۱۵٬۵۲۵
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱۷: | خط ۱۷: | ||
| شهادت = | | شهادت = | ||
| مدفن = مقبره ابن قاسم و اشهب قاهره؛ | | مدفن = مقبره ابن قاسم و اشهب قاهره؛ | ||
| طول عمر = 70؛ | | طول عمر = 70؛ | ||
| نام همسر = | | نام همسر = | ||
| خط ۲۹: | خط ۲۸: | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
| اساتید = | | اساتید = | ||
| مشایخ = | | مشایخ = | ||
| معاصرین = ابوالحسن على بن عثمان مرينى، آلفونسوی يازدهم، ابوعمر تاشفين، ابوعنان، ابوسعيد عثمان ابن عبدالرحمان زيانى، ابوثابت، ابوالحجاج، سلطان ابويحيى، ابوسالم، سلطان ابواسحاق، ابومحمد ابن تافراکين، خالد، سلطان ابوالعباس، ملک اشرف شعبان بن حسين؛ | | معاصرین = ابوالحسن على بن عثمان مرينى، آلفونسوی يازدهم، ابوعمر تاشفين، ابوعنان، ابوسعيد عثمان ابن عبدالرحمان زيانى، ابوثابت، ابوالحجاج، سلطان ابويحيى، ابوسالم، سلطان ابواسحاق، ابومحمد ابن تافراکين، خالد، سلطان ابوالعباس، ملک اشرف شعبان بن حسين؛ | ||
| خط ۴۴: | خط ۴۲: | ||
| کد مؤلف = AUTHORCODE84210AUTHORCODE | | کد مؤلف = AUTHORCODE84210AUTHORCODE | ||
}} | }} | ||
''' شمس‌الدين ابوعبدالله محمد بن احمد عجيسى تلمسانى، معروف به «ابن مرزوق خطيب» يا «ابن مرزوق جَدّ»، از رجال سياسى و علمى مغرب در سده 8ق ''' (711-781ق/1311- 1379م)، (محمد چهارم). | ''' شمس‌الدين ابوعبدالله محمد بن احمد عجيسى تلمسانى، معروف به «ابن مرزوق خطيب» يا «ابن مرزوق جَدّ»، از رجال سياسى و علمى مغرب در سده 8ق ''' (711-781ق/1311- 1379م)، (محمد چهارم). | ||
==خاندان== | ==خاندان== | ||
ابن‌ِ مَرْزوق، نام مشترک افراد خاندانى مالکى مذهب از مغرب. | ابن‌ِ مَرْزوق، نام مشترک افراد خاندانى مالکى مذهب از مغرب. | ||
| خط ۶۹: | خط ۶۳: | ||
یکی از معروف‌ترين افراد اين خاندان محمد چهارم است. | یکی از معروف‌ترين افراد اين خاندان محمد چهارم است. | ||
==تحصیلات== | ==تحصیلات== | ||
وی در نوجوانى همراه پدرش به مشرق رفت و ضمن اقامت در شهرهای مختلف چون قاهره به فراگيری علوم اسلامى پرداخت. | وی در نوجوانى همراه پدرش به مشرق رفت و ضمن اقامت در شهرهای مختلف چون قاهره به فراگيری علوم اسلامى پرداخت. | ||
==مناصب، نزدیکی به سلطان== | ==مناصب، نزدیکی به سلطان== | ||
در 733 يا 735ق به مغرب مراجعت کرد و هنگامى به تلمسان رسيد که ابوالحسن على بن عثمان مرينى بدانجا دست يافته بود. | در 733 يا 735ق به مغرب مراجعت کرد و هنگامى به تلمسان رسيد که ابوالحسن على بن عثمان مرينى بدانجا دست يافته بود. | ||
| خط ۸۶: | خط ۷۵: | ||
در اين زمان ابوسعيد عثمان ابن عبدالرحمان زيانى بر آنجا حکمرانى مى‌کرد و برادرش ابوثابت و نيز قبيله بنى عبدالواد از او حمايت مى‌کردند. | در اين زمان ابوسعيد عثمان ابن عبدالرحمان زيانى بر آنجا حکمرانى مى‌کرد و برادرش ابوثابت و نيز قبيله بنى عبدالواد از او حمايت مى‌کردند. | ||
در همين دوران، ابوالحسن که اکنون تاج و تخت را از دست داده بود، از تونس به سوی مغرب حرکت کرد، ليکن در راه به عللى در شهر الجزاير ماند و در آنجا گروهى را برای محاصره تلمسان گرد آورد. ابوسعيد که از اين موضوع آگاه شده بود، ابن مرزوق را از راه صحرا جهت مذاکره نزد وی فرستاد. ولى ابوثابت برادر ابوسعيد و گروهى از زعمای قوم که از اين امر ناراضى بودند، ابن مرزوق را از ميانه راه بازگرداندند و به زندانش انداختند، اما پس از چندی آزادش کرده، از راه دريا به اندلس روانه ساختند. | در همين دوران، ابوالحسن که اکنون تاج و تخت را از دست داده بود، از تونس به سوی مغرب حرکت کرد، ليکن در راه به عللى در شهر الجزاير ماند و در آنجا گروهى را برای محاصره تلمسان گرد آورد. ابوسعيد که از اين موضوع آگاه شده بود، ابن مرزوق را از راه صحرا جهت مذاکره نزد وی فرستاد. ولى ابوثابت برادر ابوسعيد و گروهى از زعمای قوم که از اين امر ناراضى بودند، ابن مرزوق را از ميانه راه بازگرداندند و به زندانش انداختند، اما پس از چندی آزادش کرده، از راه دريا به اندلس روانه ساختند. | ||
| خط ۹۳: | خط ۸۳: | ||
در 765 (يا 766ق) نزد سلطان ابواسحاق و وزيرش ابومحمد ابن تافراکين رفت و در جامع موحدون تونس خطبه خواند. با کشته شدن ابواسحاق در 770ق، پسرش خالد جانشين او شد، ولى حکومتش ديری نپاييد و سلطان ابوالعباس تاج و تخت را ربود و به دنبال آن ابن مرزوق را از سمت خطابت در جامع تونس عزل کرد. | در 765 (يا 766ق) نزد سلطان ابواسحاق و وزيرش ابومحمد ابن تافراکين رفت و در جامع موحدون تونس خطبه خواند. با کشته شدن ابواسحاق در 770ق، پسرش خالد جانشين او شد، ولى حکومتش ديری نپاييد و سلطان ابوالعباس تاج و تخت را ربود و به دنبال آن ابن مرزوق را از سمت خطابت در جامع تونس عزل کرد. | ||
ابن مرزوق خطيب در 773ق به قصد مصر راه دريا در پيش گرفت و پس از گذار از اسکندريه، در قاهره نزد ملک اشرف شعبان بن حسين رسيد و به عنوان قاضى و خطيب در آنجا منصبى يافت و در مدارس صرغتمشيه، شيخونيه و قمحيه مصر تدريس کرد. | ابن مرزوق خطيب در 773ق به قصد مصر راه دريا در پيش گرفت و پس از گذار از اسکندريه، در قاهره نزد ملک اشرف شعبان بن حسين رسيد و به عنوان قاضى و خطيب در آنجا منصبى يافت و در مدارس صرغتمشيه، شيخونيه و قمحيه مصر تدريس کرد. | ||
==سفرها، اساتید== | ==سفرها، اساتید== | ||
ابن مرزوق در طى زندگى سفرهای گسترده‌ای به غرب و شرق اسلامى داشت. در تلمسان، جريد، بجايه، تونس، مصر، بيت‌المقدس، دمشق، مکه، مدينه و نيز اندلس بزرگانى را ملاقات کرد و از ايشان دانش آموخت. او خود نام آنان را در مشيخه‌اش، عجاله المستوفز گرد آورد است. | ابن مرزوق در طى زندگى سفرهای گسترده‌ای به غرب و شرق اسلامى داشت. در تلمسان، جريد، بجايه، تونس، مصر، بيت‌المقدس، دمشق، مکه، مدينه و نيز اندلس بزرگانى را ملاقات کرد و از ايشان دانش آموخت. او خود نام آنان را در مشيخه‌اش، عجاله المستوفز گرد آورد است. | ||
==شاگردان== | ==شاگردان== | ||
وی شاگردانى نيز پرورش داد که از آن ميان مى‌توان از ابن قنفذ و ابن زمرک نام برد. | وی شاگردانى نيز پرورش داد که از آن ميان مى‌توان از ابن قنفذ و ابن زمرک نام برد. | ||
کثرت ذکر او در طرق اجازات مغرب اسلامى حائز اهميت است. | کثرت ذکر او در طرق اجازات مغرب اسلامى حائز اهميت است. | ||
==فرزندان== | ==فرزندان== | ||
ابن مرزوق خطيب را دو فرزند بود: محمد و احمد که از سوی احمد صاحب نوه‌ای به نام محمد شد. | ابن مرزوق خطيب را دو فرزند بود: محمد و احمد که از سوی احمد صاحب نوه‌ای به نام محمد شد. | ||
==وفات== | ==وفات== | ||
زندگى وی که پيش از سفر به مصر با تشويش و اضطراب سپری شده بود، در مصر با آرامش گذشت. پس از مرگ پيکرش را ميان مقبره ابن قاسم و اشهب به خاک سپردند. | زندگى وی که پيش از سفر به مصر با تشويش و اضطراب سپری شده بود، در مصر با آرامش گذشت. پس از مرگ پيکرش را ميان مقبره ابن قاسم و اشهب به خاک سپردند. | ||
==آثار== | ==آثار== | ||
ابن مرزوق خطيب، همگام با زندگى سياسى، آثار بسياری از خود برجای گذاشت. | ابن مرزوق خطيب، همگام با زندگى سياسى، آثار بسياری از خود برجای گذاشت. | ||
# المسند الصحيح الحسن فى مآثر و محاسن مولانا ابى الحسن، که در 1925م لوی پرووانسال، مستخرجاتى از آن را همراه با ترجمه فرانسه در هسپريس، شم 5 منتشر کرد. | |||
همچنين فصلى از آن توسط بلاشر در «يادنامه هانری باسه» ترجمه شد. در 1975م؛ مايا شاتزميلر مقاله‌ای درباره اين اثر با عنوان «چگونگى تأليف مسند ابن مرزوق» در آرابيکا، شم 12 منتشر کرد و در 1976م ماريا خسوس بيگرا مقاله‌ای با عنوان «درباره مسند ابن مرزوق» در همان مجله، شم 13 به چاپ رسانيد و همو در 1401ق/1981م در الجزاير متن کامل کتاب را انتشار داد. | |||
# تيسير المرام فى شرح عمده الاحکام، نسخه‌هايى از اين اثر در کتابخانه‌های رباط، قاهره و استانبول موجود است. | |||
# عجاله المستوفز المستجاز، که در آن به ذکر شيوخ خود در حجاز، شام، مصر و مغرب پرداخته است؛ نسخه‌ای از آن در خزانه ملکيه رباط موجود است؛ | |||
# عقيده اهل التوحيد المخرجه من ظلمه التقليد،(چاپ شده است و نیز منسوب به ابومرزوق حفید) که نسخه‌ای از آن مربوط به سده 8ق در کتابخانه کوپريلى يافت مى‌شود؛ | |||
همچنين فصلى از آن توسط بلاشر در «يادنامه هانری باسه» ترجمه شد. | # سؤال و جواب فى الشرف من قبل الامم، که نسخه‌ای از آن در کتابخانه چستربيتى مضبوط است؛ | ||
در 1975م؛ مايا شاتزميلر مقاله‌ای درباره اين اثر با عنوان «چگونگى تأليف مسند ابن مرزوق» در آرابيکا، شم 12 منتشر کرد و در 1976م ماريا خسوس بيگرا مقاله‌ای با عنوان «درباره مسند ابن مرزوق» در همان مجله، شم 13 به چاپ رسانيد و همو در 1401ق/1981م در الجزاير متن کامل کتاب را انتشار داد. | # نهايه الامل فى شرح کتاب الجمل،(چاپ شده است و نیز منسوب به ابو مرزوق حفید) شرحى است بر الجمل خونجى در منطق که دو نسخه از آن در کتابخانه اسکوريال محفوظ است. تاريخ کتابت نسخه نخست به 859ق مى‌رسد. | ||
شايان ذکر است که اثری با عنوان طيب الحبيب در شرح قصيده برده بوصيری که نسخه‌هايى از آن در برلين و پاريس موجود است، توسط بروکلمان به ابن مرزوق خطيب نسبت داده شده که ظاهراً بايد تأليف ابوطاهر احمد خجندی (د 802ق) باشد (در مورد شرح ديگری بر قصيده برده که به او نسبت داده‌اند، به شرح حال ابن مرزوق حفيد رجوع شود)<ref>حاج منوچهری، فرامرز، ج4، ص606-605</ref>. | |||
| |||
شايان ذکر است که اثری با عنوان طيب الحبيب در شرح قصيده برده بوصيری که نسخه‌هايى از آن در برلين و پاريس موجود است، توسط بروکلمان به ابن مرزوق خطيب نسبت داده شده که ظاهراً بايد تأليف ابوطاهر احمد خجندی (د 802ق) باشد (در مورد شرح ديگری بر قصيده برده که به او نسبت داده‌اند، به شرح حال ابن مرزوق حفيد رجوع شود) | |||
<ref>حاج منوچهری، فرامرز، ج4، ص606-605</ref>. | |||
| |||
== پانویس== | == پانویس== | ||
<references/> | <references/> | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||
حاج منوچهری، فرامرز ، دائر‌ه‌المعارف بزرگ اسلامی زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائر‌ه‌المعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1377. | حاج منوچهری، فرامرز ، دائر‌ه‌المعارف بزرگ اسلامی زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائر‌ه‌المعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1377. | ||
==وابسته‌ها== | ==وابسته‌ها== | ||
{{وابسته‌ها}} | {{وابسته‌ها}} | ||
[[رده:زندگی‌نامه]] | [[رده:زندگی‌نامه]] | ||
[[رده:مقالات بازبینی نشده2]] | [[رده:مقالات بازبینی نشده2]] | ||