الکوکب الدري في مناقب ذي النون المصري: تفاوت میان نسخه‌ها

'''الکوکب الدری فی مناقب ذوالنون المصری'''، اثری از محی‌الدین ابن عربی است که در مناقب یکی از بزرگان صوفیه به نام «ثوبان بن ابراهیم» معروف به «ذوالنون» (ابوالفیض ثوبان بن ابراهیم اِخمیمی نوبی، معروف به ذوالنون مصری (ح ۱۵۵-۲۴۵ ق / ۷۷۲- ۸۵۹ م)، صوفی نامدار سده‌های ۲ و ۳ ق / ۸ و ۹ م.)  نوشته است.

این کتاب، مجموعة سخنان، احوال، مقامات و سرگذشت نامة «قطب العارفین ذوالنّون مصری» است، بعد از ذکر کلیاتی دربارة نسب نامه و منش ذوالنون مصری، سخنان وی در باب مفاهیم عرفانی، حالات و مقامات شرح داده شده است<ref>ابن عربی، «الکوکب الدري في مناقب ذي النون المصري»، ص14-13</ref>.

انگیزه مؤلف در این تحقیق عمل به   روایت «عِنْدَ ذِكْرِ الصَّالِحِينَ‏ يَنْزِلُ  الرَّحْمَة»<ref>ابن عربی، «الکوکب الدري في مناقب ذي النون المصري»، ص11</ref>، <ref>ابن‌جوزي، عبدالرحمن بن علي، ج 1 ص 20</ref> و <ref>مجلسی،1403ق،ج90،ص349</ref> می‌باشد.

شیخ أکبر، خصوصیت برگزیدن ذو النون مصری را از میان صالح‌ها، تذکره خاص وی بیان می‌کند چرا که  لازمه بیان تذکر ذو‌النون مصری؛ ذکر بسیاری از صالحین و صالحات است و این نشأت گرفته از مسافرت‌ و مصاحبت‌های زیاد که آن عارف با أولیاء الله داشته است<ref>ابن عربی، «الکوکب الدري في مناقب ذي النون المصري»، ص13</ref> در وصف این کتاب و خوش إقبالی ذو النون مصری همین بس که گرانمایه‌ای چون شیخ أکبر را به آنجا کشانده که قلم به دست کند و این اثر گرانسنگ را رقم بزند.

شناخت این اثر را براساس تحقیق عبد الحمید صالح حمدان پی می‌گیریم.

بخش اول با عنوان « باب حملة القرآن» در بیان اوصاف متحققین به مقامات از زبان ذوالنون مصری است و اساس گفتگوهای عرفان عملی باید چنین باشد یعنی در دو مقام منزل و متحققین به منازل صورت بگیرد: شیخ أکبر در این مهم چنین نگاشته: إن الله تعالی لمّا جعل لهذه المعارج أحکاماً، وضع لها إسماً بحسب أحکامها، واشتق للمتحققین بها اسماً من أسماء هذه الأحکام. و اختلفت توجهات الحقائق الإلهیة علی هذه المعارج فاختلفت الألقاب علی هذه التوجهات <ref>ابن عربی، « الشجرة النعمانیة »، ص105</ref>.

غیر از تحقیق عبد الحمید صالح حمدان بر این اثر که موضوع این گفتار بود، این کتاب محی‌الدین عربی توسط عاصم ابراهیم الکیّالی نیز تصحیح شده و دارالکتب العلمیه بیروت به چاپ رسیده است.

اخیرا مسعود انصاری همت به ترجمه فارسی و مقدمه نویسی «الکوکب الدری» گمارده است. مترجم، این کتاب را در دو بخش سامان داده است. نخست آن که دیباچه‌ای تقریباً مفصل درباره‌ی زندگی، استادان، اقران، شاگردان و عرفان ذو‌النون مصری نوشته است و پس از آن ترجمه‌ی متن کتاب ارزشمند «الکوکب الدری» را آورده است.

# ابن‌جوزي، عبدالرحمن بن علي، « صفة الصفوة»، لبنان - بيروت : دار الکتب العلمية، 1423ق، ج 1،

# ابن عربی؛محی‌الدین، الکوکب الدري في مناقب ذي النون المصري،تحقیق عبد الحمید صالح حمدان،مصر:نشر المکتبة الأزهریة للتراث

#ابن عربی،محی‌الدین(1425ه‍).الشجرة النعمانیة،چاپ اول.لبنان،بیروت:دارالکتب العلمیة