البیئة و جذور التربية البيئية: تفاوت میان نسخه‌ها

نگارنده براى بررسى سنت نبوى در مورد محیط به کتاب صحیح بخارى مراجعه کرده و دریافته است که از 2607 حدیث صحیح غیرتکرارى این کتاب، 247 حدیث معادل 10 درصد کل احادیث این کتاب دربارۀ ارزش‌هاى محیطى و تربیت محیطى است که به درصد آیات مربوط به محیط بسیار نزدیک و بامعناست. در احادیث یادشده به نه موضوع زیر پرداخته شده است: حمایت از گیاهان از راه کشت و زرع و پرهیز از بریدن درختان و اقدام به احیاى زمین‌هاى موات، حمایت از جانوران از رهگذر ملاطفت با آن‌ها و دورى از بدرفتارى با آن‌ها و کشتارشان؛ پاکیزه نگه داشتن آب‌ها؛ حفاظت از شهرها و تأسیسات آن‌ها مانند راه‌ها و مساجد و خانه‌ها؛ رعایت بهداشت عمومى و اصول آن مانند بهداشت فردى و نظافت خوردنى‌ها و آشامیدنى‌ها و پیشگیرى از بیمارى‌ها و درمان بیمارى‌ها و حفظ سلامت روحى و فکرى و اجتماعى؛ پرهیز از ضرر و ضرار و آزردن همسایه و عابر از راه خوددارى از آزار صوتى و نیرنگ در معامله و ایجاد بوى ناخوش و اشراف بر محیط زندگى دیگران؛ حمایت و محافظت از ثروت‌هاى طبیعى و پرهیز از اسراف؛ احترام به پدیده‌هاى محیطى چون ماه‌گرفتگى و خورشیدگرفتگى و باد و باران؛ استفاده از عناصر و مؤلفه‌هاى طبیعى در پند و تمثیل. این فصل براى بازشکافت چند موضوع برشمارده‌شده، قلمى گشته است و درنهایت از توجه رسول اکرم (ص) به محیط و تربیت محیطى پرده برمى‌گیرد.

در فصل فرجامین این اثر به واکاوى اقدامات و مصادیق عملى حمایت از محیط در تاریخ‌اسلام پرداخته شده است. مسلمانان، پس از پیامبر اکرم (ص) از سنت آن بزرگوار پیروى‌کردند و قرآن را دستور زندگى در همه امور قرار دادند و در این میان فقیهان نقشى بزرگ‌و برجسته در استنباط قواعد شرعى‌اى که اقدامات لازم براى حمایت از محیط بر آن‌هامبتنى است ایفا کردند. حمایت از محیط، واجب شرعى و بر همگان تکلیف و مسئولیتى‌فردى و اجتماعى است. این تکلیف و مسئولیت در زمینه‌هاى زیر قابل بررسى است: حمایت از محیط در حوزه کشاورزى و باغدارى؛ حمایت از محیط در حوزه آب وآبیارى؛ حمایت از جانوران و محیط آن‌ها؛ توجه اسلام به لوازم و مقتضیات محیط به‌ویژه‌درحوزه‌هاى عمرانى و طراحى شهرى؛ حمایت از و توجه به بهداشت و محیط. پدیدآورنده، پنج موضوع یادشده را از دیدگاه دانشمندان مسلمان و میراث مکتوب اسلامى بررسى کرده است.