سفرنامه حج (گرکانی): تفاوت میان نسخه‌ها

مسیر رفت این سفر پس از ورود به مرز کرمانشاه و خانقین و بغداد و زیارت عتبات عالیات است و پس از آن عزیمت به بندر بصره و عبور از خلیج فارس، دریای عمان، خلیج عدن، دریای سرخ، جده، مکه و مدینه. راه بازگشت از جده و پس از رسیدن به جده و دریای سرخ و کانال سوئز و دریای مدیترانه و دریای اژه به استانبول و پس از چند روز اقامت در این شهر، باتوم، تفلیس و باکو و عشق‌آباد و مشهد و تهران است.

گویا وی فقط برای دانستن و فهمیدن به مسافرت رفته است. تحقیق او میدانی و کتابخانه‌ای است. از سنگ‌مزارها تا پرس‌وجوها از همه برای تحقیق بهره برده و از هیچ کوششی فروگذار نکرده است؛ برای نمونه از همۀ موزه‌های استانبول بازدید کرده است: «یک عمارت موزه تماشاناکرده ماند، باید وقت دیگر برویم».

یکی از مهم‌ترین مسائل مطرح‌شده در این سفرنامه، دشمنی طرف معاندین و نابخردان با تشیع است که در جای‌جای سفرنامه به آن اشاره شده است. فصلی از سفرنامه هم به غذای حجاج اختصاص دارد. رویدادهای تاریخی در این سفرنامه فراوان است. همچنین از مطالبی که در این سفرنامه و دیگر سفرنامه‌ها دیده می‌شود، شگفت‌زدگی از وضعیت پیشرفت و آبادانی ممالک است.