آيات الأحكام (عمید زنجانی): تفاوت میان نسخه‌ها

| پدیدآوران =  

[[عمید زنجانی، عباسعلی]] (نويسنده)

| زبان = فارسی

| کد کنگره =‏

| موضوع = قرآن - احکام و قوانین، تفاسیر فقهی- شیعه، فقه جعفری - قرن 14  

| ناشر = دفتر مطالعات و تحقیقات علوم اسلامی  

| مکان نشر =ايران - تهران  

| سال نشر = 1382ش  

| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE57467AUTOMATIONCODE

| چاپ =

   

'''آيات ‎الأحكام'''، اثر [[عمید زنجانی، عباسعلی|عباسعلی عمید زنجانی]]، در تفسیر و شرح آیات فقهی قرآن است که به زبان فارسی و در یک جلد به چاپ رسیده است.

==ساختار==

کتاب، با پیشگفتار و مقدمه آغاز و متن اصلی در شش بخش و هر بخش در چندین فصل و مبحث تنظیم شده است.

==گزارش محتوا==

در پیشگفتار مطالب زیر مطرح شده است:

بیان ضرورت تحقیق در مسائل قرآنی و قرآن‎پژوهی، اشاره به جایگاه ویژه قرآن‎پژوهی تخصصی به‌عنوان نخستین و متقن‎ترین منبع علوم‎ اسلامی، رابطه فقه و مبانی حقوق‎ اسلامی، تجزیه و تحلیل آيات ‎الأحكام در هر مسئله را نمی‌توان یک استنباط فقهی کامل تلقی نمود، لکن می‌توان تفسیر صحیح این آیات را نخستین و مهم‌ترین گام در استنباط احکام بشمار آورد، دسته‌بندی آيات الأحكام در سه بخش خصوصی، جزا و عمومی در اثر حاضر به‌عنوان کاری جدید تلقی شده...<ref>ر.ک: پیشگفتار، ص11-14</ref>.

در مقدمه، کلیات و مباحث تمهیدی، در هفت مبحث به شرح زیر ارائه شده است:

# آيات ‎الأحكام و تعداد آن؛

# منبع‎شناسی آيات ‎الأحكام؛

# راهنمای تفسیری آيات ‎الأحكام<ref>ر.ک: مقدمه، ص16-46</ref>.

بخش اول کتاب، با موضوع اموال مشروع و نامشروع، در پنج فصل ارائه شده است. فصل اول، با موضوع مشروعیت مالکیت، در سه مبحث ارائه شده است. مبحث اول به موضوع مفهوم و غایت دارا شدن، مبحث دوم به موضوع نیاز به مالکیت، مبحث سوم به موضوع حقوق بر مالکیت، اختصاص یافته است<ref>ر.ک: متن کتاب، ص48-69</ref>.

فصل دوم، با موضوع حقوق مالی، در دو مبحث ارائه شده است. در مبحث اول، به حقوق طبیعی و در مبحث دوم، به حقوق اکتسابی پرداخته شده است<ref>ر.ک: همان، ص70-72</ref>.

فصل سوم، درباره انتفاع و بهره‌وری و شامل دو مبحث حوزه مباحات و زينة الحياة است<ref>ر.ک: همان، ص73-77</ref>.

فصل چهارم، درباره دارا شدن و انتفاعات نامشروع و شامل چهار مبحث اکل مال به باطل، حرمت ربا، انتفاعات محلل و موجبات حجر و رفع آن است<ref>ر.ک: همان، ص78-140</ref>.

فصل پنجم، درباره اسباب تملیک و شامل دو مبحث اسباب قراردادی و اسباب قهری است<ref>ر.ک: همان، ص141-143</ref>.

بخش دوم، با موضوع آيات ‎الأحكام عقود، در دو فصل تنظیم شده است. فصل اول، درباره عقود معاوضی و فصل دوم درباره آیات عقود تبرعی و عطایای منجز است.

فصل اول، در سیزده مبحث: تقسیم‎بندی عقود و تمایز آنها، اصل صحت و لزوم در عقود، آيات ‎الأحكام عقد بیع، آيات ‎الأحكام عقد اجاره، آيات ‎الأحكام عقد شرکت، آیات مضاربه، آیات ابضاع، آيات ‎الأحكام ضمان و جعاله، آیات صلح و سلم، آیات دین و قرض، آیات ودیعه، آیات عقد و رهن و آیات وکالت، ارائه شده است<ref>ر.ک: همان، ص146-235</ref>.

فصل دوم، در چهار مبحث: برّ و احسان، خیر و صدقه، تعهدات منجز غیر عقدی و عهد و یمین، ارائه گردیده است<ref>ر.ک: همان، ص236-‌253</ref>.

بخش سوم، درباره احوال شخصیه و دارای پنج فصل است.

فصل اول، با موضوع آیات نکاح و توابع آن، در ده مبحث: مشروعیت نکاح، استعفاف به‌جای ازدواج، تعدد زوجات، نکاح متعه، محرمات نکاح، صداق، نشوز و حکمیت، حق سکنی، آيات ‎الأحكام کفویّت و آيات ‎الأحكام اولاد تنظیم شده است<ref>ر.ک: همان، ص256-‌298</ref>.

فصل دوم، با عنوان آيات ‎الأحكام طلاق و انحلال خانواده، در پنج مبحث: مشروعیت طلاق، آيات ‎الأحكام عده طلاق، آیات عدّه وفات و عدّه غیر مدخوله، خلع ومبارات و حداکثر طلاق، ارائه شده است<ref>ر.ک: همان، ص299-330</ref>.

فصل سوم با عنوان آيات ‎الأحكام مواریث، در شش مبحث: مشروعیت و بنیاد ارث، طبقات ارث، تقسیم ارث بین ارحام، ارث اقارب سببی، ملحقات ارث و تعدد خواهر و برادر مادری تنظیم شده است<ref>ر.ک: همان، ص331-‌348</ref>.

دو فصل آخر این بخش، یعنی فصل چهارم و پنجم، به‌ترتیب درباره آيات ‎الأحكام وصیت وعتق و توابع آن است<ref>ر.ک: همان، ص349-363</ref>.

بخش چهارم، درباره آيات ‎الأحكام قضا و شهادات و دارای دو فصل است.

فصل اول، با عنوان آیات قضا و داوری، در هشت مبحث: عدم مشروعیت داوری حکّام جائر، حرمت قضاوت به غیر «ما أنزل ‎الله»، قضاوت به حق، قضاوت به عدل، مشروعیت قضاوت بر اساس اجتهاد، قضاوت بین اهل کتاب، حاکمیت قضایی و حرمت رشوه ارائه شده است<ref>ر.ک: همان، ص365-378</ref>.

فصل دوم، با عنوان احکام آیات شهادت، در چهار مبحث: اشهاد، تحمل شهادت و ادای شهادت، شهادت بر وصیت، وصیت و دین و آيات الأحكام اقرار تنظیم شده است<ref>ر.ک: همان، ص379-402</ref>.

بخش پنجم، درباره آيات ‎الأحكام جزا و دارای چهار فصل است.

فصل اول، با موضوع کلیات و تقسیم‎بندی آیات جزا، در دو مبحث: تقسیم‎بندی آیات جرایم و تقسیم‎بندی آیات کیفری ارائه شده است<ref>ر.ک: همان، ص403-409</ref>.

فصل دوم، با موضوع آیات حدود، در چهار مبحث: حد زنا و ملحقات آن، حد قذف، حد سرقت و حد محاربه، تنظیم گردیده است<ref>ر.ک: همان، ص410-‌433</ref>.

فصل سوم، با موضوع آیات قصاص، در سه مبحث: جنایات قصاص نفس، جنایات و قصاص طرف و اصل تخفیف در مجازات‎ها ارائه شده است<ref>ر.ک: همان، ص434-451</ref>.

فصل چهارم، با موضوع آیات دیات، در دو مبحث: دیه نفس و دیه اطراف، تنظیم شده است<ref>ر.ک: همان، ص452-461</ref>.

بخش ششم، درباره آيات ‎الأحكام قواعد فقهی و دارای دو فصل است.

فصل اول، با موضوع آیات قواعد حقوقی، در چهارده مبحث: قاعده لاحرج، قاعده اتلاف، قاعده اقدام، قاعده لاضرر، قاعده تسلیط، قاعده صحت، قاعده نفی سبیل، قاعده نفی ولایت کفار، قاعده نفی رکون، قاعده احسان و قاعده الأمين لا يضمن، قاعده میسور، قاعده لزوم در عقود، قاعده عرف و قاعده قرعه ارائه شده است<ref>ر.ک: همان، ص463-487</ref>.

فصل دوم، با موضوع آیات قواعد جزاء، در یازده مبحث: دم ‎المحترم لا تذهب هدرا، في الدم ‎المحترم قصاص أو دية أو عفو، في ‎القصاص حياة، الحد قتل أو قطع أو صلب أو جلد أو نفي، موجبات الحد أربعة و ماعداها ثبت بدليل آخر، في ‎القطع قطع و في ‎الجروح قصاص، لولي المقتول سلطان، جزاء سيئة سيئة مثلها، في ‎القصاص عفو، الدية مسلمة إلی أهل المقتول و التوبة موثرة من قبل أن تقدروا عليهم تنظیم گردیده است<ref>ر.ک: همان، ص488-498</ref>.

==وضعیت کتاب==

پاورقی‌های کتاب، به ذکر منابع و گاه به توضیح برخی از واژه‌ها و مطالب اختصاص یافته است. فهرست مطالب در ابتدای کتاب و نمایه و اهم منابع و مآخذ در انتهای آن آمده است.

==پانویس ==

<references/>

==منابع کتاب==

پیشگفتار، مقدمه و متن کتاب.  

==وابسته‌ها==

{{وابسته‌ها}}

[[آيات الأحكام (استرآبادي)]]  

[[رده:کتاب‌شناسی]]