بیهقی، احمد بن حسین: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - 'ابن‌ کثیر، اسماعیل بن عمر' به 'ابن کثیر، اسماعیل بن عمر'
جز (جایگزینی متن - 'ابن‌ک' به 'ابن‌ ک')
جز (جایگزینی متن - 'ابن‌ کثیر، اسماعیل بن عمر' به 'ابن کثیر، اسماعیل بن عمر')
خط ۵۳: خط ۵۳:
از ديگر اساتيد و مشايخ او مى‌توان از اينان نام برد: [[سلمی، محمد بن حسین |أبو عبدالرحمان سلمى]] (303-412)، مؤلف [[طبقات الصوفية (للسلمي)|طبقات الصوفيه]]؛[[خرگوشی، عبدالملک بن محمد|عبدالملك بن أبى عثمان خركوشى نيشابورى]] (متوفى 407)، مؤلف [[شرف النبي (ترجمه شرف المصطفی)|شرف النّبى]]؛ سهل بن محمد صعلوكى (متوفى 404)؛و [[ابن فورک، محمد بن حسن|ابن فورك انصارى اصفهانى]] (332-406)، فقيه، مفسّر، اصولى، اديب و نحوى و رجالى مشهور<ref>صريفينى، ص127- 128؛ احمد بيهقى، 1408 ب، مقدمۀ عامر احمد حيدر، ص16- 31؛ذهبى، 1388-1390، ج 3، ص1132، همو، 1406، ج 18، ص164-165</ref>. بيهقى دانش اصول را نيز فراگرفته بود. وى حافظه‌اى بسيار قوى داشت و در حفظ حديث و استوارى در آن، يگانۀ روزگار خويش بود<ref>ذهبى، 1406، ج 18، ص167؛ همو، 1388-1390، ج 3، ص1133؛ على بيهقى، ص183؛ ياقوت حموى، همانجا</ref>.
از ديگر اساتيد و مشايخ او مى‌توان از اينان نام برد: [[سلمی، محمد بن حسین |أبو عبدالرحمان سلمى]] (303-412)، مؤلف [[طبقات الصوفية (للسلمي)|طبقات الصوفيه]]؛[[خرگوشی، عبدالملک بن محمد|عبدالملك بن أبى عثمان خركوشى نيشابورى]] (متوفى 407)، مؤلف [[شرف النبي (ترجمه شرف المصطفی)|شرف النّبى]]؛ سهل بن محمد صعلوكى (متوفى 404)؛و [[ابن فورک، محمد بن حسن|ابن فورك انصارى اصفهانى]] (332-406)، فقيه، مفسّر، اصولى، اديب و نحوى و رجالى مشهور<ref>صريفينى، ص127- 128؛ احمد بيهقى، 1408 ب، مقدمۀ عامر احمد حيدر، ص16- 31؛ذهبى، 1388-1390، ج 3، ص1132، همو، 1406، ج 18، ص164-165</ref>. بيهقى دانش اصول را نيز فراگرفته بود. وى حافظه‌اى بسيار قوى داشت و در حفظ حديث و استوارى در آن، يگانۀ روزگار خويش بود<ref>ذهبى، 1406، ج 18، ص167؛ همو، 1388-1390، ج 3، ص1133؛ على بيهقى، ص183؛ ياقوت حموى، همانجا</ref>.


به نوشتۀ [[اسنوی، عبدالرحیم بن حسن|اسنوى]]<ref>همانجا</ref>، بيهقى در پايان سفرهاى علمى خود به خسروجرد رفت و اولين اثرش را در 406 نگاشت<ref>قس ذهبى، 1406، ج 18، ص165</ref>. سپس در 441، براى نشر علم به نيشابور دعوت شد و به املاى كتاب معرفة السنن و الآثار خود پرداخت و سرانجام در 458 در اين شهر درگذشت<ref>سبکی ، ج 4، ص9، 11، [[سمعانی، عبدالکریم بن محمد |سمعانى]]؛[[صفدی، خلیل بن ایبک|صفدى]]، همانجاها؛[[ابن‌ کثیر، اسماعیل بن عمر|ابن كثير]]، ج 12، ص94؛ذهبى 1388-1390، ج 3، ص1134؛ قس ياقوت حموى، همانجا، كه تاريخ فوت او را 454 نوشته است</ref>. بيهقى شاگردان زيادى داشته است كه برخى از آنها عبارتند از: ابوعلى انصارى؛ نوۀ او ابوالحسن عبيدالله بن محمد بن احمد؛ ابوعبدالله فزارى؛ ابوالقاسم شحامى؛ ابوالمعالى محمد بن اسماعيل فارسی؛ عبدالمنعم قشيرى؛و پسر بزرگ بيهقى، اسماعيل كه مؤلف تاريخ بيهق (على بيهقى) از او حديث شنيده است<ref>[[ابن خلکان، احمد بن محمد|ابن خلّكان]]، ج 1، ص76؛ذهبى، 1388-1390، ج 3، ص1135؛همو، 1406، ج 18، ص169؛ على بيهقى، ص184</ref>. [[سمعانی، عبدالکریم بن محمد |سمعانى]] از جمله افرادى است كه ده نفر از شاگردان بيهقى را ديده و از آنها حديث شنيده است<ref>همانجا</ref>. برخى اسناد روايى ذهبى (متوفى 748) نيز به بيهقى منتهى مى‌شود<ref>ذهبى، 1388-1390، ج 3، ص1134؛ براى آگاهى از تأثير آثار بيهقى در نوشته‌هاى بعد از وى نهایة الارب نويرى؛طبقات الشافعيه سبکی ؛ السيرة النبوية [[ابن‌ کثیر، اسماعیل بن عمر|ابن كثير]]؛ الروضة رافعى؛صبح الاعشى قلقشندى؛ مفتاح السعادة طاشكوپرى زاده؛ تاريخ ابن‌وردى؛ ابجد العلوم قنّوجى</ref>.
به نوشتۀ [[اسنوی، عبدالرحیم بن حسن|اسنوى]]<ref>همانجا</ref>، بيهقى در پايان سفرهاى علمى خود به خسروجرد رفت و اولين اثرش را در 406 نگاشت<ref>قس ذهبى، 1406، ج 18، ص165</ref>. سپس در 441، براى نشر علم به نيشابور دعوت شد و به املاى كتاب معرفة السنن و الآثار خود پرداخت و سرانجام در 458 در اين شهر درگذشت<ref>سبکی ، ج 4، ص9، 11، [[سمعانی، عبدالکریم بن محمد |سمعانى]]؛[[صفدی، خلیل بن ایبک|صفدى]]، همانجاها؛[[ابن کثیر، اسماعیل بن عمر|ابن كثير]]، ج 12، ص94؛ذهبى 1388-1390، ج 3، ص1134؛ قس ياقوت حموى، همانجا، كه تاريخ فوت او را 454 نوشته است</ref>. بيهقى شاگردان زيادى داشته است كه برخى از آنها عبارتند از: ابوعلى انصارى؛ نوۀ او ابوالحسن عبيدالله بن محمد بن احمد؛ ابوعبدالله فزارى؛ ابوالقاسم شحامى؛ ابوالمعالى محمد بن اسماعيل فارسی؛ عبدالمنعم قشيرى؛و پسر بزرگ بيهقى، اسماعيل كه مؤلف تاريخ بيهق (على بيهقى) از او حديث شنيده است<ref>[[ابن خلکان، احمد بن محمد|ابن خلّكان]]، ج 1، ص76؛ذهبى، 1388-1390، ج 3، ص1135؛همو، 1406، ج 18، ص169؛ على بيهقى، ص184</ref>. [[سمعانی، عبدالکریم بن محمد |سمعانى]] از جمله افرادى است كه ده نفر از شاگردان بيهقى را ديده و از آنها حديث شنيده است<ref>همانجا</ref>. برخى اسناد روايى ذهبى (متوفى 748) نيز به بيهقى منتهى مى‌شود<ref>ذهبى، 1388-1390، ج 3، ص1134؛ براى آگاهى از تأثير آثار بيهقى در نوشته‌هاى بعد از وى نهایة الارب نويرى؛طبقات الشافعيه سبکی ؛ السيرة النبوية [[ابن کثیر، اسماعیل بن عمر|ابن كثير]]؛ الروضة رافعى؛صبح الاعشى قلقشندى؛ مفتاح السعادة طاشكوپرى زاده؛ تاريخ ابن‌وردى؛ ابجد العلوم قنّوجى</ref>.


بيهقى در عين وسعت دايرۀ حديث شناسى از برخى آثار برجستۀ اهل سنت مانند [[المجتبی من السنن (المشهور بسنن النسائی)|سنن نسائى]]، [[ابن ماجه، محمد بن یزید|ابن ماجه]] و ترمذى بى بهره بوده، اگر چه از سنن أبى داوود، با اسناد عالى مطلع بوده است<ref>ذهبى، 1406، ج 18، ص165؛ سبکی ، ج 4، ص9</ref>.
بيهقى در عين وسعت دايرۀ حديث شناسى از برخى آثار برجستۀ اهل سنت مانند [[المجتبی من السنن (المشهور بسنن النسائی)|سنن نسائى]]، [[ابن ماجه، محمد بن یزید|ابن ماجه]] و ترمذى بى بهره بوده، اگر چه از سنن أبى داوود، با اسناد عالى مطلع بوده است<ref>ذهبى، 1406، ج 18، ص165؛ سبکی ، ج 4، ص9</ref>.
خط ۷۱: خط ۷۱:
#:بيهقى در اين كتاب، به ردّ سخنان احمد بن سلامة طحاوى حنفى، كه بر شافعى و اصحاب او ايراد وارد كرده است، پرداخته و احاديث مسندى را كه شافعى در موضوع اصول و فروع دين آورده نقل كرده و، به جرح و تعديل سند و بيان صحّت و ضعف آنها پرداخته است. همچنين با نظر و اجتهاد خود، برخى از راويانى را كه ديگران مورد وثوق ندانسته‌اند توثيق كرده است<ref>بيهقى، 1408 ب، مقدمۀ عامر احمد حيدر، ص38-39</ref>. اين كتاب، در 1348 ش1969/ در مصر به چاپ رسيده است.
#:بيهقى در اين كتاب، به ردّ سخنان احمد بن سلامة طحاوى حنفى، كه بر شافعى و اصحاب او ايراد وارد كرده است، پرداخته و احاديث مسندى را كه شافعى در موضوع اصول و فروع دين آورده نقل كرده و، به جرح و تعديل سند و بيان صحّت و ضعف آنها پرداخته است. همچنين با نظر و اجتهاد خود، برخى از راويانى را كه ديگران مورد وثوق ندانسته‌اند توثيق كرده است<ref>بيهقى، 1408 ب، مقدمۀ عامر احمد حيدر، ص38-39</ref>. اين كتاب، در 1348 ش1969/ در مصر به چاپ رسيده است.
#المبسوط. اين كتاب-كه از بزرگترين و گسترده‌ترين آثار بيهقى است-شامل اقوال شافعى است<ref>سبکی ، همانجا؛ حاجى خليفه، ج 2، ستون 1582</ref>. پيش از بيهقى افرادى چون بويطى، از شاگردان شافعى، سخنان شافعى را جمع‌آورى كرده‌اند<ref>سزگين، ج 1، جزء 3، ص184، 191-192؛غزالى، ج 2، ص279-280</ref>، اما بيهقى كارى گسترده‌تر در اين كتاب انجام داده است. [[سمعانی، عبدالکریم بن محمد |سمعانى]]<ref>ج 1، ص438</ref>، ضمن تأييد كوشش بيهقى در جمع آوردن آثار شافعى، نام آن را المبسوط ذكر مى‌كند.
#المبسوط. اين كتاب-كه از بزرگترين و گسترده‌ترين آثار بيهقى است-شامل اقوال شافعى است<ref>سبکی ، همانجا؛ حاجى خليفه، ج 2، ستون 1582</ref>. پيش از بيهقى افرادى چون بويطى، از شاگردان شافعى، سخنان شافعى را جمع‌آورى كرده‌اند<ref>سزگين، ج 1، جزء 3، ص184، 191-192؛غزالى، ج 2، ص279-280</ref>، اما بيهقى كارى گسترده‌تر در اين كتاب انجام داده است. [[سمعانی، عبدالکریم بن محمد |سمعانى]]<ref>ج 1، ص438</ref>، ضمن تأييد كوشش بيهقى در جمع آوردن آثار شافعى، نام آن را المبسوط ذكر مى‌كند.
#:بعضى منابع، از اين نوشته، به دليل محتواى آن، به نام نصوص الشافعى ياد كرده‌اند<ref>[[ابن‌ کثیر، اسماعیل بن عمر|ابن كثير]]، ج 12، ص94؛ذهبى، 1406، ج 18، ص166؛همو، 1388-1390، ج 3، ص1133؛ [[ابن خلکان، احمد بن محمد|ابن خلّكان]]، همانجا؛ حاجى خليفه، ج 2، ستون 1957</ref>.
#:بعضى منابع، از اين نوشته، به دليل محتواى آن، به نام نصوص الشافعى ياد كرده‌اند<ref>[[ابن کثیر، اسماعیل بن عمر|ابن كثير]]، ج 12، ص94؛ذهبى، 1406، ج 18، ص166؛همو، 1388-1390، ج 3، ص1133؛ [[ابن خلکان، احمد بن محمد|ابن خلّكان]]، همانجا؛ حاجى خليفه، ج 2، ستون 1957</ref>.
#الاسماء و الصفات. در معرفى برخى از اسماء و صفات خداوند و معانى آنهاست با دلايلى از كتاب و سنت و اجماع<ref>احمد بيهقى، 1408 ب، مقدمۀ عامر احمد حيدر، ص39</ref>.
#الاسماء و الصفات. در معرفى برخى از اسماء و صفات خداوند و معانى آنهاست با دلايلى از كتاب و سنت و اجماع<ref>احمد بيهقى، 1408 ب، مقدمۀ عامر احمد حيدر، ص39</ref>.
#:بيهقى در اين كتاب، در باب اسناد و راويانى صحبت مى‌كند كه از آنان رواياتى نقل كرده است. وى بر شمارى از احاديث و رجال آن تعليق و توضيح دارد و بعلاوه، از ضعف برخى راويانى كه در [[صحيح مسلم]] از آنها ياد شده، و يا دانشمندان علم رجال آنها را موثق دانسته‌اند، سخن گفته است<ref>احمد بيهقى، 1401، مقدمۀ كاتب، ص23</ref>. اين كتاب در حيدر آباد (1333)، قاهره (1358) و بيروت (1405) به چاپ رسيده است.
#:بيهقى در اين كتاب، در باب اسناد و راويانى صحبت مى‌كند كه از آنان رواياتى نقل كرده است. وى بر شمارى از احاديث و رجال آن تعليق و توضيح دارد و بعلاوه، از ضعف برخى راويانى كه در [[صحيح مسلم]] از آنها ياد شده، و يا دانشمندان علم رجال آنها را موثق دانسته‌اند، سخن گفته است<ref>احمد بيهقى، 1401، مقدمۀ كاتب، ص23</ref>. اين كتاب در حيدر آباد (1333)، قاهره (1358) و بيروت (1405) به چاپ رسيده است.
#الاعتقاد و الهداية الى سبيل الرشاد. بيهقى در اين اثر به اختصار امور واجب در اعتقادات اهل سنت را براى انسان مكلف معرفى كرده و به بيان مطالبى چون اسماء و صفات حق، قضا و قدر، عدم خلق قرآن، مشيّت، تعريف ايمان و حدود آن، اثبات نبّوت رسول خدا صلى‌اللّه‌عليه‌وآله‌و‌سلّم، كرامات اوليا و اصحاب و اهل‌بيت رسول خدا و خلافت خلفاى چهارگانه پرداخته است. اين اثر دو نوبت در بيروت (1380 و 1401) منتشر شده است.
#الاعتقاد و الهداية الى سبيل الرشاد. بيهقى در اين اثر به اختصار امور واجب در اعتقادات اهل سنت را براى انسان مكلف معرفى كرده و به بيان مطالبى چون اسماء و صفات حق، قضا و قدر، عدم خلق قرآن، مشيّت، تعريف ايمان و حدود آن، اثبات نبّوت رسول خدا صلى‌اللّه‌عليه‌وآله‌و‌سلّم، كرامات اوليا و اصحاب و اهل‌بيت رسول خدا و خلافت خلفاى چهارگانه پرداخته است. اين اثر دو نوبت در بيروت (1380 و 1401) منتشر شده است.
#دلائل النبوّة و معرفة احوال صاحب الشريعة. در سيرۀ نبوى و زندگانى نياكان نبى اكرم صلى‌اللّه‌عليه‌وآله‌و‌سلّم و اخلاق و معجزات و بشارات به ظهور آن حضرت است. بيهقى در اين كتاب معجزات و خوارق عاداتى را نقل مى‌كند كه بسيارى معتبر و برخى ضعيف و قابل خدشه‌اند. مورخان و سيره‌نويسان پس از بيهقى، اين كتاب را مرجعى استوار و معتبر براى خود دانسته‌اند و به همين دليل اسناد قبل از او را حذف كرده و سخن وى را موثق دانسته‌اند<ref>همو، 1361 ش، مقدمۀ مهدوى دامغانى، ج 1، ص20</ref>. براى نمونه، [[ابن‌ کثیر، اسماعیل بن عمر|ابن كثير]] در [[البداية و النهایة (دارالفکر)|البداية و النهایة]]، و [[سيوطى]] در الخصائص الكبرى از آن نقل كرده‌اند<ref>همو، 1401، مقدمۀ كاتب، همانجا</ref> خركوشى، نيز كتابى به نام دلايل النبوة داشته است<ref>ابن عماد، ج 3، ص184</ref>.
#دلائل النبوّة و معرفة احوال صاحب الشريعة. در سيرۀ نبوى و زندگانى نياكان نبى اكرم صلى‌اللّه‌عليه‌وآله‌و‌سلّم و اخلاق و معجزات و بشارات به ظهور آن حضرت است. بيهقى در اين كتاب معجزات و خوارق عاداتى را نقل مى‌كند كه بسيارى معتبر و برخى ضعيف و قابل خدشه‌اند. مورخان و سيره‌نويسان پس از بيهقى، اين كتاب را مرجعى استوار و معتبر براى خود دانسته‌اند و به همين دليل اسناد قبل از او را حذف كرده و سخن وى را موثق دانسته‌اند<ref>همو، 1361 ش، مقدمۀ مهدوى دامغانى، ج 1، ص20</ref>. براى نمونه، [[ابن کثیر، اسماعیل بن عمر|ابن كثير]] در [[البداية و النهایة (دارالفکر)|البداية و النهایة]]، و [[سيوطى]] در الخصائص الكبرى از آن نقل كرده‌اند<ref>همو، 1401، مقدمۀ كاتب، همانجا</ref> خركوشى، نيز كتابى به نام دلايل النبوة داشته است<ref>ابن عماد، ج 3، ص184</ref>.
#:[[دلائل النبوة و معرفة أحوال صاحب الشريعة|دلائل النبوة بيهقى]] در هند و بيروت به طبع رسيده و نيز بخشى از آن را [[مهدوی دامغانی، محمود|محمود مهدوى دامغانى]] به فارسی ترجمه كرده كه در 1361‌ش در تهران به چاپ رسيده است.
#:[[دلائل النبوة و معرفة أحوال صاحب الشريعة|دلائل النبوة بيهقى]] در هند و بيروت به طبع رسيده و نيز بخشى از آن را [[مهدوی دامغانی، محمود|محمود مهدوى دامغانى]] به فارسی ترجمه كرده كه در 1361‌ش در تهران به چاپ رسيده است.
#[[شعب الإيمان]] (الجامع المصنف في شعب الايمان).
#[[شعب الإيمان]] (الجامع المصنف في شعب الايمان).
خط ۹۰: خط ۹۰:


==منابع مقاله==
==منابع مقاله==
[[ابن اثیر، علی بن محمد|ابن اثير]]، [[الكامل في التاريخ]]، بيروت 1385-1965/1386-1966؛ [[ابن خلکان، احمد بن محمد|ابن خلّكان]]، وفيات الاعيان، چاپ [[عباس، احسان|احسان عباس]]، بيروت[بى‌تا. ]؛ [[ابن عساکر، علی بن حسن|ابن عساكر]]، تبيين كذب المفترى فيما نسب الى الامام ابى الحسن الاشعرى، بيروت 1984/1404؛ ابن عماد، شذرات الذّهب في اخبار من ذهب، بيروت 1979/1399؛[[ابن‌ کثیر، اسماعیل بن عمر|ابن كثير]]، [[البداية و النهایة (دارالفکر)|البداية و النهایة]]، بيروت 1990/1411؛ عبدالرحيم بن حسن اسنوى، طبقات الشافعية، چاپ كمال يوسف حوت، بيروت 1987/1407؛ محسن امين، اعيان الشيعة، چاپ حسن امين، بيروت 1983/1403، احمد بن حسین بيهقى، الاعتقاد و الهداية الى سبيل الرشاد على مذهب السلف و اصحاب الحديث، چاپ احمد عصام كاتب، بيروت 1981/1401؛همو، دلائل النبوة، ترجمۀ [[مهدوی دامغانی، محمود|محمود مهدوى دامغانى]]، تهران 1361 ش؛همو، كتاب البعث و النشور، چاپ محمد سعيد ابيانى، بيروت 1408 الف؛همو، كتاب الزهد الكبير، چاپ عامر احمد حيدر، بيروت 1408 ب؛[[بیهقی، علی بن زید|على بن زيد بيهقى]]، تاريخ بيهقى، چاپ [[بهمنیار، احمد|احمد بهمنيار]]، تهران 1345 ش، چاپ افست تهران 1361 ش؛ مصطفى بن عبداللّه حاجى خليفه، [[كشف الظنون عن أسامي الكتب و الفنون|كشف الظنون]]، بيروت 1990/1410؛ محمدباقربن زين‌العابدين خوانسارى، [[روضات الجنات في أحوال العلماء و السادات|روضات الجنات]] في احوال العلماء و السادات، چاپ اسد اللّه اسماعيليان، قم 1390-1392؛ محمد بن احمد ذهبى، سير اعلام النبلاء، ج 18، چاپ شعيب ارنؤوط و محمد نعيم عرقسوسى، بيروت 1986/1406؛همو، كتاب تذكرة الحفاظ، حيدر آباد دكن 1388-1968/1390-1970؛ خير‌الدين زركلى، الاعلام، بيروت 1986؛ عبدالوهاب بن على سبکی ، طبقات الشافعية الكبرى، چاپ محمود محمد طناحى و عبدالفتاح محمد حلو، قاهره 1964-1967؛ یوسف اليان سركيس، معجم المطبوعات العربية و المعربة، قاهره 1928/1346، چاپ افست قم 1410؛[[سزگین، فؤاد|فؤاد سزگين]]، تاريخ التراث العربى، ج 1، جزء 3، نقله الى العربية محمود فهمى حجازى، رياض 1983/1403؛ عبدالكريم بن محمد [[سمعانی، عبدالکریم بن محمد |سمعانى]]، الانساب، چاپ عبداللّه عمر بارودى، بيروت 1988/1408؛ ابراهیم بن محمد صريفينى، تاريخ نيسابور: المنتخب من السياق، چاپ [[محمودی، محمدکاظم|محمد كاظم محمودى]]، قم 1362 ش؛ خليل بن ايبك [[صفدی، خلیل بن ایبک|صفدى]]، كتاب الوافى بالوفيات، چاپ س. ددرينگ، و يسبادن 1972/1392؛ محمد بن محمد غزالى، [[إحياء علوم الدين]]، بيروت 1417؛ محمد بن جعفر كتانى، الرسالة المستطرفة، كراچى 1960/1379؛ عبداللّه بن اسعد يافعى، مرآة الجنان و عبرة اليقظان، بيروت 1997/1417؛ یاقوت حموى، [[معجم البلدان]]، چاپ فردیناند و وستنفلد، لايپزيگ 1866-1873، چاپ افست تهران 1965.
[[ابن اثیر، علی بن محمد|ابن اثير]]، [[الكامل في التاريخ]]، بيروت 1385-1965/1386-1966؛ [[ابن خلکان، احمد بن محمد|ابن خلّكان]]، وفيات الاعيان، چاپ [[عباس، احسان|احسان عباس]]، بيروت[بى‌تا. ]؛ [[ابن عساکر، علی بن حسن|ابن عساكر]]، تبيين كذب المفترى فيما نسب الى الامام ابى الحسن الاشعرى، بيروت 1984/1404؛ ابن عماد، شذرات الذّهب في اخبار من ذهب، بيروت 1979/1399؛[[ابن کثیر، اسماعیل بن عمر|ابن كثير]]، [[البداية و النهایة (دارالفکر)|البداية و النهایة]]، بيروت 1990/1411؛ عبدالرحيم بن حسن اسنوى، طبقات الشافعية، چاپ كمال يوسف حوت، بيروت 1987/1407؛ محسن امين، اعيان الشيعة، چاپ حسن امين، بيروت 1983/1403، احمد بن حسین بيهقى، الاعتقاد و الهداية الى سبيل الرشاد على مذهب السلف و اصحاب الحديث، چاپ احمد عصام كاتب، بيروت 1981/1401؛همو، دلائل النبوة، ترجمۀ [[مهدوی دامغانی، محمود|محمود مهدوى دامغانى]]، تهران 1361 ش؛همو، كتاب البعث و النشور، چاپ محمد سعيد ابيانى، بيروت 1408 الف؛همو، كتاب الزهد الكبير، چاپ عامر احمد حيدر، بيروت 1408 ب؛[[بیهقی، علی بن زید|على بن زيد بيهقى]]، تاريخ بيهقى، چاپ [[بهمنیار، احمد|احمد بهمنيار]]، تهران 1345 ش، چاپ افست تهران 1361 ش؛ مصطفى بن عبداللّه حاجى خليفه، [[كشف الظنون عن أسامي الكتب و الفنون|كشف الظنون]]، بيروت 1990/1410؛ محمدباقربن زين‌العابدين خوانسارى، [[روضات الجنات في أحوال العلماء و السادات|روضات الجنات]] في احوال العلماء و السادات، چاپ اسد اللّه اسماعيليان، قم 1390-1392؛ محمد بن احمد ذهبى، سير اعلام النبلاء، ج 18، چاپ شعيب ارنؤوط و محمد نعيم عرقسوسى، بيروت 1986/1406؛همو، كتاب تذكرة الحفاظ، حيدر آباد دكن 1388-1968/1390-1970؛ خير‌الدين زركلى، الاعلام، بيروت 1986؛ عبدالوهاب بن على سبکی ، طبقات الشافعية الكبرى، چاپ محمود محمد طناحى و عبدالفتاح محمد حلو، قاهره 1964-1967؛ یوسف اليان سركيس، معجم المطبوعات العربية و المعربة، قاهره 1928/1346، چاپ افست قم 1410؛[[سزگین، فؤاد|فؤاد سزگين]]، تاريخ التراث العربى، ج 1، جزء 3، نقله الى العربية محمود فهمى حجازى، رياض 1983/1403؛ عبدالكريم بن محمد [[سمعانی، عبدالکریم بن محمد |سمعانى]]، الانساب، چاپ عبداللّه عمر بارودى، بيروت 1988/1408؛ ابراهیم بن محمد صريفينى، تاريخ نيسابور: المنتخب من السياق، چاپ [[محمودی، محمدکاظم|محمد كاظم محمودى]]، قم 1362 ش؛ خليل بن ايبك [[صفدی، خلیل بن ایبک|صفدى]]، كتاب الوافى بالوفيات، چاپ س. ددرينگ، و يسبادن 1972/1392؛ محمد بن محمد غزالى، [[إحياء علوم الدين]]، بيروت 1417؛ محمد بن جعفر كتانى، الرسالة المستطرفة، كراچى 1960/1379؛ عبداللّه بن اسعد يافعى، مرآة الجنان و عبرة اليقظان، بيروت 1997/1417؛ یاقوت حموى، [[معجم البلدان]]، چاپ فردیناند و وستنفلد، لايپزيگ 1866-1873، چاپ افست تهران 1965.


ترجمۀ ابوبكر بيهقى (صاحب دلائل النبوة) از دانشنامۀ جهان اسلام ج 5
ترجمۀ ابوبكر بيهقى (صاحب دلائل النبوة) از دانشنامۀ جهان اسلام ج 5