تنکلوشا: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - 'شهرزوری (ابهام زدایی)' به 'شهرزوری (ابهام‌زدایی)'
جز (جایگزینی متن - '( ' به '(')
جز (جایگزینی متن - 'شهرزوری (ابهام زدایی)' به 'شهرزوری (ابهام‌زدایی)')
 
خط ۹۵: خط ۹۵:
[[ابن ندیم، محمد بن اسحاق|ابن ندیم]] در ضمن روایتی کوتاه، مغشوش و افسانه‌وار از این شخصیت یاد کرده است. وی به نقل از [[ابوسهل بن نوبخت]]، از دو اختربین بابلی یکی تینکلوس نویسندۀ الوجوه و الحدود و دیگری طینقروس نگارندۀ الموالید علی الوجوه و الحدود نام برده است که ضحاک از 7 خانه‌ای که برای کواکب هفت‌گانه در نظر گرفته بود، به ترتیب خانه‌های مشتری و مریخ را به آنان سپرد.
[[ابن ندیم، محمد بن اسحاق|ابن ندیم]] در ضمن روایتی کوتاه، مغشوش و افسانه‌وار از این شخصیت یاد کرده است. وی به نقل از [[ابوسهل بن نوبخت]]، از دو اختربین بابلی یکی تینکلوس نویسندۀ الوجوه و الحدود و دیگری طینقروس نگارندۀ الموالید علی الوجوه و الحدود نام برده است که ضحاک از 7 خانه‌ای که برای کواکب هفت‌گانه در نظر گرفته بود، به ترتیب خانه‌های مشتری و مریخ را به آنان سپرد.


[[قفطی، علی بن یوسف|قفطی]] نیز دربارۀ «تینکلوش بابلی که گاه وی را تنکلوشا خوانند و وجه نخست درست‌تر است» و طینقروس همین مطالب را تکرار کرده است. همچنین [[شهرزوری (ابهام زدایی)|شهرزوری]] همان مطالب [[ابن ندیم، محمد بن اسحاق|ابن ندیم]] را با اضافاتی آورده، جز اینکه گذشته از طیفورس (طینقروس؟)، هرمس بابلی را نیز از معاصران تنکلوشا دانسته است. حاجی خلیفه نیز از درج الفلک فی الاحکام تنکلوشاه(احتمالاً همین روایت عربی موجود منسوب به وی) و شرح شگفت «تنکلوشاه بابلی» بر کنز الاسرار و ذخائر الابرار هرمس الهرامسه یاد می‌کند.  
[[قفطی، علی بن یوسف|قفطی]] نیز دربارۀ «تینکلوش بابلی که گاه وی را تنکلوشا خوانند و وجه نخست درست‌تر است» و طینقروس همین مطالب را تکرار کرده است. همچنین [[شهرزوری (ابهام‌زدایی)|شهرزوری]] همان مطالب [[ابن ندیم، محمد بن اسحاق|ابن ندیم]] را با اضافاتی آورده، جز اینکه گذشته از طیفورس (طینقروس؟)، هرمس بابلی را نیز از معاصران تنکلوشا دانسته است. حاجی خلیفه نیز از درج الفلک فی الاحکام تنکلوشاه(احتمالاً همین روایت عربی موجود منسوب به وی) و شرح شگفت «تنکلوشاه بابلی» بر کنز الاسرار و ذخائر الابرار هرمس الهرامسه یاد می‌کند.  


فرهنگهای فارسی چون مؤید الفضلاء، [[برهان قاطع]]، [[فرهنگ مجمع الفرس|مجمع الفرس]]، و [[غياث اللغات|غیاث اللغات]] غالباً با استناد به این بیت از قصیدۀ حبسیۀ خاقانی «به نام قیصران سازم تصانیف/ به از ارتنگ چین و تنکلوشا»، تنگلوشا/ تنکلوشا/ تنگلوش را ترکیبی اضافی به صورت «تَنگِ لوشا/ لوش» دانسته، و پنداشته‌اند که تنگ به معنی کتاب یا صفحه، و لوشا نیز حکیمی رومی یا بابلی بوده است و آورده‌اند که «تنگِ لوشا» کتابی در نقاشی و نمایندۀ سنت نقاشان مغرب، و در برابر و همچندِ ارتنگ(ارژنگ) مانی (نمایندۀ شیوۀ نقاشی شرقی) بوده است. فولرس نیز در فرهنگ فارسی ـ لاتینی خود توجیهاتی عامیانه دربارۀ ریشۀ واژۀ تنگلوشا آورده است.  
فرهنگهای فارسی چون مؤید الفضلاء، [[برهان قاطع]]، [[فرهنگ مجمع الفرس|مجمع الفرس]]، و [[غياث اللغات|غیاث اللغات]] غالباً با استناد به این بیت از قصیدۀ حبسیۀ خاقانی «به نام قیصران سازم تصانیف/ به از ارتنگ چین و تنکلوشا»، تنگلوشا/ تنکلوشا/ تنگلوش را ترکیبی اضافی به صورت «تَنگِ لوشا/ لوش» دانسته، و پنداشته‌اند که تنگ به معنی کتاب یا صفحه، و لوشا نیز حکیمی رومی یا بابلی بوده است و آورده‌اند که «تنگِ لوشا» کتابی در نقاشی و نمایندۀ سنت نقاشان مغرب، و در برابر و همچندِ ارتنگ(ارژنگ) مانی (نمایندۀ شیوۀ نقاشی شرقی) بوده است. فولرس نیز در فرهنگ فارسی ـ لاتینی خود توجیهاتی عامیانه دربارۀ ریشۀ واژۀ تنگلوشا آورده است.