تاریخ استیلای روسیه بر قفقاز (تاریخ جنگ‌های روسیه با ایران، عثمانی و قبایل مسلمان قفقاز): تفاوت میان نسخه‌ها

روسیه برای فتح منطقه‌ی قفقاز که در میان دریای سیاه و خزر گسترده شده است، تقریبا شصت سال تلاش مداوم کرده است. از یک طرف با کوه نشین ها پی در پی جنگیده و از طرف دیگر با ایرانیان و ترک ها مقابله کرده است. اگر برای تصرف قفقاز مجادلاتش را در نظر بگیریم، عملا به سه جبهه‌ی کاملا جدا از هم می توان اشاره کرد. قفقاز که در طول تاریخ تقریبا از تمامی حملات و تهاجم ها جان سالم به در برده بود، در این جنگ های جدید، بدون اینکه خود بخواهد به محل و صحنه‌ی درگیری ها و نبردهای روسیه با ایران و روسیه با عثمانی بدل گردید. روسیه که در صدد بلعیدن سرزمین هایی از ایران و عثمانی برآمده بود، برای عبور و رسیدن به آن کشورها ابتدا مجبور بود بخش‌های گسترده ای از قفقاز را به زانو دربیاورد. روسیه‌ی قدرتمند که افتخار می کرد اروپا را از دست امپراطوری ناپلئون نجات داده است، با یک نیروی انسانی گسترده و منضبط و سلاح های جنگی مدرن متوجه قفقاز شد. پس از جنگ های متعدد با ایران و عثمانی و شکست آن دو کشور که بخش اول این کتاب را تشکیل می دهد، جنبشی تحت عنوان مریدیسم ملهم از شریعت اسلام بر علیه اشغال گران روسی شکل می گیرد و صحنه‌های شورانگیز و حیرت انگیزی از جان فشانی ها و از خود گذشتگی ها خلق می گردد که در تاریخ مبارزات ملت ها کم نظیر است و حتی می توان گفت که بی نظیر بوده است. بلافاصله از پس شکست سهمناک ایران در جنگ های اول و دوم و انعقاد معاهده‌های ننگین گلستان در 1813 و ترکمن چای رد 1828 م و شکست عثمانی و عقد قرارد اد ادرنه در 1828 م، جنبش مسلمانان قفقاز برعلیه اشغال گران روسی آغاز می گردد. اما سرانجام پس از 25 سال مبارزه در 1859 م درحالی که در محاصره‌ی سربازان روسی گرفتار آمده بودند تلسیم شدند. به این ترتیب می توان دریافت که مجادله‌ی غرب قفقاز برای روسیه هیچ وقت به اندازه‌ی مجادله‌ی شرق آن اهمیت نداشته است و هم چنان که دیده می شود روسیه توجه خود را در قسمت شرق متمرکز می کند و البته این اشتباه برایش گران تمام می شود. علاوه بر این، قبایل غربی نتوانسته بودند وحدت و انسجامی که برای مبارزه در شرق به وجود آمده بود، تحقق بخشند و رهبری واقعا بزرگ در بین آن ها ظهور نکرده بود. بنابراین جنگی که دراین جا در گرفته بود، به صورت غیرمنسجم و پراکنده ادامه پیدا کرد.

در فصل اول رویکرد روسیه در قفقاز؛ نخستین ارتباط با گرجستان؛ نخستین منازعات با افراد محلی؛ استعمار و استقرار خط بزرگ قزاق های آزاد؛ نخستین انتقال به سلسله‌ی کوهستانی و خلاصه ای از حوادث عمده‌ی الحاق گرجستان به امپراتوری روسیه بیان شده است.