ابن حاج‌، احمد بن‌ محمد بن‌ محمد: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۴۵: خط ۴۵:
'''ابن حاج‌، احمد بن‌ محمد بن‌ محمد بن‌ عثمان‌ ورنیدی'''‌ (د ح‌ 930ق‌/1524م‌)، شاعر و صوفى‌ مغربى‌.  
'''ابن حاج‌، احمد بن‌ محمد بن‌ محمد بن‌ عثمان‌ ورنیدی'''‌ (د ح‌ 930ق‌/1524م‌)، شاعر و صوفى‌ مغربى‌.  


همه آگاهى‌ ما درباره زندگى‌ او محدود به‌ شرح‌ حالى‌ است‌ كه‌ ابن‌ مریم‌ در كتاب‌ البستان‌ درباره او نگاشته‌ است‌.  
همه آگاهى‌ ما درباره زندگى‌ او محدود به‌ شرح‌ حالى‌ است‌ كه‌ [[ابن مریم تلمسانی، محمد بن محمد|ابن‌ مریم‌]] در كتاب‌ [[البستان في ذكر الأولياء و العلماء بتلمسان|البستان‌]] درباره او نگاشته‌ است‌.  
==اساتید==
==اساتید==
وی‌ در جبل‌ بنى‌ ورنید در تلمسان‌ به‌ دنیا آمد و نزد احمد بن‌ محمد بن‌ زكری‌ تلمسانى‌ كه‌ از كودكى‌ تربیت‌ او را بر عهده‌ داشت‌ علم‌ اصول‌، منطق‌، معانى‌ و بیان‌ و زبان‌ عربى‌ آموخت‌ و همین‌ استاد در 897ق‌ به‌ وی‌ اجازه روایت‌ گفته‌ها و نوشته‌هایش‌ را داد، استاد دیگر او على‌ بن‌ یحیى‌ السلكسینى‌ بود. افزون‌ بر این‌ دو، وی‌ نزد گروهى‌ دیگر از دانشمندان‌ روزگار خود دانش‌ آموخت‌ كه‌ ابن‌ مریم‌ از آنان‌ نام‌ نبرده‌ است‌.  
وی‌ در جبل‌ بنى‌ ورنید در تلمسان‌ به‌ دنیا آمد و نزد [[احمد بن‌ محمد بن‌ زكری‌ تلمسانى‌]] كه‌ از كودكى‌ تربیت‌ او را بر عهده‌ داشت‌ علم‌ اصول‌، منطق‌، معانى‌ و بیان‌ و زبان‌ عربى‌ آموخت‌ و همین‌ استاد در 897ق‌ به‌ وی‌ اجازه روایت‌ گفته‌ها و نوشته‌هایش‌ را داد، استاد دیگر او على‌ بن‌ یحیى‌ السلكسینى‌ بود. افزون‌ بر این‌ دو، وی‌ نزد گروهى‌ دیگر از دانشمندان‌ روزگار خود دانش‌ آموخت‌ كه‌ ابن‌ مریم‌ از آنان‌ نام‌ نبرده‌ است‌.  
==شاگردان==
==شاگردان==
او در زبان‌ عربى‌، علم‌ عروض‌ و علم‌ حساب‌ استاد شد و گروهى‌ نزد وی‌ دانش‌ آموختند كه‌ از آن‌ میان،‌ محمد بن‌ بلال‌ مدیونى،‌ قرائات‌ هفتگانه‌، عربى‌ و تصوف‌ را از او فراگرفته‌ و عبدالرحمان‌ یعقوبى‌ كتاب‌های‌ ابن‌ عطا (ه م‌) را نزد او خوانده‌ است‌.
او در زبان‌ عربى‌، علم‌ عروض‌ و علم‌ حساب‌ استاد شد و گروهى‌ نزد وی‌ دانش‌ آموختند كه‌ از آن‌ میان،‌ [[محمد بن‌ بلال‌ مدیونى]]،‌ قرائات‌ هفتگانه‌، عربى‌ و تصوف‌ را از او فراگرفته‌ و عبدالرحمان‌ یعقوبى‌ كتاب‌های‌ ابن‌ عطا (ه م‌) را نزد او خوانده‌ است‌.
==صفات اخلاقی==
==صفات اخلاقی==
برجسته‌ترین‌ صفت‌ ابن‌ حاج‌ پرهیزگاری‌ و زهد صوفیانه او بوده‌ است‌. او خویشتن‌ را از بند دنیا رها مى‌دانست‌، همه كوشش‌ خود را صرف‌ حفظ شریعت‌ مى‌ساخت‌ و در این‌ راه‌ سرزنش‌ دیگران‌ را به‌ هیچ‌ مى‌گرفت‌. احتمالاً این‌ تلاش‌ زاهدانه‌ و ریاضت‌های‌ سخت‌ و نیز گریز از زندگى‌ واكنشى‌ در برابر اوضاع‌ اجتماعى‌ حاكم‌ بر روزگار او بوده‌ است‌. ابوالعباس‌ احمد بجایى‌، در نامه‌ای‌ كه‌ به‌ او نگاشته‌ است‌، درباره چند و چون‌ رفتار مؤمن‌ در جامعه‌ای‌ كه‌ ظلم‌ و فساد آن‌ را فرا گرفته‌ و حتى‌ عالمان‌ و دانشمندان‌ از آن‌ مصون‌ نمانده‌اند، كسب‌ تكلیف‌ كرده‌ است‌. پاسخ‌ ابن‌ حاج‌ موضع‌ او را چونان‌ زاهدی‌ سخت‌كوش‌ و مؤمن،‌ روشن‌ مى‌سازد. وی‌ بر پایه آیه‌ای‌ از قرآن‌ كریم‌ (نساء/4/75) به‌ پرسش‌ كننده‌ پیشنهاد كرده‌ است‌ كه‌ هرگاه‌ مى‌تواند مهاجرت‌ كند و در صورت‌ ناتوانى‌، پایداری‌ و قناعت‌ پیشه‌ سازد و از هر چیز به‌ اندازه ضرورت‌ بهره‌ گیرد و دانش‌ را نیز به‌ آن‌ مقدار كه‌ به‌ آن‌ نیازمند است‌ از هر جا كه‌ ممكن‌ است‌ بیندوزد و اگر چه‌ دنیا جیفه‌ای‌ بیش‌ نیست‌ اما بهره مؤمن‌ به‌ قدر رفع‌ نیاز بر او حلال‌ است‌.
برجسته‌ترین‌ صفت‌ ابن‌ حاج‌ پرهیزگاری‌ و زهد صوفیانه او بوده‌ است‌. او خویشتن‌ را از بند دنیا رها مى‌دانست‌، همه كوشش‌ خود را صرف‌ حفظ شریعت‌ مى‌ساخت‌ و در این‌ راه‌ سرزنش‌ دیگران‌ را به‌ هیچ‌ مى‌گرفت‌. احتمالاً این‌ تلاش‌ زاهدانه‌ و ریاضت‌های‌ سخت‌ و نیز گریز از زندگى‌ واكنشى‌ در برابر اوضاع‌ اجتماعى‌ حاكم‌ بر روزگار او بوده‌ است‌. ابوالعباس‌ احمد بجایى‌، در نامه‌ای‌ كه‌ به‌ او نگاشته‌ است‌، درباره چند و چون‌ رفتار مؤمن‌ در جامعه‌ای‌ كه‌ ظلم‌ و فساد آن‌ را فرا گرفته‌ و حتى‌ عالمان‌ و دانشمندان‌ از آن‌ مصون‌ نمانده‌اند، كسب‌ تكلیف‌ كرده‌ است‌. پاسخ‌ ابن‌ حاج‌ موضع‌ او را چونان‌ زاهدی‌ سخت‌كوش‌ و مؤمن،‌ روشن‌ مى‌سازد. وی‌ بر پایه آیه‌ای‌ از قرآن‌ كریم‌ (نساء/4/75) به‌ پرسش‌ كننده‌ پیشنهاد كرده‌ است‌ كه‌ هرگاه‌ مى‌تواند مهاجرت‌ كند و در صورت‌ ناتوانى‌، پایداری‌ و قناعت‌ پیشه‌ سازد و از هر چیز به‌ اندازه ضرورت‌ بهره‌ گیرد و دانش‌ را نیز به‌ آن‌ مقدار كه‌ به‌ آن‌ نیازمند است‌ از هر جا كه‌ ممكن‌ است‌ بیندوزد و اگر چه‌ دنیا جیفه‌ای‌ بیش‌ نیست‌ اما بهره مؤمن‌ به‌ قدر رفع‌ نیاز بر او حلال‌ است‌.