جواهر الاسرار و زواهر الانوار: شرح مثنوی مولوی: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - 'می کند' به 'می‌کند'
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'می کند' به 'می‌کند')
 
خط ۳۸: خط ۳۸:
شارح از عالمان بزرگ عصر خود بوده و به مولانا و آثارش خصوصاً مثنوی معنوی عشق می‌ورزیده و دایم به تدریس و حل مشکلات آن می‌پرداخته است. در سال‌های پایانی عمر به
شارح از عالمان بزرگ عصر خود بوده و به مولانا و آثارش خصوصاً مثنوی معنوی عشق می‌ورزیده و دایم به تدریس و حل مشکلات آن می‌پرداخته است. در سال‌های پایانی عمر به


تشویق استادش، خواجه ابوالوفای خوارزمی از سلسلۀ کبرویه؛ به شرح و تفسیرکامل مثنوی اقدام می کند.<ref> ر.ک: عالمی، محمدعلم، ص280</ref>
تشویق استادش، خواجه ابوالوفای خوارزمی از سلسلۀ کبرویه؛ به شرح و تفسیرکامل مثنوی اقدام می‌کند.<ref> ر.ک: عالمی، محمدعلم، ص280</ref>


کتاب حاضر، اولین شرح [[مثنوی معنوی|مثنوی مولوی]] است که تقریبا یک قرن پس از تدوین مثنوی، نوشته شده است و به شرح سه دفتر از دفترهای شش‌گانه [[مثنوی معنوی|مثنوی مولوی]] اختصاص دارد و مؤلف توفیق شرح سه دفتر دیگر را نیافته است. وی مقدمه‌ای مفصل، بر این شرح نگاشته و در آن، اصول عرفان اسلامی را بیان کرده است<ref>ر.ک: مقدمه، ج1، صفحه نه</ref>.
کتاب حاضر، اولین شرح [[مثنوی معنوی|مثنوی مولوی]] است که تقریبا یک قرن پس از تدوین مثنوی، نوشته شده است و به شرح سه دفتر از دفترهای شش‌گانه [[مثنوی معنوی|مثنوی مولوی]] اختصاص دارد و مؤلف توفیق شرح سه دفتر دیگر را نیافته است. وی مقدمه‌ای مفصل، بر این شرح نگاشته و در آن، اصول عرفان اسلامی را بیان کرده است<ref>ر.ک: مقدمه، ج1، صفحه نه</ref>.
خط ۵۴: خط ۵۴:
بحث‌های نظری عرفان شده است. مقاله چهارم، در بیان حضرات ذاتیه و بعضی مراتب کلیه است. مقاله پنجم در اسماء و صفات الهی و مقاله ششم در عوالم و حضرات خمسه الهیه و مقاله هفتم در مبدأ و معاد است. در مقاله هشتم، خوارزمی به بیان حقیقت روح و فرق میان ظهورات و مراتب آن در عالم کبیر و عالم صغیر پرداخته است. در مقاله نهم، بحث خود را با تجلّی حق آغاز می‌کند و روح را مظهر و محل تجّلی می‌داند که در پرتو آن راه فنا و نیستی را طی می‌کند و اصول ده گانه آن را شرح می‌دهد. مقاله دهم، در بیان حقیقت محبّت و اقسام آن نوشته شده است.
بحث‌های نظری عرفان شده است. مقاله چهارم، در بیان حضرات ذاتیه و بعضی مراتب کلیه است. مقاله پنجم در اسماء و صفات الهی و مقاله ششم در عوالم و حضرات خمسه الهیه و مقاله هفتم در مبدأ و معاد است. در مقاله هشتم، خوارزمی به بیان حقیقت روح و فرق میان ظهورات و مراتب آن در عالم کبیر و عالم صغیر پرداخته است. در مقاله نهم، بحث خود را با تجلّی حق آغاز می‌کند و روح را مظهر و محل تجّلی می‌داند که در پرتو آن راه فنا و نیستی را طی می‌کند و اصول ده گانه آن را شرح می‌دهد. مقاله دهم، در بیان حقیقت محبّت و اقسام آن نوشته شده است.


خوارزمی پس از مقدمه، شروع به شرح مثنوی می کند. روش کار او چنین است که ابتدا متن یک يا چند بیتی که نیازمند شرح دیده ذکر می کند و بعد مفهوم عرفانی آن را شرح و بسط می‌دهد. در ضمن شرح، آیات و روایاتی که با معنی ابیات مورد نظر متناسب است نقل می‌کند و نیز در توضیح ابیات از کلمات بزرگان و حکایات صوفیان و اشعار و امثال بهره می‌گیرد. همچنین در بسط مطالب از اشعاری که ظاهراً سرودۀ خود شارح است استفاده می‌کند. خوارزمی در نوشتار خود از آرایه‌های ادبی، مانند سجع و جناس و استعاره نیز کمک می‌گیرد که گاه سخنش پُر تکلّف و خسته کننده می‌شود. اما آنچه در تألیف جواهر الاسرار بیشتر مورد توجه خوارزمی بوده کوشش در تزکیه نفس و تهذیب اخلاق و رسیدن به درجات عالی انسانی است؛ همان چیزی که مولانا در مثنوی دنبال می‌کند.
خوارزمی پس از مقدمه، شروع به شرح مثنوی می‌کند. روش کار او چنین است که ابتدا متن یک يا چند بیتی که نیازمند شرح دیده ذکر می‌کند و بعد مفهوم عرفانی آن را شرح و بسط می‌دهد. در ضمن شرح، آیات و روایاتی که با معنی ابیات مورد نظر متناسب است نقل می‌کند و نیز در توضیح ابیات از کلمات بزرگان و حکایات صوفیان و اشعار و امثال بهره می‌گیرد. همچنین در بسط مطالب از اشعاری که ظاهراً سرودۀ خود شارح است استفاده می‌کند. خوارزمی در نوشتار خود از آرایه‌های ادبی، مانند سجع و جناس و استعاره نیز کمک می‌گیرد که گاه سخنش پُر تکلّف و خسته کننده می‌شود. اما آنچه در تألیف جواهر الاسرار بیشتر مورد توجه خوارزمی بوده کوشش در تزکیه نفس و تهذیب اخلاق و رسیدن به درجات عالی انسانی است؛ همان چیزی که مولانا در مثنوی دنبال می‌کند.


اقدامات مصحح در این اثر، شامل نگارش پیش گفتار، تصحیح و تحشیه متن می‌شود. وی در پیش‌گفتار به معرفی کتاب و نسخه‌های خطی آن می‌پردازد و نسخه‌هایی را که پیش رو داشته نام می‌برد: ۱. نسخه دانشگاه تهران، تاریخ کتابت۸۴۱ هجری؛ ۲. نسخه کتابخانه ملی، تاریخ کتابت ۸۸۹ هجری؛ ۳. نسخه کتابخانه آستان مقدس رضوی تاریخ کتابت ۱۰۳۹ هجری؛ ۴ نسخه لکنهو کتابت شده در سال ۱۳۱۲هجری. در تصحیح این کتاب، نسخه دانشگاه تهران،
اقدامات مصحح در این اثر، شامل نگارش پیش گفتار، تصحیح و تحشیه متن می‌شود. وی در پیش‌گفتار به معرفی کتاب و نسخه‌های خطی آن می‌پردازد و نسخه‌هایی را که پیش رو داشته نام می‌برد: ۱. نسخه دانشگاه تهران، تاریخ کتابت۸۴۱ هجری؛ ۲. نسخه کتابخانه ملی، تاریخ کتابت ۸۸۹ هجری؛ ۳. نسخه کتابخانه آستان مقدس رضوی تاریخ کتابت ۱۰۳۹ هجری؛ ۴ نسخه لکنهو کتابت شده در سال ۱۳۱۲هجری. در تصحیح این کتاب، نسخه دانشگاه تهران،