۱۰۶٬۲۸۴
ویرایش
جز
جایگزینی متن - 'ابن بابویه (ابهام زدایی)' به 'ابن بابویه (ابهام‌زدایی)'
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - '« ' به '«') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'ابن بابویه (ابهام زدایی)' به 'ابن بابویه (ابهام‌زدایی)') |
||
| (۳۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات زندگی‌نامه | {{جعبه اطلاعات زندگی‌نامه | ||
| عنوان = ابن | | عنوان = ابن بابویه | ||
| تصویر = | | تصویر = NUR00822.jpg | ||
| اندازه تصویر = | | اندازه تصویر = | ||
| توضیح تصویر = | | توضیح تصویر = مرقد ابن بابویه (شیخ صدوق) در شهر ری | ||
| نام کامل = ابن بابِوِیه‌ْ، ابوجعفر، محمد بن على بن حسین بن موسى بن بابویه قمى | | نام کامل = ابن بابِوِیه‌ْ، ابوجعفر، محمد بن على بن حسین بن موسى بن بابویه قمى | ||
| نام‌های دیگر = شیخ صدوق | | نام‌های دیگر = شیخ صدوق | ||
| لقب = | | لقب = {{فهرست جعبه افقی | صدوق | عمادالدین}} | ||
| تخلص = | | تخلص = | ||
| نسب = | | نسب = | ||
| نام پدر = [[ابن بابویه، | | نام پدر = [[ابن بابویه، علی بن حسین|على بن بابویه]] | ||
| ولادت = ح 305ق | | ولادت = ح 305ق | ||
| محل تولد = | | محل تولد = | ||
| خط ۲۹: | خط ۲۸: | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
| اساتید = | | اساتید = | ||
| مشایخ = پدرش [[ابن بابویه، | | مشایخ = {{فهرست جعبه عمودی | پدرش [[ابن بابویه، علی بن حسین|على بن بابویه]] | محمد بن حسن بن احمد بن ولید | محمد بن على ماجیلویه | احمد بن على بن ابراهیم قمى}} | ||
| معاصرین = | | معاصرین = | ||
| شاگردان = [[مفید، محمد بن محمد|شیخ مفید محمد بن محمد بن نعمان]] | | شاگردان = {{فهرست جعبه عمودی | [[مفید، محمد بن محمد|شیخ مفید محمد بن محمد بن نعمان]] | هارون بن موسى تلعکبری | [[خزاز رازی، علی بن محمد|على بن محمد خزاز]] | [[ابن غضائری، احمد بن حسین|حسین بن عبیدالله بن غضائری]]}} | ||
| اجازه اجتهاد از = | | اجازه اجتهاد از = | ||
| درجه علمی = | | درجه علمی = | ||
| خط ۳۸: | خط ۳۷: | ||
| علایق پژوهشی = | | علایق پژوهشی = | ||
| سبک نوشتاری = | | سبک نوشتاری = | ||
| آثار = [[من لا یحضره الفقیه]] | | آثار = {{فهرست جعبه عمودی | [[من لا یحضره الفقیه]] | [[ثواب الأعمال و عقاب الأعمال|ثواب‌الأعمال و عقاب‌الأعمال]] | [[الاعتقادات (ط. مؤسسه امام هادی)|الاعتقادات]] | [[متن و ترجمه عیون أخبار الرضا علیه‌السلام]] | [[فضائل الشيعة]]}} | ||
[[متن و ترجمه عیون أخبار الرضا علیه‌السلام]] | |||
| وبگاه = | | وبگاه = | ||
| امضا = | | امضا = | ||
| خط ۴۶: | خط ۴۴: | ||
{{کاربردهای دیگر|صدوق (ابهام زدایی)}} | {{کاربردهای دیگر|صدوق (ابهام زدایی)}} | ||
{{کاربردهای دیگر|ابن بابویه ( | {{کاربردهای دیگر|ابن بابویه (ابهام‌زدایی)}} | ||
'''ابن | '''ابن بابویه، ابوجعفر، محمد بن على بن حسین بن موسى بن بابویه قمى'''، ملقب به '''شیخ صدوق''' (ح 305-381ق/ح917-991م)، محدث و فقیه بزرگ شیعه امامیه. | ||
[[طوسی، محمد بن حسن|شیخ طوسى]] در أسانید [[الاستبصار في ما اختلف من الأخبار|الاستبصار]]، از وی با لقب «عمادالدین» یاد کرده است. | [[طوسی، محمد بن حسن|شیخ طوسى]] در أسانید [[الاستبصار في ما اختلف من الأخبار|الاستبصار]]، از وی با لقب «عمادالدین» یاد کرده است. | ||
| خط ۸۲: | خط ۸۰: | ||
ابن بابویه برخى فتاوی شاذ فقهى دارد که موافقى در شیعه برای وی نمى‌شناسیم. گاه دیده مى‌شود که فتوای وی در طول زمان دچار تغییر شده است. به عنوان نمونه در این مسأله که آیا ماه رمضان همیشه 30 روز است یا مى‌تواند 29 روز هم باشد، نظر قدیم وی چنان‌که به‌صراحت در رساله «[[المقنع]]» آمده احتمال 29 و 30 مى‌باشد و ظاهراً در آن هنگام، پیرو نظریه رایج در مکتب اخباری قم بوده است، لیکن در آثار متأخر وی چون الخصال و رساله الرد على الجنیدیه، به صراحت به 30 روز بودن ماه رمضان فتوی داده است. | ابن بابویه برخى فتاوی شاذ فقهى دارد که موافقى در شیعه برای وی نمى‌شناسیم. گاه دیده مى‌شود که فتوای وی در طول زمان دچار تغییر شده است. به عنوان نمونه در این مسأله که آیا ماه رمضان همیشه 30 روز است یا مى‌تواند 29 روز هم باشد، نظر قدیم وی چنان‌که به‌صراحت در رساله «[[المقنع]]» آمده احتمال 29 و 30 مى‌باشد و ظاهراً در آن هنگام، پیرو نظریه رایج در مکتب اخباری قم بوده است، لیکن در آثار متأخر وی چون الخصال و رساله الرد على الجنیدیه، به صراحت به 30 روز بودن ماه رمضان فتوی داده است. | ||
==ابن بابویه و علم حدیث== | ==ابن بابویه و علم حدیث== | ||
چنان‌که گذشت، وی در طلب حدیث بسیار سفر نمود از بسیاری مشایخ حدیث شنید و آثار فراوانى در حدیث از او باقى مانده است. قدیم‌ترین توثیقى که در مورد ابن بابویه در دست داریم توثیق [[ابن ادریس، محمد بن احمد|ابن ادریس]] و پس از او [[ابن طاووس، احمد بن موسی|ابن طاووس]] است. ابن طاووس، متذکر شده که در مورد عدالت وی اتفاق نظر وجود دارد. لقب «صدوق» بلیغ‌ترین کلمه در بیان امانت وی در روایت است. نخستین کسى که ابن بابویه را صدوق نامیده، ابن ادریس است، لیکن پس از وی تا زمان [[شهید اول، محمد بن مکی|شهید اول]]، این لقب، شهرت نداشته است. برخى از علمای رجال متأخر مراسل وی را در حکم مسانید دانسته‌اند. ابن بابویه خود از ارباب جرح و تعدیل است. او در ضبط | چنان‌که گذشت، وی در طلب حدیث بسیار سفر نمود از بسیاری مشایخ حدیث شنید و آثار فراوانى در حدیث از او باقى مانده است. قدیم‌ترین توثیقى که در مورد ابن بابویه در دست داریم توثیق [[ابن ادریس، محمد بن احمد|ابن ادریس]] و پس از او [[ابن طاووس، احمد بن موسی|ابن طاووس]] است. ابن طاووس، متذکر شده که در مورد عدالت وی اتفاق نظر وجود دارد. لقب «صدوق» بلیغ‌ترین کلمه در بیان امانت وی در روایت است. نخستین کسى که ابن بابویه را صدوق نامیده، ابن ادریس است، لیکن پس از وی تا زمان [[شهید اول، محمد بن مکی|شهید اول]]، این لقب، شهرت نداشته است. برخى از علمای رجال متأخر مراسل وی را در حکم مسانید دانسته‌اند. ابن بابویه خود از ارباب جرح و تعدیل است. او در ضبط اسناد، اصطلاحات مربوط به نحوه تحمل حدیث (که در آثار وی هویداست)، تفکیک لفظ از معنى در مواردی که حدیث واحد با اسناد متعدد ذکر شده، روایت حدیث واحد با اسناد مختلف، مانند حدیث اثناعشر جابربن سمره از 19 طریق مختلف، بسیار دقیق است. اغلب آثار حدیثى ابن بابویه آمیخته‌ای از احادیث شیعه با احادیث برگزیده اهل سنت است. | ||
ابن بابویه به عنوان یک محدث نه تنها میراث عظیمى رابه آیندگان انتقال داده و بخش قابل توجهى از احادیث موجود در کتب روایى مسند شیعه پس از سده 5ق چون آثار [[خزاز رازی، علی بن محمد|خزاز]]، [[مفید، محمد بن محمد|مفید]]، [[طوسی، محمد بن حسن|طوسى]]، [[طبری (کبیر)، محمد بن جریر|ابن رستم طبری]] و دیگران را به خود اختصاص داده، بلکه در مورد انتقال آثار گذشتگان به آیندگان نیز نقشى اساسى ایفا کرده است، به‌طوری که [[نوری، حسین بن محمدتقی|نوری]]، وی را یکى از 12 تنى دانسته که سلسله اجازات به ایشان منتهى مى‌شود. | ابن بابویه به عنوان یک محدث نه تنها میراث عظیمى رابه آیندگان انتقال داده و بخش قابل توجهى از احادیث موجود در کتب روایى مسند شیعه پس از سده 5ق چون آثار [[خزاز رازی، علی بن محمد|خزاز]]، [[مفید، محمد بن محمد|مفید]]، [[طوسی، محمد بن حسن|طوسى]]، [[طبری (کبیر)، محمد بن جریر|ابن رستم طبری]] و دیگران را به خود اختصاص داده، بلکه در مورد انتقال آثار گذشتگان به آیندگان نیز نقشى اساسى ایفا کرده است، به‌طوری که [[نوری، حسین بن محمدتقی|نوری]]، وی را یکى از 12 تنى دانسته که سلسله اجازات به ایشان منتهى مى‌شود. | ||
ابن بابویه در عالم حدیث نه تنها به عنوان ناقل، بلکه چنان‌که طوسى، یادآور شده، به عنوان نقاد احادیث و آگاه به رجال مطرح است. کتاب [[معاني الأخبار|معاني‌الأخبار]] وی دلیل قاطعى بر تبحر او در فقه‌الحدیث و غریب‌الحدیث است. نجاشى و طوسى، کتابى نیز در مورد غریب حدیث پیامبر(ص) و على(ع) برای او ذکر کرده‌اند. نقد اسناد برخى احادیث و حکم به غرابت سندی آن در مواضع مختلف از آثار وی دیده مى‌شود. در زمینه رجال نیز وی آثار متعددی داشته و برخى نظریات او در کتب رجالى منعکس شده است. در میان عناوین آثار ابن بابویه عناوینى چون التاریخ، [[مقتل الحسين(ع) به روایت شیخ صدوق (قده)|مقتل الحسین(ع)]] و تفسیر القرآن دیده مى‌شود که با توجه به شیوه وی مى‌توان حدس زد که جنبه تاریخ و تفسیر روایى داشته‌اند نه درایى. | ابن بابویه در عالم حدیث نه تنها به عنوان ناقل، بلکه چنان‌که طوسى، یادآور شده، به عنوان نقاد احادیث و آگاه به رجال مطرح است. کتاب [[معاني الأخبار|معاني‌الأخبار]] وی دلیل قاطعى بر تبحر او در فقه‌الحدیث و غریب‌الحدیث است. نجاشى و طوسى، کتابى نیز در مورد غریب حدیث پیامبر(ص) و على(ع) برای او ذکر کرده‌اند. نقد اسناد برخى احادیث و حکم به غرابت سندی آن در مواضع مختلف از آثار وی دیده مى‌شود. در زمینه رجال نیز وی آثار متعددی داشته و برخى نظریات او در کتب رجالى منعکس شده است. در میان عناوین آثار ابن بابویه عناوینى چون التاریخ، [[مقتل الحسين(ع) به روایت شیخ صدوق (قده)|مقتل الحسین(ع)]] و تفسیر القرآن دیده مى‌شود که با توجه به شیوه وی مى‌توان حدس زد که جنبه تاریخ و تفسیر روایى داشته‌اند نه درایى. | ||
==مشایخ== | ==مشایخ== | ||
ابن بابویه در قم، در خاندانى اهل دانش پرورش یافت و در خردسالى از محضر مشایخ آن شهر استفاده کرد. دیری نپایید که استعداد او در فراگیری علم، زبان‌زد محافل علمى قم گردید. | ابن بابویه در قم، در خاندانى اهل دانش پرورش یافت و در خردسالى از محضر مشایخ آن شهر استفاده کرد. دیری نپایید که استعداد او در فراگیری علم، زبان‌زد محافل علمى قم گردید. | ||
از مشایخ ابن بابویه در این دوره مى‌توان، پدرش [[ابن بابویه، | از مشایخ ابن بابویه در این دوره مى‌توان، پدرش [[ابن بابویه، علی بن حسین|على بن بابویه]]، محمد بن حسن بن احمد بن ولید، محمد بن على ماجیلویه و احمد بن على بن ابراهیم قمى را ذکر کرد، لیکن بررسى اسناد روایات ابن بابویه نشان مى‌دهد که در میان حدود 250 استاد شناخته شده خود، بیش از همه از پدرش و ابن ولید استفاده کرده و تحت تأثیر آنها بوده است. | ||
در مورد مشایخ ابن بابویه، فهرست نسبتاً کامل و دقیقى بالغ بر 211 تن در «حیات الشیخ الصدوق» آمده که برخى از آنان در این مقاله، ذکر شده‌اند. | در مورد مشایخ ابن بابویه، فهرست نسبتاً کامل و دقیقى بالغ بر 211 تن در «حیات الشیخ الصدوق» آمده که برخى از آنان در این مقاله، ذکر شده‌اند. | ||
| خط ۱۱۶: | خط ۱۱۴: | ||
3.الفضائل، نسخه‌ای تحت این عنوان در کتابخانه سماوی نجف موجود است و نیز نسخه‌ای تحت عنوان فضائل على(ع) در کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران (شم 5923) وجود دارد. به هر حال در مورد انتساب این دو نسخه به ابن بابویه جای تردید وجود دارد؛ | 3.الفضائل، نسخه‌ای تحت این عنوان در کتابخانه سماوی نجف موجود است و نیز نسخه‌ای تحت عنوان فضائل على(ع) در کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران (شم 5923) وجود دارد. به هر حال در مورد انتساب این دو نسخه به ابن بابویه جای تردید وجود دارد؛ | ||
4 و 5.دو نسخه با عنوان‌های «أسماءالله | 4 و 5.دو نسخه با عنوان‌های «أسماءالله الحسنى» و «حدیث جامع للآداب و الحِکم» در کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران موجود است که محتمل است متعلق به ابن بابویه باشد؛ | ||
6.الناسخ و المنسوخ. | 6.الناسخ و المنسوخ. | ||
===آثار منسوب=== | ===آثار منسوب=== | ||
عناوین حدود 200 اثرمنسوب به وی در رجال نجاشى و طوسى و ابن شهر آشوب، ذکر شده است. علاوه بر عناوین مزبور، ابن طاووس و خود ابن بابویه، چند عنوان دیگر را یاد کرده‌اند. در میان این آثار، مهم‌ترین مورد، کتاب مدینةالعلم مى‌باشد. این کتاب مجموعه حدیثى بزرگ‌تر از من لایحضره الفقیه و بنا به قول ابن شهر آشوب، بالغ بر 10 جزء بوده است و گفته مى‌شود تا زمان شیخ حسین بن عبدالصمد پدر شیخ بهائى، موجود بوده و از آن پس مفقود گشته است. <ref> پاکت‌چى، احمد، ج3، ص62-66</ref>. | عناوین حدود 200 اثرمنسوب به وی در رجال نجاشى و طوسى و ابن شهر آشوب، ذکر شده است. علاوه بر عناوین مزبور، ابن طاووس و خود ابن بابویه، چند عنوان دیگر را یاد کرده‌اند. در میان این آثار، مهم‌ترین مورد، کتاب مدینةالعلم مى‌باشد. این کتاب مجموعه حدیثى بزرگ‌تر از من لایحضره الفقیه و بنا به قول ابن شهر آشوب، بالغ بر 10 جزء بوده است و گفته مى‌شود تا زمان شیخ حسین بن عبدالصمد پدر شیخ بهائى، موجود بوده و از آن پس مفقود گشته است. <ref>ر.ک: پاکت‌چى، احمد، ج3، ص62-66</ref>. | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
| خط ۱۳۵: | خط ۱۳۳: | ||
==وابسته‌ها== | ==وابسته‌ها== | ||
{{وابسته‌ها}} | {{وابسته‌ها}} | ||
[[من لا یحضره الفقیه]] | |||
[[متن و ترجمه عیون أخبار الرضا علیه‌السلام]] | |||
[[فضائل الشيعة]] | |||
[[فضائل الشيعة (ترجمه اعلمی)]] | |||
[[فضائل الشيعة (ترجمه توحیدی)]] | |||
[[فضائل الشیعة (ترجمه احمدیان)]] | |||
[[الحاشية علی كتاب من لايحضره الفقيه (شیخ بهایی)]] | |||
[[مشیخة الفقیه]] | |||
[[گلچین صدوق]] | |||
[[ترجمه و متن کتاب من لايحضره الفقيه]] | |||
[[روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه (طبع قدیم)]] | |||
[[التنبیه علی غرائب من لا یحضره الفقیه]] | |||
[[امالی شيخ صدوق]] | |||
[[الأمالي (ترجمه هدایتی)]] | |||
[[الأمالی للشیخ الصدوق]] | |||
[[المجموعة من الآثار المفقودة]] | |||
[[امالی (ترجمه سلطانی)]] | |||
[[پاداش نیکی‌ها و کیفر گناهان]] | |||
[[ثواب الأعمال و عقاب الأعمال]] | |||
[[مختصر کتاب ثواب الأعمال]] | |||
[[ثواب الأعمال و عقاب الأعمال (طبع مکتبة الصدوق)]] | |||
[[ثواب الأعمال]] | |||
[[ترجمه ثواب الاعمال]] | |||
[[ثواب الاعمال و عقاب الاعمال (ترجمه کاظمی)]] | |||
[[ثواب الأعمال و عقاب الأعمال (ترجمه انصاری محلاتی)]] | |||
[[ثواب الأعمال و عقاب الأعمال (ترجمه صادق حسن‌زاده)]] | |||
[[ثواب الأعمال و عقاب الأعمال (ترجمه غفاری)]] | |||
[[خصال شيخ صدوق]] | |||
[[الخصال]] | |||
[[الخصال (ابن بابویه، ابوجعفر، محمد بن علی)]] | |||
[[الخصال (ترجمه جعفری)]] | |||
[[صفات الشيعة (توحیدی)]] /مترجم توحیدی امیر | |||
[[صفات الشیعة]]/ ترجمه اعلمی | |||
[[علل الشرایع]] | |||
[[علل الشرایع (ابن بابویه، ابوجعفر، محمد بن علی)]] | |||
[[علل الشرایع للشیخ الصدوق]] | |||
[[ترجمه کتاب علل الشرایع (اسرار آفرینش در فلسفه احکام)]] | |||
[[علل الشرایع(ترجمه حسینی)]] | |||
[[الاعتقادات (ط. مؤسسه امام هادی)]] | |||
[[جامع الأخبار]] | |||
[[كاشف الأستار در ترجمه جامع الأخبار]] | |||
[[متن و ترجمه عیون أخبار الرضا علیه‌السلام]] | |||
[[عيون أخبار الرضا عليه‌السلام (تصحیح لاجوردی)]] | |||
[[عيون أخبار الرضا عليه‌السلام (ترجمه آقانجفی)]] | |||
[[عيون أخبار الرضا علیه‌السلام (ترجمه روغنی قزوینی)]] | |||
[[لوامع الأنوار في شرح عيون أخبار الرضا عليه‌السلام]] | |||
[[كمال‌الدين و تمام النعمة (جامعه مدرسین)]] | |||
[[ترجمه کتاب كمال‌الدين و تمام النعمة]] | |||
[[متن و ترجمه كمال‌الدين و تمام النعمة]] | |||
[[معاني الأخبار]] | |||
[[معانی الاخبار /ترجمه]] | |||
[[متن و ترجمه معانی الأخبار]] | |||
[[ترتيب أسانيد كتاب الخصال، كتاب معاني الأخبار، كتاب علل الشرائع، كتاب ثواب الأعمال و عقاب الأعمال للشيخ الصدوق]] | |||
[[المواعظ]] | |||
[[المقنع]] | |||
[[أسانيد كتاب الفقيه]] | |||
[[الهداية (في الأصول و الفروع)]] | |||
[[ترجمه اعتقادات شیخ صدوق (رض)]] | |||
[[فضائل الأشهر الثلاثة]] | |||
[[مصادقة الإخوان]] | |||
[[حقوق برادران دینی در اسلام (ترجمه مصادقة الاخوان)]] | |||
[[الإعتقادات]] | |||
[[المواعظ و صفات الشيعة و فضائل الشيعة]] | |||
[[مختصر أحسن الخلال المختصرة من کتاب الخصال]] | |||
[[الموسوعة الرجالیة]] | |||
[[التوحيد]] | |||
[[التوحید در بیان یگانگی خداوند]] | |||
[[ترجمه کتاب توحید شیخ صدوق]] | |||
[[توحید صدوق (ترجمه جعفری)]] | |||
[[اسرار توحيد]] | |||
[[شرح توحید الصدوق]] | |||
[[پاداش‌ها و کیفرها]] | |||
[[مقتل الحسين(ع) به روایت شیخ صدوق (قده)]] | |||
[[بلوهر و بوذاسف]] | |||
[[مجموعه آثار شیخ صدوق(ره)]] | |||
[[مجموعه رسایل الصدوق: مصادقه الاخوان، المواعظ، صفات الشیعه، فضایل الشیعه، فضایل الاشهر الثلاثه]] | |||
[[الاعتقادات]] | |||
[[مجموعة الرسائل]] | |||
[[اوائل المقالات]] | |||
[[a.s) Uyun Akhbar al-Reza The Source of Traditions on Imam Reza]] | |||
[[المواعظ و صفات الشيعة و فضائل الشيعة]] | |||
[[سه ماه بافضيلت (ترجمه فضائل الأشهر الثلاثة)]] | |||
[[فضائل و مکافات عجیب اعمال در دنیا و آخرت]] | |||
[[رده:زندگی‌نامه]] | [[رده:زندگی‌نامه]] | ||
[[رده:عاشوراپژوهان]] | [[رده:عاشوراپژوهان]] | ||
[[رده:متکلمان شیعه]] | [[رده:متکلمان شیعه]] | ||
[[رده:محدثان شیعه]] | |||
[[رده:فقیهان شیعه]] | |||