جمع الجوامع في اصول الفقه: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - ' .' به '.'
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - ' .' به '.')
برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
خط ۳۰: خط ۳۰:
به نوشته [[سبکی، عبدالوهاب بن علی|سبکی]] در مقدمه، این کتاب برگزیده دو کتاب اصولی است: یکی شرح او بر مختصر المنتهی اثر ابن حاجب (رفع الحاجب عن مختصر ابن الحاجب) و دیگری شرح مشترک او و پدرش، [[تقی‌الدین سبکی]]، بر [[منهاج الوصول إلی علم الأصول|منهاج الوصول]] [[بیضاوی، عبدالله بن عمر|بیضاوی]] (الابهاج)؛ البته بنا به گفته برخی چون [[زرکشی، محمد بن عبدالله|زرکشی]] و خود [[سبکی، عبدالوهاب بن علی|سبکی]]، وی برخی آرای کلامی و اصولی را نخستین‌بار در این کتاب مطرح کرده است. او در مقدمه جمع الجوامع این کتاب را چکیده مباحث یک‌صد منبع پیش از آن شمرده است.<ref>ر.ک: مرقاتی، سید طه، ص680 </ref>‏
به نوشته [[سبکی، عبدالوهاب بن علی|سبکی]] در مقدمه، این کتاب برگزیده دو کتاب اصولی است: یکی شرح او بر مختصر المنتهی اثر ابن حاجب (رفع الحاجب عن مختصر ابن الحاجب) و دیگری شرح مشترک او و پدرش، [[تقی‌الدین سبکی]]، بر [[منهاج الوصول إلی علم الأصول|منهاج الوصول]] [[بیضاوی، عبدالله بن عمر|بیضاوی]] (الابهاج)؛ البته بنا به گفته برخی چون [[زرکشی، محمد بن عبدالله|زرکشی]] و خود [[سبکی، عبدالوهاب بن علی|سبکی]]، وی برخی آرای کلامی و اصولی را نخستین‌بار در این کتاب مطرح کرده است. او در مقدمه جمع الجوامع این کتاب را چکیده مباحث یک‌صد منبع پیش از آن شمرده است.<ref>ر.ک: مرقاتی، سید طه، ص680 </ref>‏


جمع الجوامع در چند مقدمه و هفت بخش اصلی تدوین شده است. مقدمه‌ها مشتمل‌اند بر کلیاتی که غالباً از مبادی کلامی علم اصول است و آگاهی از آن‌ها برای درک علم اصول ضروری به شمار می‌رود، مانند: تعریف علم فقه و اصول فقه، اقسام تکلیف، اقسام واجب و شروط تحقق تکلیف. عناوین بخش‌های اصلی کتاب عبارت‌اند از: کتاب (قرآن)، و مباحث اقوال (الفاظ)، سنت، اجماع، قیاس، استدلال، تعادل و تراجیح و اجتهاد. ازاین‌رو، این کتاب، همچنان که مؤلف در مقدمه، و اثر دیگر خود، طبقات الشافعیة الکبری تصریح کرده است، یک منبع اصولی صرف نیست و مباحث کلامی بسیاری را نیز در بردارد. .<ref>ر.ک: همان</ref>‏
جمع الجوامع در چند مقدمه و هفت بخش اصلی تدوین شده است. مقدمه‌ها مشتمل‌اند بر کلیاتی که غالباً از مبادی کلامی علم اصول است و آگاهی از آن‌ها برای درک علم اصول ضروری به شمار می‌رود، مانند: تعریف علم فقه و اصول فقه، اقسام تکلیف، اقسام واجب و شروط تحقق تکلیف. عناوین بخش‌های اصلی کتاب عبارت‌اند از: کتاب (قرآن)، و مباحث اقوال (الفاظ)، سنت، اجماع، قیاس، استدلال، تعادل و تراجیح و اجتهاد. ازاین‌رو، این کتاب، همچنان که مؤلف در مقدمه، و اثر دیگر خود، طبقات الشافعیة الکبری تصریح کرده است، یک منبع اصولی صرف نیست و مباحث کلامی بسیاری را نیز در بردارد..<ref>ر.ک: همان</ref>‏


جایگاه علمی [[سبکی، عبدالوهاب بن علی|سبکی]] و ویژگی‌ها و مزایای جمع الجوامع، مانند ساختار و محتوای غنی و ایجاز و اختصار، استفاده از تعابیر روشن و دقیق، پرهیز از مباحث جدلی و اختلاف‌برانگیز و جامعیت، موجب توجه ویژه علمای متأخر به آن شده است، تا آنجا که این کتاب یکی از منابع اصلی پنج‌گانه در اصول فقه اهل‌سنت به شمار می‌رود و تا سال‌های اخیر در حوزه‌های علوم دینی اهل‌سنت، مانند جامع الازهر، کتاب‌درسی مهمی محسوب می‌شده است. براین‌اساس، شروح متعددی بر آن نگاشته شده که از مهم‌ترین آن‌هاست: البدر الطالع فی حل جمع الجوامع، اثر مشهور جلال‌الدین محمد مَحَلّی (متوفی 846ق)؛ [[النجم اللامع فی شرح جمع الجوامع]]، اثر [[ابن جماعة، محمد بن ابی‌بکر|محمد بن ابوبکر کنانی شافعی]] معروف به [[ابن جماعة، محمد بن ابی‌بکر|ابن جماعة]] (متوفی 819ق)؛ شرح شهاب‌الدین احمد رَملی قدسی (متوفی 844ق)؛ شرح عبدالوهاب بن احمد شعرانی (متوفی 793ق) و شرح [[زرکشی، محمد بن عبدالله|بدرالدین محمد زرکشی]] (متوفی 794ق) به نام [[تشنيف المسامع بجمع الجوامع لتاج‌الدين السبكي|تشنیف المسامع بجمع الجوامع]] که از قدیم‌ترین شروح است. .<ref>ر.ک: همان، ص681-680 </ref>‏ بر این اثر حواشی و تلخیص‌هایی نیز نوشته شده است.<ref>ر.ک: همان؛ مقدمه، ص7 </ref>‏
جایگاه علمی [[سبکی، عبدالوهاب بن علی|سبکی]] و ویژگی‌ها و مزایای جمع الجوامع، مانند ساختار و محتوای غنی و ایجاز و اختصار، استفاده از تعابیر روشن و دقیق، پرهیز از مباحث جدلی و اختلاف‌برانگیز و جامعیت، موجب توجه ویژه علمای متأخر به آن شده است، تا آنجا که این کتاب یکی از منابع اصلی پنج‌گانه در اصول فقه اهل‌سنت به شمار می‌رود و تا سال‌های اخیر در حوزه‌های علوم دینی اهل‌سنت، مانند جامع الازهر، کتاب‌درسی مهمی محسوب می‌شده است. براین‌اساس، شروح متعددی بر آن نگاشته شده که از مهم‌ترین آن‌هاست: البدر الطالع فی حل جمع الجوامع، اثر مشهور جلال‌الدین محمد مَحَلّی (متوفی 846ق)؛ [[النجم اللامع فی شرح جمع الجوامع]]، اثر [[ابن جماعة، محمد بن ابی‌بکر|محمد بن ابوبکر کنانی شافعی]] معروف به [[ابن جماعة، محمد بن ابی‌بکر|ابن جماعة]] (متوفی 819ق)؛ شرح شهاب‌الدین احمد رَملی قدسی (متوفی 844ق)؛ شرح عبدالوهاب بن احمد شعرانی (متوفی 793ق) و شرح [[زرکشی، محمد بن عبدالله|بدرالدین محمد زرکشی]] (متوفی 794ق) به نام [[تشنيف المسامع بجمع الجوامع لتاج‌الدين السبكي|تشنیف المسامع بجمع الجوامع]] که از قدیم‌ترین شروح است..<ref>ر.ک: همان، ص681-680 </ref>‏ بر این اثر حواشی و تلخیص‌هایی نیز نوشته شده است.<ref>ر.ک: همان؛ مقدمه، ص7 </ref>‏


محقق اثر مقدمه‌ای تمهیدی در معرفی علوم دینی و شرعی نوشته است. پاورقی‌هایی نیز در توضیح متن کتاب نوشته که اساس آن مستند بر شرح [[محلی، محمد بن احمد|جلال‌الدین محمد بن احمد محلی شافعی]] است. همچنین بیشتر اعلام کتاب را معرفی کرده، لغات دشوار را مستند به معاجم لغت توضیح داده، آیات قرآنی و نیز احادیث نبوی را از منابع حدیثی استخراج کرده است. شرح‌حال مختصری نیز از نویسنده آورده است<ref>ر.ک: همان، ص9-8</ref>‏
محقق اثر مقدمه‌ای تمهیدی در معرفی علوم دینی و شرعی نوشته است. پاورقی‌هایی نیز در توضیح متن کتاب نوشته که اساس آن مستند بر شرح [[محلی، محمد بن احمد|جلال‌الدین محمد بن احمد محلی شافعی]] است. همچنین بیشتر اعلام کتاب را معرفی کرده، لغات دشوار را مستند به معاجم لغت توضیح داده، آیات قرآنی و نیز احادیث نبوی را از منابع حدیثی استخراج کرده است. شرح‌حال مختصری نیز از نویسنده آورده است<ref>ر.ک: همان، ص9-8</ref>‏