۱۰۶٬۶۰۶
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۴۵: | خط ۴۵: | ||
}} | }} | ||
''' اَحْدَب، ابراهیم بن علی ''' (۱۲۴۲-۱۳۰۸ ق / ۱۸۲۶-۱۸۹۱ م)، ادیب، نویسنده، شاعر و قاضی حنفی، | ''' اَحْدَب، ابراهیم بن علی ''' (۱۲۴۲-۱۳۰۸ ق / ۱۸۲۶-۱۸۹۱ م)، ادیب، نویسنده، شاعر و قاضی حنفی، | ||
==نام، زادگاه== | ==نام، زادگاه== | ||
وی در طرابلس شام در خاندانی مشهور زاده شد و در بیروت اقامت گزید. در برخی منابع نام او به اشتباه ابراهیم بن حسین آمده است. | وی در طرابلس شام در خاندانی مشهور زاده شد و در بیروت اقامت گزید. در برخی منابع نام او به اشتباه ابراهیم بن حسین آمده است. | ||
==تحصیلات، اساتید== | ==تحصیلات، اساتید== | ||
| خط ۷۶: | خط ۷۲: | ||
احدب در پی بروز اختلافات میان دروزی‌ها و مسیحیان در ۱۲۷۶ ق به زادگاهش طرابلس بازگشت و سپس در ۱۲۷۷ ق به بیروت فراخوانده شد و در آنجا به مقام «مدرس سلیمانی» كه اختصاص به استادان بلندمرتبه داشت، نایل آمد. در همان احوال مناصبی در دستگاه قضای بیروت بدو واگذار شد: ابتدا قائم مقام و سپس رئیس دفتر دادگاه بیروت گردید و بیش از ۳۰ سال بر این منصب بود. | احدب در پی بروز اختلافات میان دروزی‌ها و مسیحیان در ۱۲۷۶ ق به زادگاهش طرابلس بازگشت و سپس در ۱۲۷۷ ق به بیروت فراخوانده شد و در آنجا به مقام «مدرس سلیمانی» كه اختصاص به استادان بلندمرتبه داشت، نایل آمد. در همان احوال مناصبی در دستگاه قضای بیروت بدو واگذار شد: ابتدا قائم مقام و سپس رئیس دفتر دادگاه بیروت گردید و بیش از ۳۰ سال بر این منصب بود. | ||
وی همچنین در كنار یوسف | وی همچنین در كنار [[یوسف اسیر]]، [[ناصیف یازجی]]، [[بطرس بستانی]]، حسین بیهم و سلیم افندی رمضان به عضویت مجلس معارف بیروت ــ كه از نخستین مجامع علمی و فرهنگی بیروت است ــ درآمد. احدب همچنین در فقه حنفی به مقام والایی رسید، چنانكه دادگاه‌های لبنان بر مبنای فتواهای او عمل می‌كردند. | ||
وی در ۱۲۸۹ ق در سفری به مصر با بزرگان و ادبا و علمای آنجا به‌ویژه عبدالهادی ابیاری ملاقات كرد و مورد استقبال و تجلیل بسیار قرار گرفت. دیدار وی با ابیاری، منشأ روابطی دوستانه بین آن دو شد كه تا مدت‌ها ادامه یافت؛ مكاتبات ادبی این دو در كتابی به نام الوسائل الادبیه فی الرسائل الاحدبیه گردآوری و چاپ شده است. | وی در ۱۲۸۹ ق در سفری به مصر با بزرگان و ادبا و علمای آنجا به‌ویژه [[ابیاری، عبدالهادی بن رضوان|عبدالهادی ابیاری]] ملاقات كرد و مورد استقبال و تجلیل بسیار قرار گرفت. دیدار وی با ابیاری، منشأ روابطی دوستانه بین آن دو شد كه تا مدت‌ها ادامه یافت؛ مكاتبات ادبی این دو در كتابی به نام الوسائل الادبیه فی الرسائل الاحدبیه گردآوری و چاپ شده است. | ||
| خط ۸۴: | خط ۸۰: | ||
احدب با مدایح خود تحسین درباریان و حاكمان وقت را برانگیخت. وی علاوه بر سلطان عبدالمجید در مدح محمد رشدی پاشا، محمد راشد پاشا (از حكام سوریه)، مصطفی پاشا، محمد صادق پاشا، عبدالقادر جزایری و برخی دیگر از درباریان قصایدی سروده و گاه از پاداش‌های گرانبها برخوردار شده است. همچنین در رثای سلیم بسترس و حسین بیهم اشعاری دارد. | احدب با مدایح خود تحسین درباریان و حاكمان وقت را برانگیخت. وی علاوه بر سلطان عبدالمجید در مدح محمد رشدی پاشا، محمد راشد پاشا (از حكام سوریه)، مصطفی پاشا، محمد صادق پاشا، عبدالقادر جزایری و برخی دیگر از درباریان قصایدی سروده و گاه از پاداش‌های گرانبها برخوردار شده است. همچنین در رثای سلیم بسترس و حسین بیهم اشعاری دارد. | ||
==بدیهه‌سرایی== | ==بدیهه‌سرایی== | ||
احدب در بدیهه‌سرایی مهارت خاصی داشت. به طوری كه گاه بیش از ۷۰ بیت شعر را در یك جلسه بالبداهه می‌سرود و در تمام آثارش حتی در مقالاتی كه برای برحی مجلات از قبیل ثمرات الفنون ــ كه خود مدتی سردبیر آن بود ــ می‌نوشت، به زیبایی شكل و قالب، بیش از استواری محتوی و مفهوم اهمیت می‌داد. پای‌بندی وی به نثر فنی متصنع در مقامات، رسائل، گفتارهای ادبی و حكمت‌آمیز، نمایشنامه‌ها، طرائف، نصایح و مواعظی كه تألیف كرده، نیز مشهود است. | احدب در بدیهه‌سرایی مهارت خاصی داشت. به طوری كه گاه بیش از ۷۰ بیت شعر را در یك جلسه بالبداهه می‌سرود و در تمام آثارش حتی در مقالاتی كه برای برحی مجلات از قبیل ثمرات الفنون ــ كه خود مدتی سردبیر آن بود ــ می‌نوشت، به زیبایی شكل و قالب، بیش از استواری محتوی و مفهوم اهمیت می‌داد. پای‌بندی وی به نثر فنی متصنع در مقامات، رسائل، گفتارهای ادبی و حكمت‌آمیز، نمایشنامه‌ها، طرائف، نصایح و مواعظی كه تألیف كرده، نیز مشهود است. | ||
==مقامه‌نویسی== | ==مقامه‌نویسی== | ||
| خط ۹۸: | خط ۹۲: | ||
==نمایشنامه‌نویسی== | ==نمایشنامه‌نویسی== | ||
از سوی دیگر وی از پركارترین نمایشنامه‌نویسان عرب به‌شمار می‌رود، نمایشنامه‌های وی به تقلید از مارون نقاش (بنیان‌گذار نمایش غنایی) تركیبی است از دو بعد غنایی ونمایشی كه جنبۀ غنایی آن بخش نظر عمده‌تری را به خود اختصاص می‌دهد و صرف نظر از دو نمایشنامۀ تعلیمی وی كه با اندكی نوگرایی همراه است، بقیه نمایشنامه‌های او اقتباسی از نمایشنامه‌های فرانسوی، یا برگرفته از داستان‌های تاریخی ایرانی و اسطوره‌ای دورۀ جاهلیت است. | از سوی دیگر وی از پركارترین نمایشنامه‌نویسان عرب به‌شمار می‌رود، نمایشنامه‌های وی به تقلید از مارون نقاش (بنیان‌گذار نمایش غنایی) تركیبی است از دو بعد غنایی ونمایشی كه جنبۀ غنایی آن بخش نظر عمده‌تری را به خود اختصاص می‌دهد و صرف نظر از دو نمایشنامۀ تعلیمی وی كه با اندكی نوگرایی همراه است، بقیه نمایشنامه‌های او اقتباسی از نمایشنامه‌های فرانسوی، یا برگرفته از داستان‌های تاریخی ایرانی و اسطوره‌ای دورۀ جاهلیت است. | ||
نمایشنامه‌های مشهور احدب اینهاست: ابونواس مع جنان جاریه آل ثقیف، الاسكندر المقدونی، بولینه مولیان، جمیل بثینه و كثیره عزه، الزباء ملكه الحضر مع جذیمه الابراش، السیف و القلم، شیرین مع كسری ابرویز (خسروپرویز)، عبدالسلام الحمصی الملقب بدیك الجن مع زوجته ورد، عروه بن حزام مع محبوبته عفراء، فدرا (به ضمیمۀ یك بخش طنزآمیز)، فضل الشاعره و سعید بن حمید و محمد بن خاقان و عریب، قیس لبنی، مجنون لیلی، مزدك، المعتمد بن عباد، من تزوج بعد تجاوزه الستین بمن سنهادون العشرین، المنخل الیشكری من المتجرده زوجه النعمان، الوزیر ابوالولید بن زیدون مع ولاده ابنه المستكفی الاموی الاندلسی، الوشی المرقوم فی حل المنظوم، یزید بن عبدالملك مع جاریتیه حبابه و سلامه. مجموعۀ نمایشنامه‌های وی توسط محمد یوسف نجم در بیروت (۱۹۸۵ م) با عنوان مسرحیات الشیخ ابراهیم الاحدب به چاپ رسیده است و احمد ابوخلیل قبانی برخی از نمایشنامه‌های وی را روی صحنه برده است. از جمله نمایشنامه‌های او كه بارها در بیروت به صحنه رفت، نمایشنامۀ [الوزیر ابو] الولید بن زیدون ... است. | نمایشنامه‌های مشهور احدب اینهاست: ابونواس مع جنان جاریه آل ثقیف، الاسكندر المقدونی، بولینه مولیان، جمیل بثینه و كثیره عزه، الزباء ملكه الحضر مع جذیمه الابراش، السیف و القلم، شیرین مع كسری ابرویز (خسروپرویز)، عبدالسلام الحمصی الملقب بدیك الجن مع زوجته ورد، عروه بن حزام مع محبوبته عفراء، فدرا (به ضمیمۀ یك بخش طنزآمیز)، فضل الشاعره و سعید بن حمید و محمد بن خاقان و عریب، قیس لبنی، مجنون لیلی، مزدك، المعتمد بن عباد، من تزوج بعد تجاوزه الستین بمن سنهادون العشرین، المنخل الیشكری من المتجرده زوجه النعمان، الوزیر ابوالولید بن زیدون مع ولاده ابنه المستكفی الاموی الاندلسی، الوشی المرقوم فی حل المنظوم، یزید بن عبدالملك مع جاریتیه حبابه و سلامه. مجموعۀ نمایشنامه‌های وی توسط محمد یوسف نجم در بیروت (۱۹۸۵ م) با عنوان مسرحیات الشیخ ابراهیم الاحدب به چاپ رسیده است و احمد ابوخلیل قبانی برخی از نمایشنامه‌های وی را روی صحنه برده است. از جمله نمایشنامه‌های او كه بارها در بیروت به صحنه رفت، نمایشنامۀ [الوزیر ابو] الولید بن زیدون ... است. | ||
==آثار== | ==آثار== | ||
آثار چاپی | === آثار چاپی === | ||
۱. ابداع الابداء لفتح ابواب البناء، در علم صرف، بیروت، ۱۲۹۹ ق / ۱۸۸۱ م. | ۱. ابداع الابداء لفتح ابواب البناء، در علم صرف، بیروت، ۱۲۹۹ ق / ۱۸۸۱ م. | ||
| خط ۱۳۸: | خط ۱۳۱: | ||
۱۶. وشی الیراعه فی علوم البلاغه و البراعه، نمایشنامه‌ای آموزشی است كه در ۱۸۷۰ م در بیروت به چاپ رسیده است. | ۱۶. وشی الیراعه فی علوم البلاغه و البراعه، نمایشنامه‌ای آموزشی است كه در ۱۸۷۰ م در بیروت به چاپ رسیده است. | ||
=== آثار خطی === | |||
آثار خطی احدب بیشتر از آثار چاپی وی است، البته بخش عمده‌ای از آثار او مفقود گردیده و جز مشخصات برخی از آنها چیزی در دست نیست. | |||
فرزندان وی آثار خطی وی را بالغ بر هزار كتاب و رساله دانسته‌اند كه از آن جمله است: | |||
۱. بروق الغیث فی شرح لامیه العجم للطغرائی. این اثر در ۱۳۰۰ ق / ۱۸۸۲ م تألیف شده است. | |||
۲. مقامات، تقریباً شامل ۵۲ مقامه است. | ۲. مقامات، تقریباً شامل ۵۲ مقامه است. | ||
| خط ۱۴۸: | خط ۱۴۱: | ||
۳. نشوه الصهباء فی صناعه الانشاء. | ۳. نشوه الصهباء فی صناعه الانشاء. | ||
=== آثار یافت نشده === | |||
۱. منظومه اللآل فی الحكم و الامثال؛ | |||
۲. المولد النبوی، شامل دو رساله در مدح رسول اكرم(ص) بوده است؛ | |||
۳. مهذب التهذیب، منظومه‌ای بوده به ضمیمۀ شرحی در علم منطق؛ | |||
۴. نفحه الارواح علی مراح الارواح، كه در علم صرف بوده است. | |||
<ref>فوزی، ناهده، ج6، ص651-649</ref>. | <ref>فوزی، ناهده، ج6، ص651-649</ref>. | ||
| | ||