أبرقلس: تفاوت میان نسخه‌ها

|نام‌های دیگر  

| data-type="authorOtherNames" |ب‍رق‍ل‍س‌

پ‍روک‍ل‍وس‌

برقليس

فرقلس

فرقليس

برُکْلُس

فورقلس

Proclus  

The Successor  

|-

|اساتید

| data-type="authorTeachers" |المپیودروس

هِرون

پلوتارخس

|-

|برخی آثار

| data-type="authorWritings" |[[الأفلاطونیة المحدثة عند العرب]]

|- class="articleCode"

|کد مؤلف

|}

</div>

'''پِرُکْلُس''' (Proclus) (م412 - 485)، که در منابع اسلامی ابرقُلُس، برقلس، برقلیس، یا فورقلس نامیده می‌شود، مهم‎ترین فیلسوف نوافلاطونی قرن 5 میلادی است. وی پس از درگذشت دُمْنینوس لاریسایی، جانشین او در آکادمی آتن شد و به همین سبب، او را «دیادُخُس» (یعنی خلیفه یا عقیب) لقب داده‌اند. در تاریخ فلسفه اسلامی، او را می‌شناختند و پاره‌ای از آثار او در قدیم به عربی ترجمه شده است.<ref>ر.ک: پورجوادی، نصرالله، 1383، ج13، ص598</ref>.

صفت دهری از آنجا بر وی اطلاق شده که در رساله‌ای از اندیشه یونانی قدم عالَم دفاع کرده است.<ref>ر.ک: سلیمان‌حشمت، رضا، 1378، ج3، ص148</ref>.

==تاریخ تولد، روحیات==

«پرکلس»، در 410 یا 412م، در قسطنطنیه متولد شد<ref>ر.ک: پورجوادی، نصرالله، 1383، ج13، ص598</ref>.

او شخصیتی اخلاقی و اجتماعی داشت. مارینوس در ابتدای رساله خود به ذکر صفاتِ جسمانی و فضائل اخلاقی و قدرت فکری و عقلی استادش پرداخته و نوشته است که پرکلس از بدو تولد از بنیه بدنی بسیار خوبی برخوردار بود. بینایی و شنوایی قوی و حافظه‌ای فوق‎العاده داشت. سرما و گرما او را آزار نمی‌داد و از کار و عبادت و تدریس و تألیف خسته نمی‌شد. در طول 75 سالی که عمر کرد، فقط دو بار بیمار شد. از لحاظ اخلاقی نیز جامع فضایلِ عفت، شجاعت، عدالت و حکمت یا حقیقت‎جویی بود. به لذات جسمانی و مال و ثروت که خانواده‌اش از آن بهره‌ای وافی داشت، وقعی نمی‌نهاد. به امور جزئی زندگی بی‌اعتنا بود. از مرگ و چیزهای دیگر که مردم از آنها می‌ترسند، هراسی نداشت.

پرکلس از کودکی به عدالت عشق می‌ورزید و خود انسانی منصف، نرم‎خو، فروتن و خوش‌باطن بود؛ مردی بود بافرهنگ که در همه شاخه‌های علمی و فلسفی درس خوانده بود و مردم در مجالس و میهمانی‌ها از حضور او و سخنانش لذت می‌بردند؛ به دوستان و شاگردانش نیز بسیار وفادار بود... شخصی بود متدین و اهل عبادت و نیایش. در مراسم مذهبی که برای تصفیه نفس برگزار می‌شد (تئورگی)، شرکت می‌کرد. روزهای آخر ماه روزه‎ می‌گرفت..<ref>ر.ک: همان، ص598-599</ref>.

==تحصیلات==

پدر و مادرش او را در کودکی برای تحصیلاتِ ابتدایی به لیقیه در جنوب غربی آسیای صغیر، بردند. او پس از تحصیلات ابتدایی، برای ادامه تحصیل به اسکندریه رفت و نزد یکی از سوفسطاییان به نام لِئوناس ایساریایی و همچنین نزد نحوی معروفِ مصر اُریون درس خواند. زبان لاتینی را از معلمان رُمی فراگرفت و در فن خطابه و سخنوری هم بسیار پیشرفت کرد<ref>ر.ک: همان، ص598</ref>.

وی ابتدا قصد داشت مانند پدرش وکیل دعاوی شود، ولی در سفری که همراه استادش لئوناس به قسطنطنیه کرد، شبی در خواب، آتنا (الهه فلسفه) را دید که او را برای آموختن فلسفه به آتن فرامی‌خواند. این خواب در پرکلس تأثیر گذاشت؛ ازاین‌رو، در پی این تحول به خواندن فلسفه روی آورد<ref>همان</ref>.

==اساتید==

===در اسکندریه===

# المپیودروس (فلسفه ارسطویی)

# هِرون (ریاضیات)<ref>ر.ک: همان</ref>.

===در آتن===

# پلوتارخس (كتاب النفس ارسطو و رساله فایدون افلاطون)

# سوریانوس (کتاب‌های ارسطو درباره منطق و اخلاق و سیاست و الهیات)<ref>ر.ک: همان</ref>.

==استادی آکادمی، تاریخ وفات==

پس از پلورتاخس، سوریانوس که دوست و استاد پرکلس بود، به مقام استادی آکادمی رسید و پس از سوریانی، دمنینوس جانشین او گردید. پرکلس هم پس از دمنینوس استاد آکادمی و جانشین او شد و تا پایان عمر (17 آوریل 485) در این مقام باقی ماند<ref>همان، ص599</ref>.

==آثار==

===فلسفی===

# شرح انئادهای افلوطین؛

# حجج هجده‎‌گانه در اثبات قدیم بودن عالم و برضد مسیحیان<ref>ر.ک: همان</ref>.

===دینی===

# درباره مناسک دینی (درباره ثئورگی که نوعی از اعمال دینی است)؛

# درباره فلسفه کلدایی (شرحی بر هاتف‌های کلدایی)<ref>ر.ک: همان</ref>.

===علمی===

# شرح اصول اقلیدس؛

# اصول طبیعیات؛

# بررسی اعتراضات ارسطو به تیمائوس افلاطون<ref>ر.ک: همان، ص600</ref>.

===ادبی===

آثار ادبی پرکلس، شامل نیایش‌های او به خورشید یا آپولو و نیز نیایش‌های او به آفرودیت و خدایان دیگر است. پرکلس در نیایش‌های خورشید قدرت او را می‌ستاید و از او می‌خواهد که گناهانش را ببخشاید. پرکلس شروحی هم بر آثار هزیود و هُمر نوشته است.<ref>ر.ک: همان</ref>.

==پاره‌ای از نظریات==

پرکلس بیشتر به بیان منظم آرای پیشینان خود اهتمام کرده و حداقل در «اصول»، بیشتر دستگاه‌ساز است تا مُبدع. وی فلسفه خود را با دین یونان قدیم و طریقت جدالی خود را با علم‌الاسمای یونانی آمیخته است. یونانیان آن روزگار ستارگان را «موجودات» الهی می‌دانستند و آنها را می‌پرستیدند. عقاید یونانی‌ها بی‌تأثیر از آیین مهر نبوده است.

# به اعتقاد وی، نفس در عالم، حرکتی ادواری دارد و هر نفسی را به‌طور متناوب و ادواری صعود و نزولی بی‌وقفه است. امکان سعادت ابدی یا کیفر ابدی پذیرفتنی نیست. او در این عقیده و همچنین در عقیده به وحدت شر و ماده با فلوطین اختلاف نظر دارد. وی شر را امری سلبی می‌داند. او همچنین برخلاف ارسطو به علم باری به جزئیات نیز قائل بوده است.

# شهرت او در عالم اسلام عمدتاًً به سبب قول او به قِدَم عالم بوده است. او در اثرش مسیحیان را مخاطب کلام خود ساخته، از اعتقاد آنان به خلق از عدم انتقاد می‌کند؛ زیرا این عقیده با اعتقاد نوافلاطونیان به نظام ازلی عالم منافات و تعارض دارد<ref>سلیمان‌حشمت، رضا، 1378، ج3، ص151-153</ref>.

==پانویس==

<references/>

==منابع مقاله==

# سلیمان‌حشمت، رضا، «دانشنامه جهان اسلام»، زیر نظر غلامعلی حداد عادل، تهران، 1378.

# پورجوادی، نصرالله، «دایرة‎المعارف بزرگ اسلامی»، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، 1383.

==وابسته‌ها==

{{وابسته‌ها}}

[[الأفلاطونیة المحدثة عند العرب]]

[[رده:زندگی‌نامه]]