البرهان في علوم القرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

اين كتاب،كه چكيده‌اى از آراى محققان متقدم است و به زبان عربى تأليف شده،مشتمل است بر:مقدمه،دو فصل،و 47 باب.فصل اول دربارۀ كليات تفسير،مانند انواع تفسير،و فصل دوم دربارۀ علوم قرآنى و منشأ آن است كه بر مبناى نظريات مختلف علما،وجوه گوناگونى دربارۀ آن مطرح شده است.سپس 47 باب،هر يك در بيان يكى از انواع علوم قرآنى، آمده كه عبارت است از:شناخت سبب نزول؛ارتباط آيات با يكديگر؛فاصلۀ آيات؛وجوه و نظاير؛علم به آيات متشابه؛علم به آيات مبهم؛دربارۀ سرآغاز سوره‌ها؛دربارۀ پايان سوره‌ها؛ دربارۀ شناخت آيات مكّى و مدنى؛شناخت نخستين قسمتى كه از قرآن نازل شد؛چگونگى نزول قرآن؛گردآورى قرآن و صحابۀ حافظ قرآن؛شناخت تقسيم‌بندى قرآن بر حسب سوره‌ها و ترتيب سوره‌ها،آيات و تعداد آنها؛شناخت نامهاى قرآن؛آنچه در قرآن به«لغت»(گويش)غير حجازى است؛آنچه در قرآن از لغات غير عربى است؛شناخت غريب القرآن؛شناخت تصريف؛ شناخت احكام؛شناخت لفظ يا تركيب نيكوتر و فصيحتر؛ تفاوت كردن الفاظ بر اثر زياد يا كم شدن؛وقف و ابتدا؛شناخت توجيه قرائات؛علم به رسم الخط قرآنى؛فضايل قرآن؛خواص قرآن؛آيا در قرآن قسمتى بهتر از ديگرى است؟؛آداب تلاوت قرآن؛آيا جايز است كه در نوشتار،نامه و سخنرانى،قسمتى از آيات قرآن به كار رود؟؛امثال قرآن؛احكام قرآن؛جدل در قرآن؛ ناسخ و منسوخ قرآن؛توهم اختلاف در قرآن؛شناخت محكم و متشابه؛حكم آيات متشابهى كه دربارۀ صفات خداوند است؛ اعجاز قرآن؛وجوب تواتر قرآن؛يارى سنّت در فهم قرآن؛ شناخت تفسير قرآن؛شناخت وجوب در مخاطبات؛بيان حقيقت و مجاز قرآن؛كنايه و تعريض؛اقسام معناى كلام؛ تعدادى از اسلوبهاى بلاغى قرآن؛و شناخت ابزار و ادواتى كه مفسر به آن نياز دارد.

وى به تناسب بلندى و كوتاهى مباحث،برخى از انواع را به فصول و بخشهاى گوناگون تقسيم كرده و به چهار نوع واپسين (كنايه و تعريض،اقسام معناى كلام و...)تفصيل بيشترى مى‌دهد،ازينرو البرهان از لحاظ ادبى بر ديگر كتب علوم قرآنى امتياز دارد.