۱۰۶٬۳۳۳
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۵: | خط ۲۵: | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
'''اخلاق در نگاه مولانا: چیستی و هستی'''تألیف مهناز قانعی | '''اخلاق در نگاه مولانا: چیستی و هستی''' تألیف [[قانعی خوزانی، مهناز|مهناز قانعی خوزانی]]، این کتاب در سه فصل و یک خاتمه، به بررسی امکان استخراج یک نظام اخلاقی در [[مثنوی معنوی]] می‌پردازد و در اصل، با نام اخلاق اخلاق شناسی [[مثنوی معنوی|مثنوی]]، به عنوان رسالۀ دکتری فلسفه تطبیقی، نگارش و در مدرسه عالی شهید مطهری از آن دفاع شده است. به همین جهت، ساختار آن مطابق با شیوۀ تحقیق دانشگاهی است و سخن با چکیده، کلید واژه، بیان مسئله، تحقیق، فرضیه، بیان ضرورت مسئله تحقیق، سوابق و پیشینه و ساختار تحقیق آغاز و مراحل تحقیق را رسیدن به نتیجه، با دقت و مهارت طی می‌کند. | ||
سؤال اصلی این پژوهش این است که آیا مثنوی | سؤال اصلی این پژوهش این است که آیا [[مثنوی معنوی|مثنوی مولوی]]، به عنوان یکی از متون اصیل عرفان و تصوف اسلامی، قابلیت استخراج یک نظام اخلاقی را دارا است؟ سؤالاتی که بنا به ضرورت و اقتضای مسئله اصلی مورد بررسی قرار گرفته عبارت است از: نسبت اخلاق با هویت و هستی انسان چیست؟ نسبت اخلاق به عنوان یکی از شئون عقل عملی، با عقل نظری، یعنی آن جنبه‌ای که از قوه یا جوهر آگاهی انسان، که مجرد از ملاحظۀ عملی و ارزشی است، چیست؟ آیا تعلیم و تربیت اخلاقی، امری ممکن است؟ اگر آری، چگونه و معیار حُسن و قُبح چیست؟ در فرضیه تحقیق می‌گوید: [[مثنوی معنوی|مثنوی]] امکان استخراج یک نظام اخلاقی را داراست؛ به این معنا که قابلیت آن را دارد تا یک مجموعۀ منسجم و سازگار، از اجزای مختلفی که یک نهاد اخلاقی باید واجد آنها باشد و یا معمولاً واجد آنها است، از آن استخراج شود. | ||
فصل اول، کلیات بحث را در بر می‌گیرد؛ بعضی از این کلیات مواردی است که نگارنده ذکر آنها را با توجه به موضوع و محور اصلی بحث، که فلسفه اخلاق است، لازم دیده است؛ مانند یک بررسی اجمالی در واژه اخلاق و کاربردهای مختلف آن؛ بیان خلاصه‌ای از دو جریان اخلاق فلسفی و اخلاق عرفانی قبل از مولانا؛ و نیز بیان نقش کلام الهی و سنّت نبوی در مثنوی. | فصل اول، کلیات بحث را در بر می‌گیرد؛ بعضی از این کلیات مواردی است که نگارنده ذکر آنها را با توجه به موضوع و محور اصلی بحث، که فلسفه اخلاق است، لازم دیده است؛ مانند یک بررسی اجمالی در واژه اخلاق و کاربردهای مختلف آن؛ بیان خلاصه‌ای از دو جریان اخلاق فلسفی و اخلاق عرفانی قبل از مولانا؛ و نیز بیان نقش کلام الهی و سنّت نبوی در مثنوی. | ||
در بخش | در بخش دیگر این فصل، به بررسی نظام هستی در [[مثنوی معنوی|مثنوی]] و ارتباطی که میان آن و معرفت و اخلاق وجود دارد، می‌پردازد. | ||
مباحث فصل دوم، با عنوان مبانی انسان شناسی اخلاق در | مباحث فصل دوم، با عنوان مبانی انسان شناسی اخلاق در [[مثنوی معنوی|مثنوی]]، به بررسی دسته‌ای از مبانی فکری مولانا اختصاص دارد، که حیث اخلاقی انسان مستقیماً از آنها ناشی می‌شود. علاوه بر این، موضوعاتی چون مطلوب‌های ذاتی انسان، منشأ خطای اخلاقی و نقش متقابل اندیشه و اراده در آن، امکان و ماهیت تعلیم و تربیت اخلاقی نیز مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است. اتباط منطقی این بخش‌ها با یکدیگر در آغاز هر بخش ذکر شده است؛ محور موضوعات این فصل، علم الّنفس اخلاقی و به اصطلاح، روان‌شناسی اخلاق است. | ||
فصل سوم، به نظریه اخلاقی مثنوی می‌پردازد؛ این فصل، مثنوی را جهت احتمال وجود نوعی نظریه اخلاق هنجاری، به تفصیل با نمونه‌های زیاد، مورد بررسی قرار می‌دهد و با توجه به نتایج به دست آمده به مسائل بعدی می‌پردازد. نسخه مورد استفاده در این تحقیق، مثنوی مصحح عبدالکریم سروش بوده و در استنادات تنها به ابیات مثنوی اکتفا کرده و گاه به سراغ فیه مافیه نیز رفته است و کوشیده تا مفاد و نتایج مستخرج از ابیات با سایر بیت‌ها و سخنان مولانا توضیح داده شود. | فصل سوم، به نظریه اخلاقی [[مثنوی معنوی|مثنوی]] می‌پردازد؛ این فصل، [[مثنوی معنوی|مثنوی]] را جهت احتمال وجود نوعی نظریه اخلاق هنجاری، به تفصیل با نمونه‌های زیاد، مورد بررسی قرار می‌دهد و با توجه به نتایج به دست آمده به مسائل بعدی می‌پردازد. نسخه مورد استفاده در این تحقیق، [[مثنوی معنوی|مثنوی]] مصحح [[سروش، عبدالکریم|عبدالکریم سروش]] بوده و در استنادات تنها به ابیات [[مثنوی معنوی|مثنوی]] اکتفا کرده و گاه به سراغ [[فيه مافيه|فیه مافیه]] نیز رفته است و کوشیده تا مفاد و نتایج مستخرج از ابیات با سایر بیت‌ها و سخنان [[مولوی، جلال‌الدین محمد|مولانا]] توضیح داده شود. | ||
در خاتمه؛ خلاصۀ فصل‌های سه گانه بیان شده و در نتیجه، به سؤال اصلی تحقیق، چنین پاسخ می‌دهد که در مثنوی نوعی نظام اخلاقی وجود دارد و سپس آن را تعریف تبیین می‌کند. در پایان، فهرست‌های منابع، آیات، احادیث، سخنان بزرگان، نام کسان، نام کتاب‌ها، مفاهیم و اصطلاحات تنظیم و درج شده است.<ref> ر.ک: عالمی، محمدعلم، ص184-185</ref> | در خاتمه؛ خلاصۀ فصل‌های سه گانه بیان شده و در نتیجه، به سؤال اصلی تحقیق، چنین پاسخ می‌دهد که در [[مثنوی معنوی|مثنوی]] نوعی نظام اخلاقی وجود دارد و سپس آن را تعریف تبیین می‌کند. در پایان، فهرست‌های منابع، آیات، احادیث، سخنان بزرگان، نام کسان، نام کتاب‌ها، مفاهیم و اصطلاحات تنظیم و درج شده است.<ref> ر.ک: عالمی، محمدعلم، ص184-185</ref> | ||