۶۷۶
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۷: | خط ۲۷: | ||
}} | }} | ||
'''البياض و السواد: من خصا‌ئص حکم العبا‌د في نعت المريد و المراد''' نوشته [[سیرجانی، علی بن حسن|ابوالحسن علی بن حسن سیرجانی]] (متوفی حدود 470ق) از مشایخ بزرگ صوفیه | '''البياض و السواد: من خصا‌ئص حکم العبا‌د في نعت المريد و المراد''' نوشته [[سیرجانی، علی بن حسن|ابوالحسن علی بن حسن سیرجانی]] (متوفی حدود 470ق) از مشایخ بزرگ صوفیه در موضوع تصوف و طبقه‌بندی موضوعی اقوال، اشعار و حکایات صوفیان تا اواخر قرن چهارم است که کار تحقیق و تصحیح آن‌را [[ ارفهلی، بلال|بلال ارفهلی]] و [[صعب، وندی|وندی صعب]]، عهده‌دار بوده‌است. | ||
البیاض و السواد، کتابی است از نوع «[[اللمع فی التصوف]]» و «[[الرسالة القشیریة]]» که پس از حدود هزار سال ناشناختگی نسبی، اکنون وارد مجموعۀ منابع دست اول تصوف اسلامی ـ ایرانی میشود. این کتاب که مؤلف آن یکی از مشایخ برجستۀ نیمۀ اول قرن پنجم هجری است، در حقیقت، طبقه‌بندی موضوعی اقوال، اشعار و حکایات صوفیان تا اواخر قرن چهارم است. افزون بر آیات متعددی از قرآن کریم و تفسیر صوفیانۀ آنها و احادیث نبوی که معمولاً در آغاز هر باب آمده است، حدود 3100 فقره قول و حکایت و نام نزدیک به 540 شخص و 453 بیت شعر، در این کتاب آمده است؛ باب 37 کتاب اختصاص به اشعار مورد علاقۀ صوفیان، دارندۀ 90 بیت شعر است. | |||
بسیاری از فقرات موجود در این کتاب در متون مشابه دیده نمی‌شود و این کتاب از این منظر در واقع گنجی است پر و پیمان. ابواب کتاب همه مهم و غنی هستند و انتخاب باب‌های مهم‌تر در این کتاب با توجه به نوع نیازهای جویندگان، متغیر خواهد بود. از منظر تاریخ تصوف، باب 39 کتاب، یعنی «باب معرفة تاریخ المشایخ» از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است. در این باب 87 تن از مشایخ، با القابی که فشردۀ ویژگی شخصیتی هر کدام است، معرفی شده‌اند. دسته‌بندی جغرافیایی مشایخ در این باب، ابتکار تازه و سودمندی است که در آثار مشابه وجود ندارد. | بسیاری از فقرات موجود در این کتاب در متون مشابه دیده نمی‌شود و این کتاب از این منظر در واقع گنجی است پر و پیمان. ابواب کتاب همه مهم و غنی هستند و انتخاب باب‌های مهم‌تر در این کتاب با توجه به نوع نیازهای جویندگان، متغیر خواهد بود. از منظر تاریخ تصوف، باب 39 کتاب، یعنی «باب معرفة تاریخ المشایخ» از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است. در این باب 87 تن از مشایخ، با القابی که فشردۀ ویژگی شخصیتی هر کدام است، معرفی شده‌اند. دسته‌بندی جغرافیایی مشایخ در این باب، ابتکار تازه و سودمندی است که در آثار مشابه وجود ندارد. | ||
| خط ۳۹: | خط ۳۹: | ||
کوتاه سخن آن‌که البیاض و السواد مجموعه‌ای غنی است از معارف، اقوال، حکایات و اشعار بزرگان صوفیه تا پایان قرن چهارم که محققان و طالبان معرفت همواره به غواصی در آن و استخراج دُرر، مشغول توانند بود. <ref>ر.ک: مؤسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفۀ ایران </ref> | کوتاه سخن آن‌که البیاض و السواد مجموعه‌ای غنی است از معارف، اقوال، حکایات و اشعار بزرگان صوفیه تا پایان قرن چهارم که محققان و طالبان معرفت همواره به غواصی در آن و استخراج دُرر، مشغول توانند بود. <ref>ر.ک: مؤسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفۀ ایران </ref> | ||
شفیعی کدکنی، مصحّح تازه‌ترین چاپِ تذکرة الأولیاء در مقدمّۀ کتاب، یازده اثر را به‌عنوان منابع اصلی عطار معرفی کرده، که یکی از آنها، کتاب «البیاض و السّواد»[[سیرجانی، علی بن حسن|خواجه علی‌حسن سیرجانی]] است. در این مقاله، با توجه به قرائن برون‌متنی و درون‌متنی دربارۀ چگونگی و میزان استفاده عطار از «بیاض و سواد» بحث شده است. همچنین، در یک بررسیِ تطبیقی بین اقوال مشایخ تصوّف در «تذکرة الأولیاء» و «البیاض و السواد» و سایر منابع اصلی تذکره، میزان و چگونگی استفادۀ عطّار از این کتاب مشخص شده است. حاصل این مقایسه کشف حدود 550 قول و حکایت مشترک در این دو کتاب است که 94 موردِ آنها، منحصراً در البیاض و السواد دیده میشود. .<ref>ر.ک: پورمختار، محسن. آینه میراث پاییز و زمستان 1399 - شماره 67 </ref> | |||
==پانویس == | ==پانویس == | ||
| خط ۵۴: | خط ۵۴: | ||
[[رده:آثار کلی تصوف و عرفان]] | [[رده:آثار کلی تصوف و عرفان]] | ||
[[رده:مقالات شهریور 01 حسینی]] | [[رده:مقالات شهریور 01 حسینی]] | ||
[[رده:مقالات بازبینی | [[رده:مقالات بازبینی شده1]] | ||
[[رده:مقالات بازبینی شده2 مهرماه 1401]] | [[رده:مقالات بازبینی شده2 مهرماه 1401]] | ||