الاجتهاد و التقليد و الاحتياط: تفاوت میان نسخه‌ها

''' الاجتهاد و التقليد و الاحتياط'''، نوشته سید محمدعلی ربانی است که بحث‌های درس خارج اصول فقه استاد خویش، سید علی حسینی سیستانی (1309ش) را در موضوع اجتهاد، تقلید و احتیاط تقریر کرده است.

ربانی - که در کارنامه تقریرهای خود، موضوع «حجیت خبر واحد» را نیز دارد - در این جلد، تقریرهای سومین دوره درس سیستانی را با بحث‌هایی در معنای اجتهاد، معنی تفقه، دانش‌های پیش‌نیاز برای اجتهاد، اثری که اجتهاد و تفقه بر مواردی چون صدور فتوی، ویژه ‌شدن امر قضا و ولایت به مجتهد دارد، تجزی در اجتهاد، به خطا رفتن از حکم واقعی و یا راه بردن به آن، دگرگونی رأی مجتهد و بحث اجزا ارائه کرده است<ref>ر.ک: متن کتاب، ص6-5</ref>‏.

متن تقریریافته، همچون دیگر مباحث درس‌های خارج متداول در حوزه‌های علمیه، از واژه‌شناسی عنوان هر بحث آغاز شده و با دلالت‌های نقلی و عقلی بررسی گردیده و نتیجه اجتهادی استاد ارائه می‌شود. «ثبوت ولایت برای مجتهد» نمونه‌ای از این بحث‎ها است؛ سیستانی پس از طرح روایت‌هایی که مدعیان ثبوت ولایت به آن‌ها استناد می‌کنند و نقل و نقد آرای فقیهان مخالف و موافق، می‌گوید: «إنه لو كنّا نحن و هذه الروايات فقط، فإنه لا يمكن إثبات الولاية للفقيه مِن هذه الروايات إلّا أنّه اُستُدِلّ للولاية العامّة بدليلين لُبّيين [الإجماع و الدليل العقلي]<ref>ر.ک: همان، ص123-89</ref> و در پایان، نتیجه می‌گیرد که چنین ولایتی برای مجتهدان ثابت نیست؛ چراکه «أنّ الأدلّة غير وافية و الإجماعَ مخدوشٌ و الدليلَ العقلي ّ يناقَش فيه بما ذُكر و غير ما ذُكر و لابدّ للمُثبِت مِن دفع جميع الشُبهات و أنّی له ذلك و لعلّ لأجل دقةِ الموقف، قال المحقق النائيني و المحقق الأصبهاني: «فيه تزلزلٌ عظيمٌ»<ref>ر.ک: همان، ص131</ref>‏.

ربانی درس‌ها را با واژه‌هایی چون «مقام»، «طایفه»، «امر»، «وجه»، «مسئله» و... صورت‌بندی کرده است. این اثر، به‌جز درج فهرست مطالب، از ارائه فهرست‌هایی برای شناساندن منابع، کسان، حدیث‌ها و مانند اینها تهی است. البته مقرّر، منابعی را که متن بر آن‌ها استوار است، در پاورقی‌ها آورده است.