۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳۰: | خط ۳۰: | ||
''' | '''الکافي في أصول الفقه'''، توسط آیت‌الله [[طباطبایی حکیم، محمد سعید|سيد محمد سعيد طباطبايى حکيم]]، در دو جلد، به زبان عربى، تدوين شده و همه مباحث علم اصول فقه را در بر دارد. | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
کتاب، در دو جزء تنظيم شده است. در جزء اول، يک تمهيد(حاوى دو امر) و قسم اول(حاوى دو باب) و در جلد دوم، قسم دوم(حاوى يک تمهيد، يک مقدمه، سه مقصد و يک خاتمه) ذکر شده است. | |||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
در ابتداى | در ابتداى کتاب، کلياتى از علم اصول فقه و مبانى اين علم مطرح شده و پس از آن، تعريفى از علم اصول فقه<ref>[https://noorlib.ir/book/view/12849/%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%A7%D9%81%D9%8A-%D9%81%D9%8A-%D8%A3%D8%B5%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%84%D9%81%D9%82%D9%87?pageNumber=13&viewType=html ر.ک: تمهید، ص13]</ref> و موضوع آن ارائه شده، سپس مسائل مختلف مربوط به اين علم، بيان گرديده است، آن‌گاه حقيقت احکام شرعى<ref>[https://noorlib.ir/book/view/12849/%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%A7%D9%81%D9%8A-%D9%81%D9%8A-%D8%A3%D8%B5%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%84%D9%81%D9%82%D9%87?pageNumber=20&viewType=html ر.ک: همان، ص20]</ref> و ماهيت احکام تکليفيه و وضعيه<ref>[https://noorlib.ir/book/view/12849/%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%A7%D9%81%D9%8A-%D9%81%D9%8A-%D8%A3%D8%B5%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%84%D9%81%D9%82%D9%87?pageNumber=28&viewType=html ر.ک: همان، ص28]</ref> بيان شده و معناى اباحه، کراهت، اراده تکوينيه و تشريعيه و هم‌چنين حقيقت امر اعتبارى و امر انتزاعى تبيين شده است. | ||
نویسنده، در ادامه بحث از ماهيت | نویسنده، در ادامه بحث از ماهيت احکام وضعيه، به بررسى حقيقت طهارت و نجاست، امامت، حجيت، سببيت، شرطيت، جزئيت، صحت و فساد و مراتب حکم شرعى وضعى پرداخته و پس از آن، مبحث الفاظ را شروع مى‌نمايد. | ||
در ابتداى مبحث الفاظ، وى، به حقيقت وضع و تقسيم آن به وضع تعيينى و تعينى و وضع شخصى و نوعى اشاره | در ابتداى مبحث الفاظ، وى، به حقيقت وضع و تقسيم آن به وضع تعيينى و تعينى<ref>[https://noorlib.ir/book/view/12849/%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%A7%D9%81%D9%8A-%D9%81%D9%8A-%D8%A3%D8%B5%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%84%D9%81%D9%82%D9%87?pageNumber=56&viewType=html ر.ک: همان، ص56]</ref> و وضع شخصى و نوعى<ref>[https://noorlib.ir/book/view/12849/%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%A7%D9%81%D9%8A-%D9%81%D9%8A-%D8%A3%D8%B5%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%84%D9%81%D9%82%D9%87?pageNumber=59&viewType=html ر.ک: همان، ص59]</ref> اشاره کرده و به تبيين معناى حرفى<ref>[https://noorlib.ir/book/view/12849/%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%A7%D9%81%D9%8A-%D9%81%D9%8A-%D8%A3%D8%B5%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%84%D9%81%D9%82%D9%87?pageNumber=61&viewType=html ر.ک: همان، ص61]</ref> پرداخته است. در بخش ديگرى از مباحث الفاظ، نویسنده، به بررسى قابليت معناى حرفى براى تقييد، فرق بين خبر و انشاء، اقسام استعمال لفظ در معنا، علايم حقيقت و مجاز، مانند تبادر، صحت حمل و عدم صحت سلب<ref>[https://noorlib.ir/book/view/12849/%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%A7%D9%81%D9%8A-%D9%81%D9%8A-%D8%A3%D8%B5%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%84%D9%81%D9%82%D9%87?pageNumber=77&viewType=html ر.ک: همان، ص77]</ref> و اطراد<ref>[https://noorlib.ir/book/view/12849/%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%A7%D9%81%D9%8A-%D9%81%D9%8A-%D8%A3%D8%B5%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%84%D9%81%D9%82%D9%87?pageNumber=79&viewType=html ر.ک: همان، ص79]</ref>، اصالت عدم نقل، استعمال يک لفظ در بيش از يک معنا و ديدگاه‌هاى [[آخوند خراسانى]]، محمدحسین اصفهانى، ميرزاى نايينى و [[خویی، ابوالقاسم|آیت‌الله خويى]] در اين موارد پرداخته<ref>[https://noorlib.ir/book/view/12849/%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%A7%D9%81%D9%8A-%D9%81%D9%8A-%D8%A3%D8%B5%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%84%D9%81%D9%82%D9%87?pageNumber=81&viewType=html ر.ک: همان، ص81]</ref> و به تبيين معناى حقيقت شرعيه<ref>[https://noorlib.ir/book/view/12849/%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%A7%D9%81%D9%8A-%D9%81%D9%8A-%D8%A3%D8%B5%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%84%D9%81%D9%82%D9%87?pageNumber=89&viewType=html ر.ک: همان، ص89]</ref> و صحيح و اعم<ref>[https://noorlib.ir/book/view/12849/%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%A7%D9%81%D9%8A-%D9%81%D9%8A-%D8%A3%D8%B5%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%84%D9%81%D9%82%D9%87?pageNumber=93&viewType=html ر.ک: همان، ص93]</ref> مى‌پردازد و دلايل موافقان و مخالفان را بيان مى‌کند. | ||
در ادامه، نویسنده، به بحث درباره مشتق و تعريف آن و صدق آن در موارد عدم فعليت و فرق ميان زمان نطق و زمان تلبس و... پرداخته است. | در ادامه، نویسنده، به بحث درباره مشتق و تعريف آن<ref>[https://noorlib.ir/book/view/12849/%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%A7%D9%81%D9%8A-%D9%81%D9%8A-%D8%A3%D8%B5%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%84%D9%81%D9%82%D9%87?pageNumber=125&viewType=html ر.ک: همان، ص125]</ref> و صدق آن در موارد عدم فعليت و فرق ميان زمان نطق و زمان تلبس و... پرداخته است. | ||
بحث در مورد اوامر و نواهى و آنچه به ماده و صيغه آنها تعلق دارد، عنوان مطلب بعدى | بحث در مورد اوامر و نواهى<ref>[https://noorlib.ir/book/view/12849/%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%A7%D9%81%D9%8A-%D9%81%D9%8A-%D8%A3%D8%B5%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%84%D9%81%D9%82%D9%87?pageNumber=139&viewType=html ر.ک: همان، ص139]</ref> و آنچه به ماده و صيغه آنها تعلق دارد، عنوان مطلب بعدى کتاب است که در اين زمينه، نگارنده، به دلالت امر بر وجوب، طلب و اراده اشاره نموده و فرق ميان امر ارشادى و مولوى را بيان کرده است. دلالت امر و نهى بر مره و تکرار و فور و تراخى، تقسيم واجب به واجب مطلق و مشروط، تعيينى و تخييرى، نفسى و غيرى، معلق و منجز، عينى و کفايى، موقت و مضيق، تعبدى و توصلى و برخى ديگر از احکام اوامر و نواهى، مانند حکم امر بعد از امر و تعلق امر و نهى به طبايع يا افراد، از مباحث بعدى کتاب مى‌باشد. | ||
در فصلى ديگر، مفاهيم و مفهوم داشتن يا نداشتن شرط، وصف، غايت، حصر، لقب، استثناء و شرايط مفهوم داشتن هر | در فصلى ديگر، مفاهيم و مفهوم داشتن يا نداشتن شرط، وصف، غايت، حصر، لقب، استثناء و شرايط مفهوم داشتن هر يک از آنها بيان شده و احکام عام و خاص و مطلق و مقيد مورد بحث و بررسى قرار گرفته است. در اين راستا، نگارنده، به اقسام عموم و ادوات آن، مقدمات حکمت، اقسام خاص، تخصيص عام به وسيله مفهوم، اجمال خاص در شبهات مفهوميه و مصداقيه و جمع بين مطلق و مقيد اشاره نموده است. وى، همه مطالب مذکور را در باب اول از قسم اول ذکر کرده است. | ||
در باب دوم از قسم اول، ملازمه بين عقل و شرع و مسئله إجزاء و مقدمه واجب و تبعى بودن وجوب آن نسبت به وجوب ذى المقدمه و | در باب دوم از قسم اول، ملازمه بين عقل و شرع<ref>[https://noorlib.ir/book/view/12849/%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%A7%D9%81%D9%8A-%D9%81%D9%8A-%D8%A3%D8%B5%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%84%D9%81%D9%82%D9%87?pageNumber=382&viewType=html ر.ک: همان، ص382]</ref> و مسئله إجزاء<ref>[https://noorlib.ir/book/view/12849/%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%A7%D9%81%D9%8A-%D9%81%D9%8A-%D8%A3%D8%B5%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%84%D9%81%D9%82%D9%87?pageNumber=397&viewType=html ر.ک: همان، ص397]</ref> و مقدمه واجب<ref>[https://noorlib.ir/book/view/12849/%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%A7%D9%81%D9%8A-%D9%81%D9%8A-%D8%A3%D8%B5%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%84%D9%81%D9%82%D9%87?pageNumber=410&viewType=html ر.ک: همان، ص410]</ref> و تبعى بودن وجوب آن نسبت به وجوب ذى المقدمه و احکام مقدمه نسبت به ذى المقدمه و مسئله ضد<ref>[https://noorlib.ir/book/view/12849/%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%A7%D9%81%D9%8A-%D9%81%D9%8A-%D8%A3%D8%B5%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%84%D9%81%D9%82%D9%87?pageNumber=411&viewType=html ر.ک: همان، ص411]</ref> و ترتب و اجتماع امر و نهى<ref>[https://noorlib.ir/book/view/12849/%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%A7%D9%81%D9%8A-%D9%81%D9%8A-%D8%A3%D8%B5%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%84%D9%81%D9%82%D9%87?pageNumber=453&viewType=html ر.ک: همان، ص453]</ref> و... شرح داده شده است و بدين ترتيب، مباحث جزء اول، به پایان رسيده است. | ||
در جزء دوم، بحث قطع و حجيت و منجزيت آن و لزوم متابعت از آن و اقسام آن، مانند قطع طريقى و موضوعى و مبحث تجرى و منجزيت علم اجمالى و مباحث مربوط به حجج و | در جزء دوم، بحث قطع و حجيت و منجزيت آن و لزوم متابعت از آن و اقسام آن، مانند قطع طريقى و موضوعى و مبحث تجرى و منجزيت علم اجمالى و مباحث مربوط به حجج و امکان تعبدبه ظن و اقسام ظنون معتبر و حجيت ظواهر کتاب و سنت و حجيت قول لغوى و خبر واحد و اجماع منقول و شهرت فتوائيه و حجيت مطلق ظن در صورت اعتقاد به انسداد باب علم و اقوال مختلف در مورد آن و اصول عمليه و شرايط جريان آنها و معنى لغوى و اصطلاحى تعارض و قاعده جمع و ورود و حکومت و تقدم طرق و امارات بر اصول شرعيه و تقديم اصول احرازيه بر اصول غير احرازيه و تقديم اصل سببى بر مسببى و مقتضاى اصل در متعارضين و مباحث مربوط به اجتهاد و تقليد مفصلا تبيين شده است. | ||
== وضعيت | == وضعيت کتاب == | ||
فهرست محتويات هر جزئى، در پایان آن | فهرست محتويات هر جزئى، در پایان آن ذکر شده است. | ||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||