رحيق التحقيق: تفاوت میان نسخه‌ها

'''رحيق التحقيق'''، مثنوی‌ای عرفانی، تصنیف فخرالدین مبارک‌شاه مرورودی (584ق) است که به‌انضمام اشعار دیگر او با تحقیق و تصحیح نصرالله پورجوادی منتشر شده است.

کتاب، مشتمل بر پیشگفتار و سه بخش است. مصحح در مقدمه [بخش اول]، شرح احوال مبارک‌شاه را به‌تفصیل آورده و مثنوی او را به‌شایستگی معرفی کرده است<ref>ر.ک: شمس، محمدجواد، ص162</ref>‏.

داستان اصلی رحيق التحقيق، از یکی از فصول کتاب «إحياء علوم الدين» ابوحامد محمد غزالی اقتباس شده است. ترجمه فارسی آن فصل، عینا در صفحات 126-137 [پیوست بخش د وم] کتاب آمده است<ref>ر.ک: پیشگفتار، ص5-6</ref>‏. داستان اصلی رحيق التحقيق، هرچند که از «إحياء العلوم» اقتباش شده، ولی عین آن نیست، بلکه تفاوت‌هایی با آن دارد. در واقع مبارک‌شاه چارچوب اصلی داستان را از غزالی گرفته، ولی مطابق سلیقه خودش آن را آراسته است. سخنانی که شخصیت‌های داستان بیان می‌کنند اغلب ساخته و پرداخته خود شاعر است؛ در بسیاری از موارد، مبارک‌شاه سخنان هریک از شخصیت‌ها را به‌تفصیلی بیان کرده که در داستان غزالی نیست. اولین اختلاف در معرفی محقق یا سالکی است که می‌خواهد طریق تحقیق را طی کند. غزالی در معرفی این شخص همین‌قدر می‌گوید: «بعض الناظرين عن مشكاة نور الله» (یکی از کسانی که از مشکات نور الهی نظر می‌کرد)، ولی مبارک‌شاه این مرد را در طی 13 بیت به خواننده معرفی می‌کند<ref>ر.ک: متن کتاب، ص49</ref>‏.

 

در سومین و آخرین بخش از این کتاب، اشعار پراکنده مبارک‌شاه که از منابع مختلف چاپی و خطی گرد آمده، چاپ شده است. مهم‌ترین منبع چاپی رباعیات مبارک‌شاه، «نزهة المجالس» خلیل شیروانی است و برای اشعار دیگر او «لباب الألباب» عوفی. از سه – چهار جُنگ خطی دیگر نیز استفاده شده است<ref>ر.ک: پیشگفتار، ص5-6</ref>‏.