اندرزنامه‌نویسی در ایران باستان: تفاوت میان نسخه‌ها

اندرز به معنی وصیت، توصیه، پند و نصیحت است و اندرزنامه ها در زمره‌ی ادبیات شفاهی به شمار می آیند که با کمی تغییرات از نسلی به نسل دیگر انتقال یافته اند. به همین دلیل تعیین مولف و تاریخ تالیف برای ان آثار کاری دشوار و محال است. اجرای درست آداب و رسوم دینی، شیوه‌ی مملکت داری، راست گویی، درست کرداری و در نهایت روش های درست زندگی از جمله پندهای اندرزنامه هاست. اندرزها در اصل باید ها و نبایدهایی هستند که ریشه در تجارب پیشینیان دارند و از جهت ساختار ظاهری به تعالیم دینی بسیار شبیه اند. اندرزنامه ها از لحاظ دستوری اغلب دارای سبک روان و ساده با جملاتی کوتاه و روشن هستند.

با نگاهی به تاریخ ایران و حضور آریایی‌ها و با تشکیل حکومت های سیاسی می توان دریافت که اندرزنامه نویسی دارای تاریخی به قدمت تشکیل حکومت های سیاسی یا حتی آغاز اختراع خط بوده است. چنان که در کتیبه‌های شاهان هخامنشی، عبارات و جملات اندرزی، گاهی مستقیم و در بسیاری موارد غیر مستقیم به چشم می خورد. همچنین تمامی نصایح دینی و حتی عملی و تجربی که در گوشه گوشه‌ی اوستا آمده است؛ نشان از اهمیت اندرز و اندرزنامه نویسی در کتاب دینی زردشتیان دارد. در دوران اشکانیان نیز این سنت کماکان ادامه داشته و در زمان ساسانیان و به خصوص در دوره‌ی انوشیروان به اوج خود رسیده است. حجم گسترده‌ی خدای نامه ها، آیین نامه ها و اندرزنامه‌های بسیاری که از این دوران برجای مانده شاهدی گویا بر این مدعاست. این نوشته ها بیشتر حاوی مطالبی در ستایش خردورزی، دانش اندوزی، پرهیزکاری و پرهیز از صفات ناپسند و نیز ناسپاسی خداوند است و به عنوان حکمت عملی و تجربی از آن‌ها می توان یاد کرد.