۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
(صفحه‌ای تازه حاوی «{{جعبه اطلاعات کتاب | تصویر =NUR21837J1.jpg | عنوان =كتاب العلل | عنوان‌های دیگر = |پدی...» ایجاد کرد) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳۳: | خط ۳۳: | ||
}} | }} | ||
'''كتاب العلل'''، اثر حافظ ابومحمد عبدالرحمن بن ابی‌حاتم محمد بن ادریس حنظلی رازی (240-327ق)، کتابی است در علم علل الحدیث که با تحقیق گروهی از محققان و تحت اشراف سعد بن عبدالله حمید و خالد بن عبدالرحمن | '''كتاب العلل'''، اثر [[ابن ابی‌حاتم، عبدالرحمن بن محمد|حافظ ابومحمد عبدالرحمن بن ابی‌حاتم محمد بن ادریس حنظلی رازی]] (240-327ق)، کتابی است در علم علل الحدیث که با تحقیق گروهی از محققان و تحت اشراف [[حميد، سعد بن عبدالله|سعد بن عبدالله حمید]] و [[جريسي، خالدبن عبدالرحمن|خالد بن عبدالرحمن جریسی]]، به چاپ رسیده بود. | ||
==نام‌های کتاب== | ==نام‌های کتاب== | ||
معاصران این اثر را به نام «علل الحديث» می‌شناسند که دلیل آن، این است که در سه چاپ قبلی، این نام از طرف محققین برای آن انتخاب شده بود، اما محقق نسخه حاضر، نام «كتاب العلل» را به دلایل زیر، برای آن برگزیده است: | معاصران این اثر را به نام «علل الحديث» می‌شناسند که دلیل آن، این است که در سه چاپ قبلی، این نام از طرف محققین برای آن انتخاب شده بود، اما محقق نسخه حاضر، نام «كتاب العلل» را به دلایل زیر، برای آن برگزیده است: | ||
# پنج نسخه از شش نسخه موجود از کتاب، بر این نام اتفاق نظر دارند. | # پنج نسخه از شش نسخه موجود از کتاب، بر این نام اتفاق نظر دارند. | ||
# ابن عبدالهادی، مسائل و مطالب این کتاب را تعلیق نموده و حافظ ابن رجب، از این مطلب چنین یاد کرده است: «تعليقة علی العلل لابن أبي‌حاتم». | # ابن عبدالهادی، مسائل و مطالب این کتاب را تعلیق نموده و حافظ [[ابن رجب، عبدالرحمن بن احمد|ابن رجب]]، از این مطلب چنین یاد کرده است: «تعليقة علی العلل لابن أبي‌حاتم». | ||
# بغدادی در | # [[بغدادی، اسماعیل|بغدادی]] در «[[هدية العارفين، أسماء المؤلفين و آثار المصنفين|هدية العارفين]]» از این کتاب چنین نام برده است: «شرح كتاب العلل، علی ترتيب كتب الفقه». | ||
و...<ref>ر.ک: مقدمه تحقیق، ج1، ص333-335</ref>. | و...<ref>ر.ک: مقدمه تحقیق، ج1، ص333-335</ref>. | ||
==اهمیت کتاب== | ==اهمیت کتاب== | ||
علما و دانشمندان زیادی از این کتاب نام برده و به اهمیت آن اشاره کرده‌اند، که از جمله آنها عبارتند از: | علما و دانشمندان زیادی از این کتاب نام برده و به اهمیت آن اشاره کرده‌اند، که از جمله آنها عبارتند از: | ||
# ابن کثیر در | # [[ابن کثیر، اسماعیل بن عمر|ابن کثیر]] در «[[اختصار علوم الحديث]]»: «ومن أحسن كتاب وضع في ذلك وأجله وأفحله: كتاب العلل لعلي بن المديني... وكذلك كتاب العلل لعبدالرحمن بن أبي‌حاتم وهو مرتب علی أبواب الفقه». | ||
# حافظ عراقی در | # حافظ عراقی در «[[شرح الألفية]]»، در اشاره به کتبی که برای طالب علم حدیث، عنایت و توجه به آن لازم است، چنین گفته است: «ثم الكتب المتعلقة بعلل الحديث، فمنها: كتاب أحمد بن حنبل وابن المديني وابن أبي‌حاتم...». | ||
# سخاوی نیز در | # [[سخاوی، محمد بن عبدالرحمن|سخاوی]] نیز در «[[فتح المغيث، شرح ألفية الحديث|فتح المغيث]]»، به‌تبع حافظ عراقی، در معرفی این کتاب، چنین گفته است: «ولابن أبي‌حاتم وكتابه في مجلد ضخم مترب علی الأبواب وقد شرع الحافظ ابن عبدالهادي في شرحه، فاخترمته المنية بعد أن كتب منه مجلدا علی يسير منه»<ref>ر.ک: همان، ص283</ref>. | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
| خط ۵۲: | خط ۵۲: | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
در مقدمه، ابتدا به بیان اهمیت علم علل الحدیث<ref>ر.ک: همان، ص5-30</ref> و اشاره به برخی از مصنفاتی که در این زمینه، به رشته تحریر درآمده، از جمله «العلل» علی بن عبدالله مدینی (متوفی 234ق)، | در مقدمه، ابتدا به بیان اهمیت علم علل الحدیث<ref>ر.ک: همان، ص5-30</ref> و اشاره به برخی از مصنفاتی که در این زمینه، به رشته تحریر درآمده، از جمله «العلل» [[علی بن عبدالله مدینی]] (متوفی 234ق)، «[[العلل و معرفة الرجال|العلل]]» [[ابن حنبل، احمد بن محمد|امام احمد]] (متوفی 241ق)، «العلل» [[محمد بن عبدالله بن عمار موصل]]<nowiki/>ی (متوفی 242ق)، «العلل» [[ابوحفص عمرو بن علی فلاس]] (متوفی 249ق) و...<ref>ر.ک: همان، ص31-33</ref> پرداخته شده و سپس ضمن بررسی معنای لغوی<ref>ر.ک: همان، ص39-45</ref> و اصطلاحی علت<ref>ر.ک: همان، ص47-56</ref>، از اسباب وقوع علت در احادیث، سخن به میان آمده است که برخی از آنها، عبارتند از: فراموشی، تصحیف، تفرد، تدلیس، تلقین، اختصار حدیث و روایت به معنی، جمع حدیث شیوخ به سیاق واحد، روایت از راوی ضعیف و مشتبه شدن او با ثقه<ref>ر.ک: همان، 57-156</ref>. در ادامه، ضمن ارائه شرح حال مفصلی از عبدالرحمن بن ابی‌حاتم<ref>ر.ک: همان، ص157-273</ref> و شرح مختصری از ابوحاتم<ref>ر.ک: همان، ص275-278</ref> و ابوزرعه<ref>ر.ک: همان، ص279-282</ref>، اطلاعات زیر پیرامون کتاب، در اختیار خواننده قرار گرفته است: | ||
# اهمیت کتاب و بیان برخی از ویژگی‌ها و روش نویسنده در نگارش آن؛ | # اهمیت کتاب و بیان برخی از ویژگی‌ها و روش نویسنده در نگارش آن؛ | ||
# روایات کتاب؛ | # روایات کتاب؛ | ||
| خط ۶۳: | خط ۶۳: | ||
در مقدمه مصنف نیز روایاتی در اهمیت فراگیری علم علل الحدیث، نقل گردیده است<ref>ر.ک: مقدمه مصنف، همان، ص387</ref>. | در مقدمه مصنف نیز روایاتی در اهمیت فراگیری علم علل الحدیث، نقل گردیده است<ref>ر.ک: مقدمه مصنف، همان، ص387</ref>. | ||
ابن ابی‌حاتم در این کتاب، به جمع‌آوری کلام پدرش ابوحاتم، ابوزرعه و برخی از ائمه علم حدیث، در تعلیل احادیث پرداخته و در برخی موارد نظرات پیشوایان دیگر را نیز بدان افزوده است<ref>ر.ک: مقدمه تحقیق، همان، ص6</ref>. | [[ابن ابی‌حاتم، عبدالرحمن بن محمد|ابن ابی‌حاتم]] در این کتاب، به جمع‌آوری کلام پدرش ابوحاتم، ابوزرعه و برخی از ائمه علم حدیث، در تعلیل احادیث پرداخته و در برخی موارد نظرات پیشوایان دیگر را نیز بدان افزوده است<ref>ر.ک: مقدمه تحقیق، همان، ص6</ref>. | ||
جلد اول، مشتمل است بر مقدمات و جزء اول از آن جلد، در بیان علل اخباری است که در باب طهارت وارد شده است<ref>ر.ک: متن کتاب، همان، ص391-649</ref>. | جلد اول، مشتمل است بر مقدمات و جزء اول از آن جلد، در بیان علل اخباری است که در باب طهارت وارد شده است<ref>ر.ک: متن کتاب، همان، ص391-649</ref>. | ||