پن‌ترکیزم و سرنوشت تاریخی تاجیکان: تفاوت میان نسخه‌ها

| پیش از =

}}

==گزارش کتاب==

در این کتاب که چند مقاله و رسالۀ نویسنده را فرامی‌گیرد، دربارۀ دردناک‌ترین مسئله در سرنوشت تاریخی تاجیکان، یعنی مرزبندی‌های بی‌عدالتانۀ سال‌های 1924 ـ 1929 میلادی و انکار ملت تاجیک که ترک‌گرایان پس از انقلاب بلشویکی روسیه (1917 م) به راه انداختند، سخن به میان آمده است. اصل قضیه که نگارنده دربارۀ آن اندیشه‌هایش را بیان می‌دارد، چنین است که پس از انقلاب بلشویکی روسیه و دگرگونی‌هایی که پس از آن در بخارا رخ داد، زبان فارسی را که بیش از هزار سال زبان علم و ادب و دیوان دولت‌داری مردم آسیای مرکزی بود، از میدان فعالیت و رسمیت بیرون کردند و چه ترکستان شوروی و چه جمهوری بخارا، زبان اصلی را ترکی ازبکی دانستند. به همین سبب بود که سال‌های 1917 ـ 1924 م. به جز مجلۀ «شعلۀ انقلاب»، هیچ نشریۀ دیگری به فارسی به میدان نیامد و حتی اثرهایی که صدرالدین عینی به فارسی تاجیکی تألیف کرده بود، با اجبار به ازبکی برگردان و نشر شدند. به‌ویژه در آستانیۀ مرزبندی‌های سال 1924 م. که مسئلۀ اختصاص دادن جمهوری به هر قوم مقیم آسیای مرکزی به میان آمد، پان‌ترکیست‌ها با تمام اقتدار به انکار مردم تاجیک برخاستند و گفتند اصلاً چنین ملیتی با نام تاجیک وجود ندارد، آنها همان ازبک‌هایی هستند که تحت تأثیر ایرانی‌ها فارس شده‌اند. حال آنکه مسئله به کلی صورت عکس را داشت و تاجیکان از اقوام اساسی، بومی و فرهنگ‌ساز این سرزمین بودند که به دیگر قوم‌های ترک منطقه، علم و ادب و مذهب و معنویت آموخته بودند.

هدف اصلی این کتاب، روشن‌کردن برهه‌ای از تاریخ ماوراءالنهر با تمرکز ویژه بر محدودۀ بخاراست. البته امارت بخارا به عنوان یک کشور که تا پیش از 1920 میلادی، و به وقوع پیوستن انقلاب بخارا یا به تعبیر نویسنده «فتنه» و به تعبیر صدر ضیاء «بلا و بلوا» و پیداشدن پان‌ترکیسم رسمیت داشته است. این کتاب صفحاتی از تاریخ این منطقه و ساکنان آن را پیش چشم می‌گشاید و با درد و آه شرح می‌دهد که چگونه خائنان و وطن‌فروشان، هستی ملت را بر باد نیستی می‌دهند و سرنوشت‌شان را به دست بیگانگان می‌سپارند و زبان و ملیت و هویت سرزمین‌شان را به تاراج می‌دهند و تاریخ را تحریف می‌کنند.

چاپ و انتشار این کتاب برای همۀ فارسی‌زبانان از این حیث دارای اهمیت است که بدانند پان‌ترکیسمی که در صد سال پیش به وجود آمد، در طول این صد سال چه فجایعی به بار آورد و آگاه باشند تا دیگر این فجایع تکرار نشود و با توجه به اینکه هر افراطی بد است ـ چه پان‌ترکیسم، چه پان‌عربیسم، پان‌ایرانیسم و ..... ـ پیوسته بر جادۀ انصاف و عدالت روند و به تحریف تاریخ راه ندهند.

==پانويس ==

<references />