اصفهان در استبداد صغیر (1328- 1326ق / 1911 – 1909م): تفاوت میان نسخه‌ها

تاریخ سیاسی معاصر ایران در قرن نوزدهم و نیمه‌ی نخست قرن بیستم میلادی شاهد وقوع دگرگونی‌های و تحولات مهمی بوده است که توجه پژوهشگران داخلی و خارجی با به خود جلب کرده است. به نظر می‌رسد که یکی از مهم‌ترین این تحولات، وقوع نهضت مشروطیت در ایران و تشکیل پارلمان در آن به سال 1324 ه.ق / 1285 ه.ش / 1906 میلادی می‌باشد. اهمیت این تحول نه فقط در وقوع دگرگونی‌های سیاسی و اجتماعی، بلکه در تکوین گفتمانی جدید در حیات سیاسی ایران است. یکی از وقایعی که در مسیر رویدادهای جنبش مشروطیت حائز اهمیت است ناکامی محمدعلی شاه در احیای استبداد و حرکت آزادیخواهان از شمال و جنوب به سوی مرکز و عزل نامبرده از سلطنت و سپردن زمام امور به احمد میرزای ولیعهد توأم با احیای آزادی و مشروطه بود. از نکات جالب توجه، اما در عین حال مبهم تاریخ معاصر ایران همراهی و رهبری اردوی اعزامی از اصفهان به سوی پایتخت توسط نیروهای بختیاری به رهبری و هدایت علیقلی خسران بختیاری معروف به سردار اسعد است. لذا هسته‌ی اصلی و وجودی این پژوهش ریشه یابی علل همراهی مردم چهارمحال بختیاری با قیام مردم اصفهان بر علیه استبداد صغیر به سال (1328- 1326 ق / 1911 – 1909 م) می‌باشد. به این ترتیب پژوهش حاضر، تحقیقی است درباره‌ی مقطعی از تاریخ معاصر ایران که در طول تاریخ پرفراز و نشیب خود اتفاقات و حوادث بسیاری را تجربه کرده است. این مقطع که به خاطر ویژگی‌های خاص آن، به نوعی «تافته‌ای جدا بافته» است، سده‌ی سیزدهم و بخشی از سده‌ی چهاردهم هجری قمری تاریخ ایران است که منطبق است بر سده‌های نوزدهم و بخشی از سده‌ی بیستم میلادی تاریخ اروپائیان. یعنی دوره‌ی ورود کشورهای صنعتی شده‌ی اروپا به ایران و آشنایی مردم این سرزمین با فرهنگ و تمدن تازه‌ای که برخاسته از انقلاب صنعتی بود.انقلابی که در ذاتش تحرک، پتانسیل و خصلتی است که برقراری رابطه با دیگر سرزمین ها را ایجاب می‌کند. برخورد اروپائیان با ایران، همانند برخورد شان با هر ملت و فرهنگ و تمدن دیگر، از موضعی برتر و سلطه جویانه بوده است ولو آن که مناسبات سیاسی یا اقتصادی – تجاری و فرهنگی ایجاد شده میان آن‌ها دوستانه به نظر رسیده باشد. تأثیر حضور فیزیکی یا نفوذ تجاری و اقتصادی اروپائیان در ایران، به مرور به آنجا رسید که طبقات مختلف شهری و روستایی (اعم از کشاورزان و دامداران ) که کمتر یا دیرتر در معرض هجوم تمدن اروپایی و به تبع آن فرهنگ غربی قرار می‌گیرند را نیز تحت تأثیر قرار داد. در اثر تحولات زیاد و تغییرات مختلفی که در بنیان‌های اقتصادی اروپائیان و دیگر مردمان دنیا پدید می آمد، کشاورزی و دامداری سنتی ایران هم تحت تاثیر قرار گرفت و تابعی شد از نیازهای بازارهای جهانی. با این روند درآمد درآمد خوانین ایلات افزوده گشت و آنان نیز به چرخه‌ی اقتصاد جهانی پیوستند. به زودی رؤسای عشایر – مانند دیگر اقشاری که منافعی در جامعه داشتند- مورد توجه دولت‌های بیگانه واقع شدند. در این تاریخ همچون گذشته‌ها، اخذ مالیات عشر دولت توسط خوانین صورت می‌گرفت و همراه با افراد ایلات که بالقوه شبه نظامی هستند، به نشانه‌ی اطاعات، البته پس از کسر حقوق خود به مرکز ارسال می‌گردید.