۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز
جایگزینی متن - ' )' به ')'
جز (جایگزینی متن - ' (ص)' به '(ص)') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
جز (جایگزینی متن - ' )' به ')') |
||
| خط ۲۸: | خط ۲۸: | ||
جلد نخست با عنوان: المدخل لدراسة السیرة النبویة بصورت مستقل چاپ و زیر عنوان: «درآمدی بر سیره نبوی» ترجمه و منتشر شده است. چنان که جلد دوم و سوم نیز با عنوان: «سیره صحیح پیامبر بزرگ اسلام(ص)» به فارسی ترجمه و منتشر شده است. | جلد نخست با عنوان: المدخل لدراسة السیرة النبویة بصورت مستقل چاپ و زیر عنوان: «درآمدی بر سیره نبوی» ترجمه و منتشر شده است. چنان که جلد دوم و سوم نیز با عنوان: «سیره صحیح پیامبر بزرگ اسلام(ص)» به فارسی ترجمه و منتشر شده است. | ||
ترجمه و تلخیص دوره ده جلدی با عنوان: «سیرت جاودانه » در دو جلد ترجمه و منتشر شده است. دوره کامل آن با گزینش، حذف مطالب نامربوط و ویرایش فنی و ادبی در هفت هزار صفحه ترجمه و در سال ١٣٩١ در تهران با عنوان: «سیره صحیح پیامبراعظم (ص )» منتشر گردید. متن عربی کتاب در ٣٥جلد و مجموع ١٢٦٧٤ صفحه در سال ٢٠٠٤ میلادی به عنوان چاپ چهارم آن در بیروت و قم منتشر شد. بنظر می رسد ناشران عرب در تدوین فنی کتاب، بیشتر در صدد کتابسازی هستند تا نشر فنی دقیق و مطلوب. از این رو چاپ الصحیح نیز از این قاعده مستثنی نیست و اگر در انتخاب حروف، ویراستاری فنی و ادبی، و صفحه بندی چنان که باید فنی عمل می شد، هم شمار مجلدات تا حدود زیادی کاسته می شد و هم از نظر بصری زیباتر و پسندیده تر بود. | ترجمه و تلخیص دوره ده جلدی با عنوان: «سیرت جاودانه » در دو جلد ترجمه و منتشر شده است. دوره کامل آن با گزینش، حذف مطالب نامربوط و ویرایش فنی و ادبی در هفت هزار صفحه ترجمه و در سال ١٣٩١ در تهران با عنوان: «سیره صحیح پیامبراعظم (ص)» منتشر گردید. متن عربی کتاب در ٣٥جلد و مجموع ١٢٦٧٤ صفحه در سال ٢٠٠٤ میلادی به عنوان چاپ چهارم آن در بیروت و قم منتشر شد. بنظر می رسد ناشران عرب در تدوین فنی کتاب، بیشتر در صدد کتابسازی هستند تا نشر فنی دقیق و مطلوب. از این رو چاپ الصحیح نیز از این قاعده مستثنی نیست و اگر در انتخاب حروف، ویراستاری فنی و ادبی، و صفحه بندی چنان که باید فنی عمل می شد، هم شمار مجلدات تا حدود زیادی کاسته می شد و هم از نظر بصری زیباتر و پسندیده تر بود. | ||
نخستین جلد از کتاب الصحیح به مباحث مقدماتی در حوزه سیره نگاری اختصاص دارد. نویسنده در صدد است که به جای تبیین کلیات و توضیح مفاهیم به بررسی پیشینه سیره نگاری و خطوط کلی آن در دو مکتب خلافت و امامت بپردازد. از این رو در هشت فصل، موضوعاتی از قبیل: سیمای پیغمبر(ص ) در مکتب خلافت، سیاست منع تدوین و نقل حدیث، مفتیان جایگزین، قصه گویان و نقش آنان در تحریف سیره، اهداف، انگیزه ها، آثار و نتایج سیاست‌های رسمی در قبال سیره، ضرورت حضور امام معصوم در جامعه، معیارها وضوابط آشفته در تدوین ونقل سیره، و ضوابط و معیار‌های درست پژوهش علمی، را مورد نقد و بررسی قرار می دهد. | نخستین جلد از کتاب الصحیح به مباحث مقدماتی در حوزه سیره نگاری اختصاص دارد. نویسنده در صدد است که به جای تبیین کلیات و توضیح مفاهیم به بررسی پیشینه سیره نگاری و خطوط کلی آن در دو مکتب خلافت و امامت بپردازد. از این رو در هشت فصل، موضوعاتی از قبیل: سیمای پیغمبر(ص) در مکتب خلافت، سیاست منع تدوین و نقل حدیث، مفتیان جایگزین، قصه گویان و نقش آنان در تحریف سیره، اهداف، انگیزه ها، آثار و نتایج سیاست‌های رسمی در قبال سیره، ضرورت حضور امام معصوم در جامعه، معیارها وضوابط آشفته در تدوین ونقل سیره، و ضوابط و معیار‌های درست پژوهش علمی، را مورد نقد و بررسی قرار می دهد. | ||
در فصل هفتم به بررسی ضوابط آشفته در تدوین ونقل سیره نبوی بر اساس مکتب و سیاست رسمی خلفا و فرمانروایان پرداخته و بیش از ٥٠ مورد از این ضوابط را با توضیح مختصر بر شمرده است. از مهمترین موارد می توان به نمونه های زیر اشاره کرد: عدالت صحابه، زندیق بودن منتقد صحابه، بخشودگی گناهان بدری ها، اجتهاد و فتوای صحابه، اجتهاد در مقابل نص، سنت خلفا، روایات مرسل صحابه، سهو پیغمبر(ص )، عصمت امت، اجماع، ظن، رأی و قیاس، سد باب اجتهاد، موافقت اهل کتاب، حدیث بنی اسرائیل، حسن و قبح شرعی، و صدور انحصاری فتوا. فصل هشتم به تبیین معیارها و ضوابطی اختصاص دارد که از دیدگاه نویسنده می تواند به پژوهشگر سیره نبوی در رسیدن به اخبار صحیح یاری کند. | در فصل هفتم به بررسی ضوابط آشفته در تدوین ونقل سیره نبوی بر اساس مکتب و سیاست رسمی خلفا و فرمانروایان پرداخته و بیش از ٥٠ مورد از این ضوابط را با توضیح مختصر بر شمرده است. از مهمترین موارد می توان به نمونه های زیر اشاره کرد: عدالت صحابه، زندیق بودن منتقد صحابه، بخشودگی گناهان بدری ها، اجتهاد و فتوای صحابه، اجتهاد در مقابل نص، سنت خلفا، روایات مرسل صحابه، سهو پیغمبر(ص)، عصمت امت، اجماع، ظن، رأی و قیاس، سد باب اجتهاد، موافقت اهل کتاب، حدیث بنی اسرائیل، حسن و قبح شرعی، و صدور انحصاری فتوا. فصل هشتم به تبیین معیارها و ضوابطی اختصاص دارد که از دیدگاه نویسنده می تواند به پژوهشگر سیره نبوی در رسیدن به اخبار صحیح یاری کند. | ||
مرتضی با اعتقاد عمیق به بهره گیری از آیات قرآن در موضوعات و مسائل مختلف و با عنایت به آنچه درباره معیار بودن قرآن در پذیرش یا رد اخبار و حوادث تاریخی در نخستین جلد الصحیح. مورد تأکید ویژه قرار داده، آن را با استناد به آیات، صحیح ترین کتاب می داند که باطل به هیچ وجه در آن راه ندارد. از این رو کتاب خدا را درست ترین و بزرگترین معیار و میزان برای سنجش صحت و سقم روایات و اخبار بر می شمارد. وی با استناد به روایات و احادیث متواتر، عقیده دارد که باید همه روایات را به کتاب خدا عرضه کرد، و هر چه موافق آن بود، گرفت و هر چه مخالف آن باشد، ترک کرد. سپس روایاتی از منابع شیعه و سنی در تأیید دیدگاه خویش می آورد و نتیجه می گیرد که این حکم پیغمبر(ص )، ائمه اطهار و شماری از صحابه است که قرآن را حکم، مرجع و میزان تشخیص حق از باطل معرفی کرده اند. عقل سلیم و فطرت مستقیم نیز پس از اقامه دلیل بر این که قرآن، کتاب منزل خداوند بر پیغمبر مرسل است، به همین قاعده حکم می کند. نویسنده، برپایه همین عقیده، لااقل از پانصد آیه قرآن در اثبات صحت اخبار و حوادث یا رد شماری از گزارش‌های تاریخی بهره برده است. | مرتضی با اعتقاد عمیق به بهره گیری از آیات قرآن در موضوعات و مسائل مختلف و با عنایت به آنچه درباره معیار بودن قرآن در پذیرش یا رد اخبار و حوادث تاریخی در نخستین جلد الصحیح. مورد تأکید ویژه قرار داده، آن را با استناد به آیات، صحیح ترین کتاب می داند که باطل به هیچ وجه در آن راه ندارد. از این رو کتاب خدا را درست ترین و بزرگترین معیار و میزان برای سنجش صحت و سقم روایات و اخبار بر می شمارد. وی با استناد به روایات و احادیث متواتر، عقیده دارد که باید همه روایات را به کتاب خدا عرضه کرد، و هر چه موافق آن بود، گرفت و هر چه مخالف آن باشد، ترک کرد. سپس روایاتی از منابع شیعه و سنی در تأیید دیدگاه خویش می آورد و نتیجه می گیرد که این حکم پیغمبر(ص)، ائمه اطهار و شماری از صحابه است که قرآن را حکم، مرجع و میزان تشخیص حق از باطل معرفی کرده اند. عقل سلیم و فطرت مستقیم نیز پس از اقامه دلیل بر این که قرآن، کتاب منزل خداوند بر پیغمبر مرسل است، به همین قاعده حکم می کند. نویسنده، برپایه همین عقیده، لااقل از پانصد آیه قرآن در اثبات صحت اخبار و حوادث یا رد شماری از گزارش‌های تاریخی بهره برده است. | ||
بررسی الصحیح من سیرة النبی الاعظم (ص ) بیانگر پاره ای نقاط قوت و شماری نقطه‌ضعف در این اثر ماندگار است که به اختصار چنین است: | بررسی الصحیح من سیرة النبی الاعظم (ص) بیانگر پاره ای نقاط قوت و شماری نقطه‌ضعف در این اثر ماندگار است که به اختصار چنین است: | ||
از نقاط قوت الصحیح می توان به موارد زیر اشاره کرد: | از نقاط قوت الصحیح می توان به موارد زیر اشاره کرد: | ||
| خط ۴۲: | خط ۴۲: | ||
١. بررسی دقیق و عمیق سیره نبوی و حوادث عصر رسالت با استناد به منافع گوناگون شیعی و سنی در حوزه های مختلف دانش‌های اسلامی | ١. بررسی دقیق و عمیق سیره نبوی و حوادث عصر رسالت با استناد به منافع گوناگون شیعی و سنی در حوزه های مختلف دانش‌های اسلامی | ||
٢. تبیین دقیق سیاست‌های ضد نبوی در ترسیم چهره ای مخدوش و نادرست از شخصیت پیامبراعظم (ص ). | ٢. تبیین دقیق سیاست‌های ضد نبوی در ترسیم چهره ای مخدوش و نادرست از شخصیت پیامبراعظم (ص). | ||
٣. تسلط ستایش برانگیز مؤلف بر منابع تاریخی جدید و قدیم شیعه و اهل سنت. | ٣. تسلط ستایش برانگیز مؤلف بر منابع تاریخی جدید و قدیم شیعه و اهل سنت. | ||
| خط ۵۰: | خط ۵۰: | ||
٥. بازنگری در کتب تاریخی مکتب خلافت و مناقشه در مبانی کلامی آنها با استفاده از تاریخ. | ٥. بازنگری در کتب تاریخی مکتب خلافت و مناقشه در مبانی کلامی آنها با استفاده از تاریخ. | ||
٦. بهره گیری از مبانی کلامی در تبیین سیره بمعنی الاخص یعنی مواصع، اعمال و سخنان پیامبراعظم (ص ) | ٦. بهره گیری از مبانی کلامی در تبیین سیره بمعنی الاخص یعنی مواصع، اعمال و سخنان پیامبراعظم (ص) | ||
از نقاط ضعف الصحیح می توان موارد زیر را برشمرد: | از نقاط ضعف الصحیح می توان موارد زیر را برشمرد: | ||
| خط ۵۸: | خط ۵۸: | ||
٢. عملکرد گزینشی در مباحث بمنظور اثبات دیدگاه‌های جزمی خود در مباحث مختلف خصوصا در رد دیدگاهها و نفی شخصیت‌های مطرح و محبوب اهل سنت از جمله خلفای ثلاثه و صحابه همفکر و همراه آنان. | ٢. عملکرد گزینشی در مباحث بمنظور اثبات دیدگاه‌های جزمی خود در مباحث مختلف خصوصا در رد دیدگاهها و نفی شخصیت‌های مطرح و محبوب اهل سنت از جمله خلفای ثلاثه و صحابه همفکر و همراه آنان. | ||
٣. ارجاع انبوه و غیر ضرور به منابع زیاد در نقل منابع مربوط به یک واقعه - به ویژه زمانی که روایت مربوط به فضیلتی در باره ی معصوم (ع ) باشد - آدرس می دهد. در حالی که بیشتر منابع متأخر، مطلب خود را از یک منبع متقدم نقل کرده اند. در حقیقت ظاهرا بر آن است که با این روش نوعی «ابهت » به بحث و ارجاعات خود بدهد. | ٣. ارجاع انبوه و غیر ضرور به منابع زیاد در نقل منابع مربوط به یک واقعه - به ویژه زمانی که روایت مربوط به فضیلتی در باره ی معصوم (ع) باشد - آدرس می دهد. در حالی که بیشتر منابع متأخر، مطلب خود را از یک منبع متقدم نقل کرده اند. در حقیقت ظاهرا بر آن است که با این روش نوعی «ابهت » به بحث و ارجاعات خود بدهد. | ||
٤. زیاده روی در پای بندی به مبانی کلامی در بررسی‌های تاریخی. در حقیقت مبانی کلامی شیعی در الصحیح پررنگ است و بنابراین هر روایتی که به نوعی با آن معارض باشد، مورد بحث و ارزیابی قرار گرفته و به روش های مختلف تضعیف و در ن‌هایت رد می شود. | ٤. زیاده روی در پای بندی به مبانی کلامی در بررسی‌های تاریخی. در حقیقت مبانی کلامی شیعی در الصحیح پررنگ است و بنابراین هر روایتی که به نوعی با آن معارض باشد، مورد بحث و ارزیابی قرار گرفته و به روش های مختلف تضعیف و در ن‌هایت رد می شود. | ||
| خط ۷۶: | خط ۷۶: | ||
بهر حال از ملاحظه بخشها و فصول کتاب چنین بر می آید که رویکرد‌های زیر بر آن حاکم است: | بهر حال از ملاحظه بخشها و فصول کتاب چنین بر می آید که رویکرد‌های زیر بر آن حاکم است: | ||
الف. رویکرد شیعی، نویسنده محترم با تمام وجود تلاش کرده تا زندگی پیامبر و برخی از یارانش را از دریچه عینک شیعی به تصویر بکشد. به همین دلیل نقش یاران شیعی پیامبر(ص )در این اثر بسیار برجسته و نقش یاران غیرشیعی پیامبر لاغر و ضعیف است. | الف. رویکرد شیعی، نویسنده محترم با تمام وجود تلاش کرده تا زندگی پیامبر و برخی از یارانش را از دریچه عینک شیعی به تصویر بکشد. به همین دلیل نقش یاران شیعی پیامبر(ص)در این اثر بسیار برجسته و نقش یاران غیرشیعی پیامبر لاغر و ضعیف است. | ||
ب – رویکرد کلامی، با توجه به اینکه تحل و تکامل تشیع تا حد زیادی نتیجه استدلال های کلامی است، محتوای این کتاب نیز در همین چارچوب است و نویسنده با چنین رویکردی برخی مسائل را برجسته و بعضی دیگر را کم رنگ کرده است. در بسیاری از موارد نقش شخصیت های صدر اسلام که از دید نویسنده مطرود به حساب می آیند به بدترین شکل موجود بیان شده و یا سخنان تحقیرآمیز در مورد آنان نوشته شده است. وی در باب چگونگی هجرت پیامبر (ص ) از مکه به مدینه، داستان لیلة المبیت و فداکاری حضرت علی را مفصل شرح داده، آن گاه تحت عنوان آیه غار سه صفحه در تضعیف و رد ابوبکر نوشته است (سیره صحیح پیامبراعظم (ص )، ج ٢، فصل دوم، تحت عنوان: هجرت رسول خدا). | ب – رویکرد کلامی، با توجه به اینکه تحل و تکامل تشیع تا حد زیادی نتیجه استدلال های کلامی است، محتوای این کتاب نیز در همین چارچوب است و نویسنده با چنین رویکردی برخی مسائل را برجسته و بعضی دیگر را کم رنگ کرده است. در بسیاری از موارد نقش شخصیت های صدر اسلام که از دید نویسنده مطرود به حساب می آیند به بدترین شکل موجود بیان شده و یا سخنان تحقیرآمیز در مورد آنان نوشته شده است. وی در باب چگونگی هجرت پیامبر (ص) از مکه به مدینه، داستان لیلة المبیت و فداکاری حضرت علی را مفصل شرح داده، آن گاه تحت عنوان آیه غار سه صفحه در تضعیف و رد ابوبکر نوشته است (سیره صحیح پیامبراعظم (ص)، ج ٢، فصل دوم، تحت عنوان: هجرت رسول خدا). | ||
ج – رویکرد حدیث گرایانه، اگرچه نویسنده محترم از آیات زیادی برای بیان سیره رسول خدا استفاده کرده، اما این احادیث هستند که جهت آیات را در این کتاب نمایش می دهند. در حالی که قرآن تاکید دارد بر اینکه “لایعلم الغیب الا الله “، نویسنده محترم می نویسد: رسول خدا (ص ) اعمال همه بندگان و هر آنچه را در دایره مسئولیت حضرت و در سطح حضور و شهود روی می دهد، می بیند و خداوند متعال به او امکان داده تا پشت سر خود را ببیند و در حالی که چشمانش به خواب می رود، قلبش بیدار بماند. زیرا اگر چنین نبود، نمی توانست در حال خواب یا زمانی که مردمان پشت سر او هستند، آنان را ببیند<ref>ر.ک: سپهری، محمد، ص97-112</ref>. | ج – رویکرد حدیث گرایانه، اگرچه نویسنده محترم از آیات زیادی برای بیان سیره رسول خدا استفاده کرده، اما این احادیث هستند که جهت آیات را در این کتاب نمایش می دهند. در حالی که قرآن تاکید دارد بر اینکه “لایعلم الغیب الا الله “، نویسنده محترم می نویسد: رسول خدا (ص) اعمال همه بندگان و هر آنچه را در دایره مسئولیت حضرت و در سطح حضور و شهود روی می دهد، می بیند و خداوند متعال به او امکان داده تا پشت سر خود را ببیند و در حالی که چشمانش به خواب می رود، قلبش بیدار بماند. زیرا اگر چنین نبود، نمی توانست در حال خواب یا زمانی که مردمان پشت سر او هستند، آنان را ببیند<ref>ر.ک: سپهری، محمد، ص97-112</ref>. | ||