ابن الرومي، حياته من شعره: تفاوت میان نسخه‌ها

'''ابن الرومي حياته من شعره'''، اثر [[عقاد، عباس محمود|عباس محمود عقاد]] (1889-1964م)، درباره ابن رومی (282-221ق)، سخن‌سرای سترگ دوره دوم خلافت عباسی است.

[[عقاد، عباس محمود|عقاد]] می‌خواهد ارزش ابن رومی را - که در زمان خود نادیده گرفته شده است - ‌با شرحی از زندگی و سروده‌های او و با نگرش نقادانه و معیارهای نوین در نقد، برجسته کند. [[عقاد، عباس محمود|عقاد]] با بهره‌گیری از یک نظم خاص، به عصر ابن رومی، اخبار، زندگی، نبوغ، فلسفه و صنعت شعری او پرداخته است<ref>ر.ک: امین مقدسی، ابوالحسن؛ غلامی، سیمین، ص43</ref>‏.

[[عقاد، عباس محمود|عقاد]] ابن رومی را شاعر برجسته عصر عباسی و سرآمد معاصران خود بشمار می‌آورد که علی‌رغم جایگاه ادبی‌اش، خلفا از او حمایت نکردند. [[عقاد، عباس محمود|عقاد]] با توجه به شیوه روان‌شناسی در نقد ادبی، به شخصیت فردی ابن رومی و خلق و خوی ذاتی او می‌پردازد و شعر را به‌تنهایی مورد کنکاش قرار نمی‌دهد، بلکه تلاش می‌کند زندگی شاعر را با در نظر گرفتن تمامی ابعاد آن برای خواننده بازگو کند و یک ارتباط مستقیم و صمیمی میان خواننده و شعر ابن رومی به وجود آورد.

او که خود، ادیب و نویسنده و نقاد برجسته مصر است، با روش متمایز از دیگران به شعر ابن رومی پرداخته است؛ [[عقاد، عباس محمود|عقاد]] مفهوم شعر را بر پایه مفهوم «نفس» بنا می‌کند و در نقد، بر دو اصل پای می‌فشرد. او به‌لحاظ گرایش به رمانتیسم، شعر را تعبیر «نفس» و ترجمه درونی (باطنی) آن می‌داند و از جهت روش بیوگرافی، شعر را تصویر وقایع زندگی و انعکاسی از شرح حال خود شاعر برمی‌شمارد. با همه اینها، شعر از نظر او صناعت تولید عواطف است.

[[عقاد، عباس محمود|عقاد]] با این شیوه، عناصر زیباشناسی سروده‌های ابن رومی را بررسی‌ می‌کند. وی در نقد ادبی ابن رومی، توجه خاصی به وصف محیط ادیب دارد و از محیط خارج به احوال باطنی و نفسانی شاعر روی می‌آورد. [[عقاد، عباس محمود|عقاد]]، معتقد است که محیط، تأثیر زیادی بر ادیب می‌گذارد و سعی دارد تا میان زندگی شاعر و سروده‌هایش ارتباط برقرار کند و تأثیر این دو را بر یکدیگر نشان دهد. او روش شاعر را برگرفته از شخصیت شاعر برمی‌شمرد. [[عقاد، عباس محمود|عقاد]] شعر را تعبیری از وجدان شاعر و حیات درونی وی و تصویری که از نفس شاعر است، می‌داند. [[عقاد، عباس محمود|عقاد]] معتقد است که سروده‌های ابن رومی نیز، تصویری از زندگی درونی شاعر است.

نقد [[عقاد، عباس محمود|عقاد]] از ابن رومی، نقدی تکاملی است؛ او به معیار تاریخی، لغوی و روان‌شناسی اهتمام ورزیده است و چون این معیار و روش نقد دربرگیرنده همه معیارهای نقدی است، در نقد عربی جدید بسیار مورد توجه است.

[[عقاد، عباس محمود|عقاد]] مهارت ابن رومی در لغات را به سبب تسلط شاعر به قرآن و علوم دینی می‌داند. در میان شاعران تنها دو تن توانایی به‌کارگیری لغات گسترده، اشتقاق مفردات، کلمات ناآشنا، ضرب‌المثل و ادب قرآنی را داشته‌اند؛ [[عقاد، عباس محمود|عقاد]] اولین فرد را ابن رومی و دومین فرد را معرّی برمی‌شمرد. وی علت پیشرفت فرهنگی و علمی ابن رومی را در سه مسئله می‌داند: محیط زندگی شاعر (بغداد)، حضور استادان و دانشمندان مشهور و بهره‌مند‌شدن او از آن‌ها و بااستعداد بودن شاعر<ref>ر.ک: همان، ص45</ref>‏.

[[عقاد، عباس محمود|عقاد]]، داشتن دو خصیصه حسد و کینه را برای ابن رومی نمی‌پذیرد؛ چراکه او، خود دارای ویژگی‌ها و صفات ممتاز بوده و نسبت به دیگران برتری داشته است. ابن رومی هیچ‌گاه برای به دست آوردن پست و مقام طمع نورزید و فردی نبود که کینه‌ای از کسی به دل گیرد. [[عقاد، عباس محمود|عقاد]]، ابن رومی را مبتلا به بیماری وسواس می‌داند و معتقد است این وسواس ذهنی او سبب گردید تا وی اشعار خوب بسراید<ref>ر.ک: همان، ص47</ref>‏.

[[عقاد، عباس محمود|عقاد]]، ابن رومی را شاعری محتاط می‌داند که ترس او باعث بدبینی، خیال‌بافی و اوهام او بوده است. او پیش از اینکه اتفاقی بیفتد، از آن دوری می‌کرده است. [[عقاد، عباس محمود|عقاد]]، سه عامل را در بدبینی ابن رومی مؤثر می‌داند: مرگ نزدیکان شاعر، نداشتن جایگاه در نزد پادشاهان و محیط نابسامان جامعه که ناشی از درگیری و نزاع‌های متعدد و رواج چاپلوسی است<ref>ر.ک: همان، ص46</ref>‏.

[[عقاد، عباس محمود|عقاد]]، تشیع اعتزالی ابن رومی را احساساتی دانسته است و باورهای او را از روی تفکر و تعقل نمی‌داند. [[عقاد، عباس محمود|عقاد]] می‌گوید: او همیشه خود را نیازمند پشتیبان می‌دیده است تا با آن به آرامش درونی دست یابد و به همین دلیل، او به اسلام ایمان داشت<ref>ر.ک: همان، ص48</ref>‏.

[[عقاد، عباس محمود|عقاد]] در اثر حاضر، خاتمه‌ای را برای اشعار برگزیده ابن رومی ویژه کرده است<ref>ر.ک: متن کتاب، ص344-290</ref>. ‏کتاب از پاورقی‌های اندکی برخوردار است.