۱۰۵٬۳۸۰
ویرایش
جز
جایگزینی متن - 'لـ' به 'ل'
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'لـ' به 'ل') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
||
| خط ۴۵: | خط ۴۵: | ||
''' ابوالقاسم حکیم سمرقندی، اسحاق بن محمد اسماعیل بن ابراهیم بن زید، حکیم وعالم حنفی ''' ماوراءالنهر در اواخر سده 3 و نیمه نخست سده 4ق/9 و 10م. | ''' ابوالقاسم حکیم سمرقندی، اسحاق بن محمد اسماعیل بن ابراهیم بن زید، حکیم وعالم حنفی ''' ماوراءالنهر در اواخر سده 3 و نیمه نخست سده 4ق/9 و 10م. | ||
ابوالقاسم در شکل‌گیری عقاید و تعالیم زاهدانه حنفیان اهل سنت و جماعت در مشرق زمین، نقطه عطفی به شمار می‌آید و اعتقادنامه او با عنوان السواد الاعظم تا مدت‌ها تبیین‌کننده اعتقادات بسیار ی از حنفیان بود با اینهمه از زندگانی او جز سطوری چند به نقل سمعانی و چند آگاهی پراکنده در دیگر منابع چیزی دانسته نیست، تا آنجا که | ابوالقاسم در شکل‌گیری عقاید و تعالیم زاهدانه حنفیان اهل سنت و جماعت در مشرق زمین، نقطه عطفی به شمار می‌آید و اعتقادنامه او با عنوان السواد الاعظم تا مدت‌ها تبیین‌کننده اعتقادات بسیار ی از حنفیان بود با اینهمه از زندگانی او جز سطوری چند به نقل سمعانی و چند آگاهی پراکنده در دیگر منابع چیزی دانسته نیست، تا آنجا که حمدالله مستوفی در تاریخ گزیده بی‌اطلاعی کامل خود را نسبت به زندگی وی ابراز داشته است و طبقات‌نویسان حنفی چون عبدالقادر در قرشی تمیمی و لکهنوی، همگی پایه گفتار را بر اطلاعات سمعانی نهاده‌اند. اطلاعاتی که احتمال می‌رود سمعانی خود از تاریخ سمرقند ابوالعباس مستغفری (د 432ق/1041م) گرفته باشد. | ||
==ولادت== | ==ولادت== | ||
| خط ۵۲: | خط ۵۲: | ||
=تحصیلات، شیوخ= | =تحصیلات، شیوخ= | ||
در جوانی چندی به تحصیل در بلخ گذرانید و در آنجا ملازمت ابوبکر وراق ترمذی عارف برجسته آن دیار را اختبار کرد و از او تعالیم طریقت را فراگرفت. او به فراگیری علوم متداول نقلی و عقلی نیز همت گماشت و در دانش‌های کلام فقه و تفسیر چیره‌دست شد ابوالقاسم به حدیث و روایت نیز عنایت داشت چنانکه از شیوخ روایی او عبد بن سهل زاهد (شاید | در جوانی چندی به تحصیل در بلخ گذرانید و در آنجا ملازمت ابوبکر وراق ترمذی عارف برجسته آن دیار را اختبار کرد و از او تعالیم طریقت را فراگرفت. او به فراگیری علوم متداول نقلی و عقلی نیز همت گماشت و در دانش‌های کلام فقه و تفسیر چیره‌دست شد ابوالقاسم به حدیث و روایت نیز عنایت داشت چنانکه از شیوخ روایی او عبد بن سهل زاهد (شاید عبدالله بن سهل رازی شاگرد حاتم اصم از مشایخ صوفیه د 237ق)، عمرو بن عاصم مروزی و محمد بن خزیمه قلاس (فقیه و محدث اهل بلخ، د 314ق) را نام برده‌اند. که دست کم فرد اخیر از حیث طبقه از اقران او بوده است در یکی از منابع متأخر از ابن جلاء و ابراهیم قصار دو تن از مشایخ صوفی شام در عرض ابوبکر وراق به عنوان استادان ابوالقاسم در طریقت سخن رفته اما به فراگیری ابوالقاسم از آنان و نیز به سفر او به دیار عرب در منابع دیگر اشاره‌ای نشده است. | ||
==شاگردان، راویان، مناصب== | ==شاگردان، راویان، مناصب== | ||
| خط ۱۰۳: | خط ۱۰۳: | ||
اگرچه صوفیان تألیف اثری در باب طریقت را به ابوالقاسم نسبت داده‌اند، ولی آنچه عملاً او را به عنوان یکی از مشایخ مطرح ساخته و شخصیتی معنوی بدو داده است، سخنان حکیمانه اوست و همین خصیصه است که موجب شهرت او به لقت «حکیم» بوده است. | اگرچه صوفیان تألیف اثری در باب طریقت را به ابوالقاسم نسبت داده‌اند، ولی آنچه عملاً او را به عنوان یکی از مشایخ مطرح ساخته و شخصیتی معنوی بدو داده است، سخنان حکیمانه اوست و همین خصیصه است که موجب شهرت او به لقت «حکیم» بوده است. | ||
به گفته سمعانی، اندرزها و سخنان حکمت‌آمیز او با عنوان «ابوالقاسم حکیم» از دیرباز در سرزمین‌های اسلامی رواجی گسترده داشته است، ولی به نظر می‌رسد که باید سرزمین‌های اسلامی در کلام او را بیشتر به ماوراءالنهر و خراسان محدود کرد. به عنوان نمونه کلمات حکیمانه او را می‌توان در آثار زیر مشاهده کرد که همه آن‌ها پیش از سمعانی تألیف شده‌اند و همواره از گوینده با عنوان «ابوالقاسم حکیم» (و در مواردی ابوالقاسم حکیم سمرقندی) یاد کرده‌اند: تنبیه‌الغافلین از ابواللیث سمرقندی د 373ق؛ «عیوب النفس» از ابوعبدالرحمن سلمی د 412ق؛ الرساله از ابوالقاسم قشیری د 465ق؛ طبقات الصوفیه از خواجه | به گفته سمعانی، اندرزها و سخنان حکمت‌آمیز او با عنوان «ابوالقاسم حکیم» از دیرباز در سرزمین‌های اسلامی رواجی گسترده داشته است، ولی به نظر می‌رسد که باید سرزمین‌های اسلامی در کلام او را بیشتر به ماوراءالنهر و خراسان محدود کرد. به عنوان نمونه کلمات حکیمانه او را می‌توان در آثار زیر مشاهده کرد که همه آن‌ها پیش از سمعانی تألیف شده‌اند و همواره از گوینده با عنوان «ابوالقاسم حکیم» (و در مواردی ابوالقاسم حکیم سمرقندی) یاد کرده‌اند: تنبیه‌الغافلین از ابواللیث سمرقندی د 373ق؛ «عیوب النفس» از ابوعبدالرحمن سلمی د 412ق؛ الرساله از ابوالقاسم قشیری د 465ق؛ طبقات الصوفیه از خواجه عبدالله انصاری د 481ق؛ روضه الفریقین از ابوالرجاء شاشی د 516 یا 517ق؛ «منتخب رونق المجالس» از ابوحفص سمرقندی (د بعد از 543ق) و بسیاری آثار دیگر. | ||
گفتنی است که در برخی تألیفات صوفیان گاه کسانی با عنوان «ابوالقاسم حکیم» دیده می‌شوند که با ابوالقاسم اسحاق بن محمد سمرقندی تطبیق نمی‌کنند و حکایات یاد شده درباره آن‌ها را باید مربوط به کسانی دیگر یا برساخته به‌شمار آورد. ازجمله محمد بن منور میهنی در اسرار التوحید از یک ابوالقاسم حکیم یاد کرده که از مردم سرخس بوده و با ابوسعید ابوالخیر دیداری داشته است. عبدالرزاق کرمانی نیز از یک ابوالقاسم سخن گفته است که با ابوعلی مسکویه مناظره داشته است. | گفتنی است که در برخی تألیفات صوفیان گاه کسانی با عنوان «ابوالقاسم حکیم» دیده می‌شوند که با ابوالقاسم اسحاق بن محمد سمرقندی تطبیق نمی‌کنند و حکایات یاد شده درباره آن‌ها را باید مربوط به کسانی دیگر یا برساخته به‌شمار آورد. ازجمله محمد بن منور میهنی در اسرار التوحید از یک ابوالقاسم حکیم یاد کرده که از مردم سرخس بوده و با ابوسعید ابوالخیر دیداری داشته است. عبدالرزاق کرمانی نیز از یک ابوالقاسم سخن گفته است که با ابوعلی مسکویه مناظره داشته است. | ||