۱۰۶٬۳۳۱
ویرایش
ابن شحنه، ابوالوليد محب‌الدين محمد بن محمد (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۲۵ اوت ۲۰۲۳، ساعت ۱۲:۱۲
، ۲۵ اوت ۲۰۲۳بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۴۷: | خط ۴۷: | ||
'''ابن شحنه، ابوالولید محب‌الدین محمد بن محمد بن محمد بن محمود''' (749- 815ق/1348-1412م)، ادیب، فقیه، مورخ و قاضى حنفى مذهب. | '''ابن شحنه، ابوالولید محب‌الدین محمد بن محمد بن محمد بن محمود''' (749- 815ق/1348-1412م)، ادیب، فقیه، مورخ و قاضى حنفى مذهب. | ||
== | == ابن شحنه== | ||
اِبْن‌ِ شِحْنه، عنوان چند تن از قاضیان و مورخان ترک نژاد حلب در سدة 9ق/15م. نیای آنان، حسام‌الدین محمود بن خُتلو (د 616ق/ 1219م)، از امیران دولت الصالح اسماعیل زنگى در حلب، شحنگى آن دیار را برعهده داشت و این خاندان به وی منسوب شده‌اند. حسام الدین در 615ق در حلب مدرسه و مسجدی ساخت و آن مدرسه هنوز به نام مدرسه بنى شحنه معروف است. گذشته از آن، اوقافى که افراد این خاندان از خود برجای نهادند و نیز آثار و تألیفات علمى برجای مانده از آنان، بر توجه این خاندان به علم گواهى دارد. ابوالولید یکی از آنان می‌باشد که در زمینه فقه، تاریخ و ادبیات آثاری از خود برجای گذاشته است. | اِبْن‌ِ شِحْنه، عنوان چند تن از قاضیان و مورخان ترک نژاد حلب در سدة 9ق/15م. نیای آنان، حسام‌الدین محمود بن خُتلو (د 616ق/ 1219م)، از امیران دولت الصالح اسماعیل زنگى در حلب، شحنگى آن دیار را برعهده داشت و این خاندان به وی منسوب شده‌اند. حسام الدین در 615ق در حلب مدرسه و مسجدی ساخت و آن مدرسه هنوز به نام مدرسه بنى شحنه معروف است. گذشته از آن، اوقافى که افراد این خاندان از خود برجای نهادند و نیز آثار و تألیفات علمى برجای مانده از آنان، بر توجه این خاندان به علم گواهى دارد. ابوالولید یکی از آنان می‌باشد که در زمینه فقه، تاریخ و ادبیات آثاری از خود برجای گذاشته است. | ||
| خط ۶۵: | خط ۶۵: | ||
==شاگردان== | ==شاگردان== | ||
در این مدت جمع کثیری در شهرهای مختلف به فراگیری علم از وی پرداختند که از این میان، سخاوی از عزالدین حاضری و بدرالدین بن سلامه در حلب، ابن قاضى شهبه در شام و ابن همام و ابن عبیدالله در مصر نام برده است. آنچه در مورد فقاهت او جالب توجه است، گفتة فرزند اوست که مى‌گوید محب‌الدین در مذهب حنفى اجتهاد مى‌کرده و به آنچه در مى‌یافته، عمل مى‌کرده است. او ادیبى چیره‌دست بود و از حسن خط نیز بهره داشت. سخاوی بسیاری از اشعار و نمونه‌ای از نثر وی را ضبط کرده است. | در این مدت جمع کثیری در شهرهای مختلف به فراگیری علم از وی پرداختند که از این میان، سخاوی از [[عزالدین حاضری]] و [[بدرالدین بن سلامه]] در حلب، ابن قاضى شهبه در شام و [[ابن همام]] و ابن عبیدالله در مصر نام برده است. آنچه در مورد فقاهت او جالب توجه است، گفتة فرزند اوست که مى‌گوید محب‌الدین در مذهب حنفى اجتهاد مى‌کرده و به آنچه در مى‌یافته، عمل مى‌کرده است. او ادیبى چیره‌دست بود و از حسن خط نیز بهره داشت. سخاوی بسیاری از اشعار و نمونه‌ای از نثر وی را ضبط کرده است. | ||
==آثار== | ==آثار== | ||
| خط ۷۲: | خط ۷۲: | ||
الف - چاپى: | الف - چاپى: | ||
1. روض المناظر ( الناظر یا النواظر ) فى اخبار الاوائل و الاواخر که اختصار کتاب المختصر فى تاریخ البشر الوالفدا و ذیلى است بر آن تا 806ق. گویند او خود این کتاب را تلخیص کرد و المبتعى نامید. در میان آثار وی دو عنوان مختصر تاریخ ابى الفدا و مختصر تاریخ المؤید صاحب حماة به چشم مى‌خورد، که مى‌تواند همان روض المناظر باشد، بر این کتاب پسرش ابوالفضل دو ذیل با نامهای اقتطاف الازاهر و نزهة الناظر فى روض المناظر نوشته است. روض المناظر در حاشیة جلدهای 11 و 12 الکامل ابن اثیر بین سالهای 1851-1876م در لیدن/لایپزیگ، همچنین در حاشیة جلدهای 7، 8 و 9 همان کتاب در 1290ق در مصر و در حاشیة مروج الذهب مسعودی در 1303ق در مصر به چاپ رسیده است؛ | 1. روض المناظر ( الناظر یا النواظر ) فى اخبار الاوائل و الاواخر که اختصار کتاب المختصر فى تاریخ البشر الوالفدا و ذیلى است بر آن تا 806ق. گویند او خود این کتاب را تلخیص کرد و المبتعى نامید. در میان آثار وی دو عنوان مختصر تاریخ ابى الفدا و مختصر تاریخ المؤید صاحب حماة به چشم مى‌خورد، که مى‌تواند همان روض المناظر باشد، بر این کتاب پسرش ابوالفضل دو ذیل با نامهای اقتطاف الازاهر و نزهة الناظر فى روض المناظر نوشته است. روض المناظر در حاشیة جلدهای 11 و 12 الکامل ابن اثیر بین سالهای 1851-1876م در لیدن/لایپزیگ، همچنین در حاشیة جلدهای 7، 8 و 9 همان کتاب در 1290ق در مصر و در حاشیة مروج الذهب مسعودی در 1303ق در مصر به چاپ رسیده است؛ | ||
2. منظومة ابن الشحنة فى المعانى و البیان و البدیع یا ارجوزة فى البیان یا الارجوزة البیانیة یا منظومة فى البلاغة، منظومه‌ای است در بحر رجز در 100 بیت که در بیان قواعد و اصول معانى و بیان و بدیع پرداخته است. این منظومه در قاهره (1368ق/1494م) همراه مجموع المتون الکبیر به چاپ رسیده و دارای شروح بسیاری است که از جمله مى‌توان به شروح محب‌الدین ابن العلوانى و محمد عبدالحق طرابلسى اشاره نمود؛ 3 | |||
2. منظومة ابن الشحنة فى المعانى و البیان و البدیع یا ارجوزة فى البیان یا الارجوزة البیانیة یا منظومة فى البلاغة، منظومه‌ای است در بحر رجز در 100 بیت که در بیان قواعد و اصول معانى و بیان و بدیع پرداخته است. این منظومه در قاهره (1368ق/1494م) همراه مجموع المتون الکبیر به چاپ رسیده و دارای شروح بسیاری است که از جمله مى‌توان به شروح محب‌الدین ابن العلوانى و محمد عبدالحق طرابلسى اشاره نمود؛ | |||
3. رساله‌ای از وی که در جواب بدرالدین بن سلامه به پرسش‌های او در باب اعراب آیاتى از قرآن کریم نگاشته شده، توسط [[سخاوی، محمد بن عبدالرحمن|سخاوی]] در [[الذيل علی رفع الإصر أو بغية العلماء و الرواة|الذیل]] (ص 419- 428) نقل شده است. [[بروکلمان، کارل|بروکلمان]] کتابى با نام لسان الحکام تألیف ابوالولید احمد را به وی نسبت داده که احتمالاً تشابه کنیه سبب این اشتباه [[بروکلمان، کارل|بروکلمان]] شده است. | |||
ب - خطى: | ب - خطى: | ||
1. الفیة فى الفرائض، قصیده‌ای است در بحر رجز در تقسیم ارث، نسخة خطى این قصیده در کتابخانة ملى پاریس موجود مى‌باشد (وایدا، )؛ | |||
2. الامالى، که در حدیث نگاشته شده است و 70 مجلس را در بردارد. به گفتة زرکلى نسخه‌ای خطى از این کتاب در کتابخانة | 1.الفیة فى الفرائض، قصیده‌ای است در بحر رجز در تقسیم ارث، نسخة خطى این قصیده در کتابخانة ملى پاریس موجود مى‌باشد (وایدا، )؛ | ||
3. | |||
2.الامالى، که در حدیث نگاشته شده است و 70 مجلس را در بردارد. به گفتة [[زرکلی، خیرالدین|زرکلى]] نسخه‌ای خطى از این کتاب در کتابخانة فیض‌الله استانبول موجود است؛ | |||
3.منظومة فى سیرة الرسول یا السیرة النبویة یا سیر النبى، ارجوزه‌ای در 99 بیت. همچنین [[بروکلمان، کارل|بروکلمان]] به معرفى برخى منظومه‌های دیگر از وی و نسخ خطى موجود آنها پرداخته است<ref>صادقی، مریم، ج4، ص70-69</ref>. | |||
| خط ۸۷: | خط ۹۵: | ||
صادقی، مریم، دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائره‌المعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1377 | صادقی، مریم، دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائره‌المعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1377 | ||
==وابسته‌ها== | ==وابسته‌ها== | ||