۱۰۲٬۱۰۶
ویرایش
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'ن های ' به 'نهای ') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'ن ها ' به 'نها ') |
||
خط ۷۵: | خط ۷۵: | ||
آیینهای عزاداری دربردارندهی صورتهای مختلف آداب و رسومی است که در ایام عزاداری حسین بن علی و دیگر معصومان(ع)، به ویژه در ماههای محرم و صفر، در ایران انجام میگیرد. منظور از «آیین» در اینجا فعالیتهای دینی رسمی است که صورت آداب و مراسم دارد. منظور از «ایران» به طور عمده حوزهی فرهنگی ایران بزرگ یا ایران فرهنگی است که بخش وسیعی از کشورهای مجاور ایران امروزی را نیز در بر میگیرد که روزگاران نه چندان دور، جزو قلمرو ایران بوده است. به طبع، احصاء و بررسی همهی آیینهای سوگواری محرم که همواره در هزاران کانون شهری و روستایی برگزار میشود، کاری دشوار است که نه هدف این تحقیق است و نه جست و جوی همهی آنها برای نویسندهی این کتاب مقدور بوده است. آیینهای سوگواری محرم کم و بیش در نقاط مختلف ایران یکسان است و فقط گاهی جلوههای احساسی و عاطفی و احتمالا شاخ و برگهای تجملی آن متفاوت است. با این احوال، ممکن است در این پهنهی بسیار وسیع فرهنگی، آیین هایی نیز از چشم ما دور مانده باشد. | آیینهای عزاداری دربردارندهی صورتهای مختلف آداب و رسومی است که در ایام عزاداری حسین بن علی و دیگر معصومان(ع)، به ویژه در ماههای محرم و صفر، در ایران انجام میگیرد. منظور از «آیین» در اینجا فعالیتهای دینی رسمی است که صورت آداب و مراسم دارد. منظور از «ایران» به طور عمده حوزهی فرهنگی ایران بزرگ یا ایران فرهنگی است که بخش وسیعی از کشورهای مجاور ایران امروزی را نیز در بر میگیرد که روزگاران نه چندان دور، جزو قلمرو ایران بوده است. به طبع، احصاء و بررسی همهی آیینهای سوگواری محرم که همواره در هزاران کانون شهری و روستایی برگزار میشود، کاری دشوار است که نه هدف این تحقیق است و نه جست و جوی همهی آنها برای نویسندهی این کتاب مقدور بوده است. آیینهای سوگواری محرم کم و بیش در نقاط مختلف ایران یکسان است و فقط گاهی جلوههای احساسی و عاطفی و احتمالا شاخ و برگهای تجملی آن متفاوت است. با این احوال، ممکن است در این پهنهی بسیار وسیع فرهنگی، آیین هایی نیز از چشم ما دور مانده باشد. | ||
صوفیه و اهل فتوت و قلندریه که قرار است تأثیر آنها در آیینهای عزاداری محرم بررسی شود، در عنوان کلی، صوفی خوانده میشوند؛ زیرا گروههایی مانند قلندریه و اهل فتوت در تاریخ فرهنگ ایران و اسلام با صوفیه مرتبط بودهاند و زیرمجموعهی آن به حساب می آیند. این سه گروه به رغم تفاوت هایی که در طول تاریخ با یکدیگر داشتهاند، به تعبیر صاحب نظران، همه در اصل، دو روی یک سکهاند و عناصر مشترک و مقومی دارند که آنها را از دیگر گروههای دینی وفرهنگی متمایز میکند. اما آنچه به عنوان تأثیر این گروهها در عزاداری محرم مدنظر است، به طور عمده به دو گروه اهل فتوت و قلندریه مربوط است. علتش آن است که اولا این هردو گروه وارث بسیاری از سنتهای ایرانی و شرقی و واسطهی انتقال آن به فرهنگ اسلامی اند و ثانیا شأن اجتماعی و آیینی این دو گروه از صوفیه بارزتر است و پایگاه قوی تری در میان مردم کوچه و بازار دارند. بنابراین با توجه به اهمیت این دو گروه و نیز ناشناخته بودن جهت گیری آنان در سیر و تطور تاریخی شان، در فصول آغازین این پژوهش به تفصیل دربارهی آنان بحث شده و گرایش آیینی و شیعی آنان بررسی شده است. اما علت اینکه در این کتاب دربارهی نسبت تصوف به معنای خاصش با تشیع مباحثی طرح نشده، کثرت آثار و نوشتههای مربوط به این موضوع است، لذا از تکرار مکررات پرهیز شده است. نکتهی دیگر در این باره نقش اساسی اهل فتوت و قلندریه در برپایی این آیین هاست که پرداختن به مباحث تاریخی و نظری مربوط به آنان را الزامی می نماید. در این کتاب بدون پیش داوری و ارزش گذاری خاص، به تأثیر این گروهها بر عزاداری محرم پرداخته شده است. اما برخی | صوفیه و اهل فتوت و قلندریه که قرار است تأثیر آنها در آیینهای عزاداری محرم بررسی شود، در عنوان کلی، صوفی خوانده میشوند؛ زیرا گروههایی مانند قلندریه و اهل فتوت در تاریخ فرهنگ ایران و اسلام با صوفیه مرتبط بودهاند و زیرمجموعهی آن به حساب می آیند. این سه گروه به رغم تفاوت هایی که در طول تاریخ با یکدیگر داشتهاند، به تعبیر صاحب نظران، همه در اصل، دو روی یک سکهاند و عناصر مشترک و مقومی دارند که آنها را از دیگر گروههای دینی وفرهنگی متمایز میکند. اما آنچه به عنوان تأثیر این گروهها در عزاداری محرم مدنظر است، به طور عمده به دو گروه اهل فتوت و قلندریه مربوط است. علتش آن است که اولا این هردو گروه وارث بسیاری از سنتهای ایرانی و شرقی و واسطهی انتقال آن به فرهنگ اسلامی اند و ثانیا شأن اجتماعی و آیینی این دو گروه از صوفیه بارزتر است و پایگاه قوی تری در میان مردم کوچه و بازار دارند. بنابراین با توجه به اهمیت این دو گروه و نیز ناشناخته بودن جهت گیری آنان در سیر و تطور تاریخی شان، در فصول آغازین این پژوهش به تفصیل دربارهی آنان بحث شده و گرایش آیینی و شیعی آنان بررسی شده است. اما علت اینکه در این کتاب دربارهی نسبت تصوف به معنای خاصش با تشیع مباحثی طرح نشده، کثرت آثار و نوشتههای مربوط به این موضوع است، لذا از تکرار مکررات پرهیز شده است. نکتهی دیگر در این باره نقش اساسی اهل فتوت و قلندریه در برپایی این آیین هاست که پرداختن به مباحث تاریخی و نظری مربوط به آنان را الزامی می نماید. در این کتاب بدون پیش داوری و ارزش گذاری خاص، به تأثیر این گروهها بر عزاداری محرم پرداخته شده است. اما برخی آیینها که تأثیر صوفیانهی آن را بررسی میکنیم، ممکن است رونق دورههای پیشین را نداشته باشد، یا اینکه در معرض فراموشی باشد، اما ممکن است این قبیل آیینها از طریق تأثیر بر آیین هایی که امروزه زنده و پویا هستند، حضور خود را در عزاداریها حفظ کرده باشند. | ||
در این کتاب ابتدا ضمن معرفی موضوع و دسته بندی و مرور منابع، سابقهی عزاداری در سنت اسلامی و ایرانی مطرح شده است. سپس در خصوص اهل فتوت، اعم از فتوت صوفیانه و عیاری، و نیز نسبت آنان با تصوف بحث شده است. نیز در فصلی مجزا به گرایشهای شیعی و آیینی فتوت نامهی سلطانی پرداخته شده است. پس از آن در فصولی مختلف، آیینهای عزاداری محرم که گروههای صوفی در آن نقش ایفا کردهاند، بررسی شده است؛ به این ترتیب که هریک از این | در این کتاب ابتدا ضمن معرفی موضوع و دسته بندی و مرور منابع، سابقهی عزاداری در سنت اسلامی و ایرانی مطرح شده است. سپس در خصوص اهل فتوت، اعم از فتوت صوفیانه و عیاری، و نیز نسبت آنان با تصوف بحث شده است. نیز در فصلی مجزا به گرایشهای شیعی و آیینی فتوت نامهی سلطانی پرداخته شده است. پس از آن در فصولی مختلف، آیینهای عزاداری محرم که گروههای صوفی در آن نقش ایفا کردهاند، بررسی شده است؛ به این ترتیب که هریک از این آیینها معرفی شده، سپس جایگاه تاریخیاش در ارتباط با گروههای صوفی تبیین شده و سرانجام صبغه و سابقهی صوفیانهی آن در عزاداریهای محرم نشان داده شده است. همچنین در فصولی مجزا به نقش صوفیه درهنرهای آیینی مربوط به واقعهی عاشورا پرداخته شده است. تأثیر دولت صفویه بر آیینهای محرم و همچنین بررسی دو عنصر مهم «تکیه» و «بابا» که در آیینهای عزاداری اهمیت دارند و در اصل عنصری صوفیانهاند، از دیگر موضوعات بحث برانگیزدر این کتاب است.<ref> [https://www.historylib.com/books/2227 ر.ک: کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران] </ref> | ||
==پانويس == | ==پانويس == |