تذکرة بالإخبار عن اتفاقات الأسفار: تفاوت میان نسخه‌ها

این کتاب در چهارچوب یک برنامه یکپارچه برای تحقیق بارزترین و مهم‌ترین نسخه‌های خطی عربی و اسلامی -که در کتابخانه‌های نسخ خطی در جهان فراوانند-  مرتبط با موضوع حج و حجاج و سفرنامه‌های علما و ادباء و متصوفه به مکه مکرمه و مدینه منوره است منتشر شده است<ref>ر.ک: استهلال، ص 7</ref>‏.   

خواننده در این اثر، عشق سیاح به توصیف راه‌ها و شهرها و آنچه در اطراف آن از آثار باستانی و مساجد و آرامگاه‌ها وجود دارد را خواهد دید؛ بدون اینکه پیگیری توصیفی و انتقادیش او را از راه و رسم مردم و حاکمان ایشان به‌طور خاص غافل کند. همچنین فراموش نمی‌کند که دیدگاه‌ها و آراء خود را به شواهد قرآن کریم و سیره شریف نبوی تأیید کند. دیگر آنکه به مکان‌‌های تاریخی و آثار مقدس توجه ویژه دارد و به زیارت آنها تبرک می‌جوید که حاکی از نفس آزاده کریمی است که به صلاح و تواضع و سیره معطر آباد شده است<ref>ر.ک: همان، ص11-10</ref>‏.

این سیاحت دو سال و دو ماه و سه هفته طول کشیده است؛ از روز پنجشنبه هشتم شوال سال 578ق مطابق با سوم فوریه 1183م آغاز و به 22 محرم 581ق مطابق با 25 آوریل 1185م به پایان رسیده است. کافی است که ما در مشقت‌های راه‌های آبی و خشکی که سیاح در آن مسافرت کرده دقت کنیم، چه برسد به سفرش در رود نیل از دریا مدیترانه تا شهر قوص در مرز مصر و سودان. نمی‌توانیم خطرهایی که مسافرین مسلمان در آن مقطع تاریخی از حملات دشمنان تهدید می‌کرده را فراموش کرد. مسیر حج از طریق شام از راه کوهستان بسته یا نا امن بود، و این امر جهانگرد و همراهانش را بر آن داشت که با زوار عراقی سفرشان را به سمت شرق ادامه دادند و از مدینه منوره به بغداد، سپس موصل و حران رفتند و از آنجا از طریق سوریه و برخی شهرهای فلسطین و سرانجام از بندر عکا به غرناطه بازگشتند<ref>ر.ک: همان، ص12</ref>‏.

پس از آن در سفر سوم به سمت حجاز رفت درحالیکه به جهت وفات همسرش عزا دار بود. این آخرین سفر او بود؛ زیرا مدتی را مجاور مکه و بیت المقدس بود. سپس مدتی در مناطق مختلف مصر رفت‌وآمد کرد و در آخر برای تدریس به اسکندریه رفت تا اینکه در 29 شعبان سال 614ق/1217م وفات یافت<ref>ر.ک: همان، ص13</ref>‏.