روض الأخیار المنتخب من ربیع الأبرار: تفاوت میان نسخه‌ها

'''روض الأخیار المنتخب من ربیع الأبرار'''، نوشته محمد بن قاسم اماسی معروف به ابن خطیب (متوفی 940ق) خلاصه‌ای از «ربیع الابرار» زمخشری (متوفی 538ق) است. کتاب با تصحیح و تعلیقات محمود فاخوری منتشر شده است.

نام این کتاب حاکی از مضمون و محتوای آن است. اماسی مطالبش کتابش را از کتاب قطوری به قلم زمخشری (538ق) با عنوان «ربیع الابرار» گزینش کرده است. این کتاب به گفته اماسی «دریای سرشاری است که نه مقصد آن درک می‌شود و نه به پایان آن امیدی است»؛ و همین او را واداشته که آن را به‌اختصار گزینش کرده و مطالبی بر آن بیفزاید. آن‌گونه که خود می‌گوید: «بهترین سخنان پرمعنی و فصیح آن را استخراج و نکات نیکوی آن را به‌اختصار نوشتم تا از ملال‌آوری حاصل از فراوانی مطالب پرهیز شود، و ضبط آن بر اهل تحقیق آسان‌تر و شوق خواهان آن زیاد شود. برخی از مطالبی را هم که در کتب ادبا یافته‌ام بر آن افزودم و آنچه از علمای فاضل از حکایات لطیف و عبارات عجیب شنیده‌ام را به آن افزودم و نامش را روض الاخیار المنتخب من ربیع الابرار گذاشتم»<ref>ر.ک: مقدمه، ص8</ref>‏.

ربیع الابرار زمخشری ‌‌از‌ زمره جنگ‌های ادبی، مانند البیان و التبین جاحظ، عیون الاخبار ابن قتیبه دینوری، عقد‌ الفرید‌ ابن‌ عبدربه، الکامل مبرد، و محاضرات راغب اصفهانی است. خصوصیت ربیع الابرار این است که از کلمات‌ مستهجن خالی است؛ در عین اینکه لطیفه فراوان دارد. البته در مقایسه با‌ کتاب‌های نامبرده باید گفت‌ عقد‌ الفرید منظم‌تر و البیان و التبیین و الکامل، اصیل‌تر است؛ و البته هر یک از کتاب‌های فوق نظم خاص خود را دارد. ربیع الابرار در 92 باب است که بعضی تبویب آن را از دیگران‌ دانسته‌اند؛ امّا دلیلی برای این قول در دست نیست و گویا همه نسخه‌های موجود همین نظم را داشته باشد. در هر باب چند حدیث مربوط به موضوع را می‌آورد و سپس سخنانی از‌ صحابه‌، تابعان و زاهدان و عالمان و اقوالی از حکمای عربی و ایرانی و غیره و نیز اشعار و امثالی نقل می‌نماید. کتاب در حسن تألیف چنان است که مورد تلخیص قرار گرفته و چند خلاصه و برگزیده از آن‌ موجود‌ است؛<ref>ر.ک: ذکاوتی قراگزلو، علی‌رضا، ص28</ref>‏ روض الاخیار اماسی از آن جمله است.

اماسی کتابش را به آستان سلطان سلیمان بن سلطان سلیم خان تقدیم کرده است. این کتاب در زمره کتب ادبی و فرهنگ عمومی جای می‌گیرد که در قدیم علم محاضرات خوانده می‌شد و این نامی است که بر کتب ادبی اعم از شعر و نثر اطلاق می‌شود، و سعی می‌کند که موضوعات مختلف و علومی که عرب و مسلمانان می‌شناسند را در اختیار خواننده قرار دهد؛ مانند الاغانی ابوالفرج اصفهانی و عقد الفرید ابن عبدربه و عیون الاخبار ابن قتیبه. این نوع از تألیف در عصر ممالیک و عثمانیان فراوان بوده و کتب فراوانی از این دو عصر به دست ما رسیده است. این کتب به نصوص و منقولات کتب نویسندگان پیشین افزوده می‌شود؛ که البته بیشتر این کتب به‌مرورزمان به سبب بلاهای سخت و حوادثی که سرزمین‌ها را در زمان خلافت اسلامی و سلطنت ملوکی و عثمانی در هم کوبیده، از بین رفته است؛ لذا اهمیت کتبی که از عصر ممالیک و عثمانی به‌دست ما رسیده مشخص می‌شود<ref>ر.ک: مقدمه، ص 9-8</ref>‏.

اماسی کتابش را همچون مائده‌ای قرار داده که انواع متنوع و فراوانی از غذاها و شیرینی‌ها بر آن چیده شده یا به‌منزله سایه‌بان یا درختان یا آب‌های گواراست. خواننده در این کتاب آیات قرآنی و احادیث نبوی و منتخبی از شعر و نثر زیبا و حکمت‌ها و نامه‌ها و اخبار تشویق‌کننده را آورده که بر گستردگی گنجینه ادبی و فرهنگی نویسنده حکایت دارد. <ref>ر.ک: همان، ص 9</ref>‏.

<references/>