الرسالة الشرفية في تقاسيم العلوم اليقينية: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - ' ]]' به ']]')
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۲۶: خط ۲۶:
| پیش از =  
| پیش از =  
}}
}}
'''الرسالة الشرفية في تقاسيم العلوم اليقينية'''، اثر ابوعلی حسن سلماسی (زنده تا 624ق)، متنی است فارسی از سده هفتم هجری که با مقدمه و تصحیح حمیده نورانی‌نژاد و محمد کریمی زنجانی اصل، منتشر شده است.
'''الرسالة الشرفية في تقاسيم العلوم اليقينية'''، اثر [[سلماسی، حسن بن ابراهیم|ابوعلی حسن سلماسی]] (زنده تا 624ق)، متنی است فارسی از سده هفتم هجری که با مقدمه و تصحیح [[نورانی نژاد، حمیده|حمیده نورانی‌نژاد]] و [[کریمی زنجانی‌اصل، محمد|محمد کریمی زنجانی اصل]]، منتشر شده است.
 
[[سلماسی، حسن بن ابراهیم|سلماسی]] در این رساله، از قاعده «اشرفیت» بهره جسته و آن را به‌خوبی و کارآموزده، به‌کار بسته است. به‌رغم لحن متشرعانه و توجهش به «نقل»، همه جا از «عقل» بهره گرفته و آیات فراوانی را در دفاع از عقل، شاهد آورده و شرف آدمی را به «علم» می‌داند و بر سنت فارابی و حتی اسماعیلیانی همچون [[ابو یعقوب سجستانی، اسحاق بن احمد|ابویعقوب سجستانی]]، لذت نفس را در معقولات بازمی‌جوید. او در پی نشان دادن بهترین علوم، که در نظرش، همان علم آخرت است و به نسبت علوم با سعادت دیدار حق تعالی، به دو گونه رده‌بندی قائل شده است.


سلماسی در این رساله، از قاعده «اشرفیت» بهره جسته و آن را به‌خوبی و کارآموزده، به‌کار بسته است. به‌رغم لحن متشرعانه و توجهش به «نقل»، همه جا از «عقل» بهره گرفته و آیات فراوانی را در دفاع از عقل، شاهد آورده و شرف آدمی را به «علم» می‌داند و بر سنت فارابی و حتی اسماعیلیانی همچون ابویعقوب سجستانی، لذت نفس را در معقولات بازمی‌جوید. او در پی نشان دادن بهترین علوم، که در نظرش، همان علم آخرت است و به نسبت علوم با سعادت دیدار حق تعالی، به دو گونه رده‌بندی قائل شده است.
در گونه نخست، از علم مفید در دنیا و آخرت و مصداق آن، یعنی علم احکام شرع، آغاز کرده و آنگاه به‌ترتیب از این علوم و مصداق‌هایشان سخن گفته است: «علمی که آلت است برای تحصیل علم نافع» (علم نحو و لغت)، «علمی که معین است بر تحصیل علم نافع» (علم طب)، «علمی که مضر است بر بعضی از مردمان» (علم کلام و الهیات)، «علمی که مضر است بر همه مردم» (علم نجوم، سحر و طلسمات که اولی بر صاحبش مضر است و دومی بر دیگری)، «علمی که نه مفید است نه مضر» (علم اشعار و انساب)، «علمی که خاص دنیاست» (علم معاملات و سیاست و طب و حساب)، «علمی که خاص آخرت است» (علم مکاشفه یا علم باطن و علم معامله یا علم احوال دل که پسندیده دارد همچون صبر و خوف و ناپسندیده همچون ترس و حسد)<ref>ر.ک: مقدمه، ص77-78</ref>.
در گونه نخست، از علم مفید در دنیا و آخرت و مصداق آن، یعنی علم احکام شرع، آغاز کرده و آنگاه به‌ترتیب از این علوم و مصداق‌هایشان سخن گفته است: «علمی که آلت است برای تحصیل علم نافع» (علم نحو و لغت)، «علمی که معین است بر تحصیل علم نافع» (علم طب)، «علمی که مضر است بر بعضی از مردمان» (علم کلام و الهیات)، «علمی که مضر است بر همه مردم» (علم نجوم، سحر و طلسمات که اولی بر صاحبش مضر است و دومی بر دیگری)، «علمی که نه مفید است نه مضر» (علم اشعار و انساب)، «علمی که خاص دنیاست» (علم معاملات و سیاست و طب و حساب)، «علمی که خاص آخرت است» (علم مکاشفه یا علم باطن و علم معامله یا علم احوال دل که پسندیده دارد همچون صبر و خوف و ناپسندیده همچون ترس و حسد)<ref>ر.ک: مقدمه، ص77-78</ref>.