرهیز شده است. این شیوه‌ها در کتاب‌های اصولى طرفین و نیز کتب مذاهب فقهى اهل سنت به‌تفصیل نقد و بررسى شده‌اند. از جمله کتاب‌هایی که به‌ نقد شیوه‌های اجتهادى اهل سنت پرداخته است، کتاب «[[الذريعة إلی أصول الشريعة|الذريعة إلى أصول الشريعة]]» اثر [[سید مرتضی، علی بن حسین|سید مرتضى]]، «[[العدة في أصول الفقه|عدة الأصول]]» اثر [[طوسی، محمد بن حسن|شیخ طوسى]]، «[[الوافية في أصول الفقه|الوافية]]» اثر [[تونی، عبدالله بن محمد|فاضل تونى]] و «[[أصول الفقه (طبع اسماعیلیان)|أصول الفقه]]» اثر [[مظفر، محمدرضا|محمدرضا مظفر]] است.


فصل سوم به مطالعه قلمرو اجتهاد و تعیین و تبیین مرزهاى اجتهاد مشروع از دیدگاه فریقین اختصاص دارد. در این فصل نقاط مورد اختلاف مهمى از نظر تئورى در میان آنان دیده نمی‌شود؛ هرچند از نظر عملى برخى از آنان نسبت به شمارى از این حدود و مرزها تخطى کرده‌اند؛ از باب مثال می‌توان به اجتهادهاى فراوان در برابر نصوص کتاب و سنت اشاره کرد. ذیل عنوان «اجتهاد در برابر نص» به پاره‌ای از این مطالب پرداخته شده است.
فصل سوم به مطالعه قلمرو اجتهاد و تعیین و تبیین مرزهاى اجتهاد مشروع از دیدگاه فریقین اختصاص دارد. در این فصل نقاط مورد اختلاف مهمى از نظر تئورى در میان آنان دیده نمی‌شود؛ هرچند از نظر عملى برخى از آنان نسبت به شمارى از این حدود و مرزها تخطى کرده‌اند؛ از باب مثال می‌توان به اجتهادهاى فراوان در برابر نصوص کتاب و سنت اشاره کرد. ذیل عنوان «اجتهاد در برابر نص» به پاره‌ای از این مطالب پرداخته شده است.