دیوان اعتضادالسلطنه (فخری قاجار): تفاوت میان نسخه‌ها

دیوان اعتضادالسلطنه (فخری قاجار) (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۲۴ مهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۱۰:۴۸

۲۰۶ بایت اضافه‌شده ، ‏۲۴ مهٔ ۲۰۲۲

بدون خلاصۀ ویرایش

Hbaghizadeh@noornet.net

۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش

@@ خط ۲۷: / خط ۲۷: @@
 }}
-'''دیوان علی‌قلی‌میرزا اعتضادالسلطنه (فخری قاجار)'''، مجموعه اشعار علی‌قلی‌میرزا اعتضادالسلطنه، فرزند پنجاه‌وچهارم از پنجاه‌ودومین همسر فتحعلیشاه قاجار می‌باشد که به کوشش احمد کرمی، گردآوری شده است.
+'''دیوان علی‌قلی‌میرزا اعتضادالسلطنه (فخری قاجار)'''، مجموعه اشعار [[اعتضادالسلطنه، علیقلی بن فتحعلی|علی‌قلی‌میرزا اعتضادالسلطنه]]، فرزند پنجاه‌وچهارم از پنجاه‌ودومین همسر فتحعلیشاه قاجار می‌باشد که به کوشش [[کرمی، احمد|احمد کرمی]]، گردآوری شده است.
 ==ساختار==
-کتاب با مقدمه کوتاهی از احمد کرمی آغاز و اشعار در قالب غزلیات، قطعه، مثنوی، رباعیات و اشعار پراکنده از تذکره‌ها، تنظیم شده است.
+کتاب با مقدمه کوتاهی از [[کرمی، احمد|احمد کرمی]] آغاز و اشعار در قالب غزلیات، قطعه، مثنوی، رباعیات و اشعار پراکنده از تذکره‌ها، تنظیم شده است.
 ==گزارش محتوا==
-در مقدمه، ابتدا شرح حال کوتاه و مختصری از علی‌قلی‌میرزا ارائه گردیده و سپس به ابیات زیر، به‌عنوان منتخبی از اشعار وی، اشاره شده است:
+در مقدمه، ابتدا شرح حال کوتاه و مختصری از [[اعتضادالسلطنه، علیقلی بن فتحعلی|علی‌قلی‌میرزا]] ارائه گردیده و سپس به ابیات زیر، به‌عنوان منتخبی از اشعار وی، اشاره شده است:
-'''حاجتی نیست به انفاس مسیحا ما را
+'''حاجتی نیست به انفاس مسیحا ما را'''
-دردمندان تو فارغ ز غم درمانند'''
+دردمندان تو فارغ ز غم درمانند
-'''دادی به خواب وعده وصلم که آگهی
+'''دادی به خواب وعده وصلم که آگهی'''
-در دیده‌ام فراق تو نگذاشت خواب را'''
+در دیده‌ام فراق تو نگذاشت خواب را
-'''تا مقامیم در خرابات است
+'''تا مقامیم در خرابات است'''
-ننگم از کشف و از کرامات است'''
+ننگم از کشف و از کرامات است
-'''گر به تحقیق بنگری دو جهان
+'''گر به تحقیق بنگری دو جهان'''
-یک تجلی ز جلوه ذات است'''
+یک تجلی ز جلوه ذات است
-'''چاره جستم از طبیب شهر بهر درد دل
+'''چاره جستم از طبیب شهر بهر درد دل'''
-آهی از دل برکشید و گفت بی‌درمان بود'''
+آهی از دل برکشید و گفت بی‌درمان بود
-'''آفت جان‌ها شنیدم بهر قتل ما رسد
+'''آفت جان‌ها شنیدم بهر قتل ما رسد'''
-دوستان آگاه سازیدش مرا هم جان بود'''
+دوستان آگاه سازیدش مرا هم جان بود
 شعر و شاعری در زمان علی‌قلی، رواج بسیاری داشت و او در شعر، «خاقان» و گاهی اوقات، «فخری» تخلص می‌کرد<ref>ر.ک: مقدمه، ص5</ref>.
 بخش اول کتاب، به غزلیات اختصاص یافته است و مجموعا شصت‌وسه غزل را در خود جای داده است. از جمله غزلیات این بخش، می‌توان به غزل زیر، اشاره نمود:
-'''ای سرو خجل از قد زیبای تو یارا
+'''ای سرو خجل از قد زیبای تو یارا'''
-مه منفعل از روی دل‌آرای تو یارا'''
+مه منفعل از روی دل‌آرای تو یارا
-'''خواهم که علی‌رغم رقیبان جفاجو
+'''خواهم که علی‌رغم رقیبان جفاجو'''
-بر دیده کشم خاک کف پای تو یارا'''
+بر دیده کشم خاک کف پای تو یارا
-'''سودای سر زلف تو دارم من و دانم
+'''سودای سر زلف تو دارم من و دانم'''
-سر می‌رود اندر سر سودای تو یارا'''
+سر می‌رود اندر سر سودای تو یارا
-'''تا جان بودم پا نکشم از سرکویت
+'''تا جان بودم پا نکشم از سرکویت'''
-یا جان دهم آخر به تمنای تو یارا'''
+یا جان دهم آخر به تمنای تو یارا
-'''سهل است مرانم ز در خویش زمانی
+'''سهل است مرانم ز در خویش زمانی'''
-تا دیده کند خوب تماشای تو یارا'''
+تا دیده کند خوب تماشای تو یارا
-'''خوش کن دل ما را به نگاهی ز نگاهی
+'''خوش کن دل ما را به نگاهی ز نگاهی'''
-نقصان نپذیرد رخ زیبای تو یارا'''
+نقصان نپذیرد رخ زیبای تو یارا
-'''مپسند که خون گردد و از دیده درآید
+'''مپسند که خون گردد و از دیده درآید'''
-آن دل که بود واله و شیدای تو یارا'''
+آن دل که بود واله و شیدای تو یارا
-'''هر روز به فردا دهی‌ام وعده دیدار
+'''هر روز به فردا دهی‌ام وعده دیدار'''
-جانم به لب از وعده فردای تو یارا'''
+جانم به لب از وعده فردای تو یارا
-'''دشنام همی گوی که باشد سخن تلخ
+'''دشنام همی گوی که باشد سخن تلخ'''
-شیرین ز لب لعل شکرخای تو یارا'''
+شیرین ز لب لعل شکرخای تو یارا
-'''فخریت سراسیمه چو وامق بدرد پوست
+'''فخریت سراسیمه چو وامق بدرد پوست'''
-از فرقت آن عارض عذرای تو یارا'''<ref>ر.ک: متن کتاب، ص13-‌96</ref>.
+از فرقت آن عارض عذرای تو یارا'''<ref>ر.ک: متن کتاب، ص13-‌96</ref>.'''
 در بخش دوم، یک قطعه، با مطلع زیر، جای گرفته است:
-'''شمس آفاق ای که دارد فخرها در درگهت
+'''شمس آفاق ای که دارد فخرها در درگهت'''
-زهره از بربط‌نوازی و ز دربانی زحل'''<ref>ر.ک: همان، ص97</ref>.
+زهره از بربط‌نوازی و ز دربانی زحل'''<ref>ر.ک: همان، ص97</ref>.'''
 بخش سوم، یک مثنوی را در خود جای داده است. برخی از ابیات این مثنوی، چنین است:
-'''الا یا بهترین صنع الهی
+'''الا یا بهترین صنع الهی'''
-گرفته حسنت از مه تا به ماهی'''
+گرفته حسنت از مه تا به ماهی
-'''مه من ای شه گردون غلامت
+'''مه من ای شه گردون غلامت'''
-شراب عیش در ساغر، مدامت'''
+شراب عیش در ساغر، مدامت
-'''جهان دلبری زیر نگینت
+'''جهان دلبری زیر نگینت'''
-ستاره عکسی از نور جبینت'''
+ستاره عکسی از نور جبینت
-'''دو جفت ابرویت در دلبری طاق
+'''دو جفت ابرویت در دلبری طاق'''
-به طاق و جفت تو یک شهر مشتاق'''
+به طاق و جفت تو یک شهر مشتاق
-'''دو لعلت چون دو شکر زیر یاقوت
+'''دو لعلت چون دو شکر زیر یاقوت'''
-دو زلفت چون دو سحرانگیز هاروت'''
+دو زلفت چون دو سحرانگیز هاروت
-'''دو هاروتت بلای یک جهان جان
+'''دو هاروتت بلای یک جهان جان'''
-به یاقوتت نهان یک رشته مرجان'''<ref>ر.ک: همان، ص99</ref>.
+به یاقوتت نهان یک رشته مرجان'''<ref>ر.ک: همان، ص99</ref>.'''
 رباعیات کتاب، در بخش چهارم آمده است. این بخش، شامل مجموعا سیزده رباعی می‌باشد که از جمله آنها، می‌توان به موارد زیر، اشاره نمود:
-'''آن کس که بر این صفحه زنگار نوشت
+'''آن کس که بر این صفحه زنگار نوشت'''
-الحق چو خط عارض دلدار نوشت'''
+الحق چو خط عارض دلدار نوشت
-'''این خط که از او چشم خرد حیران است
+'''این خط که از او چشم خرد حیران است'''
-خاک در شه فخری قاجار نوشت'''
+خاک در شه فخری قاجار نوشت
-'''معشوقه به کاشانه ما افتاده‌ست
+'''معشوقه به کاشانه ما افتاده‌ست'''
-صد نشئه به پیمانه ما افتاده‌ست'''
+صد نشئه به پیمانه ما افتاده‌ست
-'''سرمایه آبادی هر ویرانیست
+'''سرمایه آبادی هر ویرانیست'''
-گنجی که به ویرانه ما افتاده‌ست'''<ref>ر.ک: همان، ص107-‌110</ref>.
+گنجی که به ویرانه ما افتاده‌ست'''<ref>ر.ک: همان، ص107-‌110</ref>.'''
 در آخرین بخش کتاب، اشعاری تحت عنوان «پراکنده‌ها از تذکره‌ها» جای گرفته است که برخی از آنها، عبارتند از:
-'''دوش اندر خواب خوش دیدم که در کف داشتم
+'''دوش اندر خواب خوش دیدم که در کف داشتم'''
-دسته‌ای سنبل بگو این خواب را تعبیر چیست'''
+دسته‌ای سنبل بگو این خواب را تعبیر چیست
-'''دوش دادی وعده قتل من ای سرو روان
+'''دوش دادی وعده قتل من ای سرو روان'''
-شادمانم کردی اما این همه تأخیر چیست'''
+شادمانم کردی اما این همه تأخیر چیست
-'''دشمن‌تری به من ز همه خلق کائنات
+'''دشمن‌تری به من ز همه خلق کائنات'''
-باآنکه دوست‌تر ز همه خلق دارمت'''
+باآنکه دوست‌تر ز همه خلق دارمت
-'''بهر چه دل به جگرگوشه مردم ندهم
+'''بهر چه دل به جگرگوشه مردم ندهم'''
-این همه خانه‌خرابی من از دل باشد'''
+این همه خانه‌خرابی من از دل باشد
-'''آن سوار از در درآمد تا ز اقبال بلند
+'''آن سوار از در درآمد تا ز اقبال بلند'''
-حلقه فتراک را حلق که لایق می‌شود'''
+حلقه فتراک را حلق که لایق می‌شود
-'''گه رقیب از دوست خرسند است و گاه ما، بلی
+'''گه رقیب از دوست خرسند است و گاه ما، بلی'''
-آسمان گاهی موافق گه منافق می‌شود'''<ref>ر.ک: همان، ص113</ref>.
+آسمان گاهی موافق گه منافق می‌شود'''<ref>ر.ک: همان، ص113</ref>.'''
 ==وضعیت کتاب==