حفظ البدن (رساله‌ای فارسی در بهداشت و تندرستی): تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - 'سـ' به 'س'
جز (جایگزینی متن - 'صـ' به 'ص')
جز (جایگزینی متن - 'سـ' به 'س')
خط ۴۵: خط ۴۵:
# سختی، نرمی، گرمی وسردی اندام‌ها؛
# سختی، نرمی، گرمی وسردی اندام‌ها؛
# فربه یا‌ لاغر‌ بـودن؛
# فربه یا‌ لاغر‌ بـودن؛
# رنـگ پوسـت و به‌ویژه چهره (از 11 رنگ سخن می‌گوید، اما 10 رنگ برمی‌شمرد: سپید، به رنگ گـچ‌، به‌ رنگ‌ عاج، به رنگ ارزیز، زردی، اشقر، سرخ، سبزارنگ بی‌سرخی، تاریک، سیاه)؛
# رنـگ پوست و به‌ویژه چهره (از 11 رنگ سخن می‌گوید، اما 10 رنگ برمی‌شمرد: سپید، به رنگ گـچ‌، به‌ رنگ‌ عاج، به رنگ ارزیز، زردی، اشقر، سرخ، سبزارنگ بی‌سرخی، تاریک، سیاه)؛
# موی (در‌ ضمن‌ آن‌ دوازده پرسش با پاسخ‌ آمده اسـت؛ از جمله پرسش درباره سپید‌ شدن مو و پاسخ آن)؛
# موی (در‌ ضمن‌ آن‌ دوازده پرسش با پاسخ‌ آمده است؛ از جمله پرسش درباره سپید‌ شدن مو و پاسخ آن)؛
# «فعل‌هاست که از قوت‌ها صادر شود وقاعده‌ کلی‌ است که هرگاه که فعل‌ها را قوت بـر کـمال بـاشد و در وی هیچ تشویش‌ و نقصان‌ نبود‌، مزاج معتدل بود و اگر نه چنین باشد، از آن سه قسم بـیرون نـبود: یـا تشویشی حاصل‌ بود‌، یا نقصان، یا بطلان...»؛
# «فعل‌هاست که از قوت‌ها صادر شود وقاعده‌ کلی‌ است که هرگاه که فعل‌ها را قوت بـر کـمال بـاشد و در وی هیچ تشویش‌ و نقصان‌ نبود‌، مزاج معتدل بود و اگر نه چنین باشد، از آن سه قسم بـیرون نـبود: یـا تشویشی حاصل‌ بود‌، یا نقصان، یا بطلان...»؛
# احوال بول است و براز است؛ زیرا کـه هـر وقت کـه بول‌ رنگین‌ بود‌ و رایحه او نیک تیز بود، دلیل [گرمی مزاج] باشد و اگر نه چنین بود، بر برودت.
# احوال بول است و براز است؛ زیرا کـه هـر وقت کـه بول‌ رنگین‌ بود‌ و رایحه او نیک تیز بود، دلیل [گرمی مزاج] باشد و اگر نه چنین بود، بر برودت.
خط ۶۰: خط ۶۰:
# اشـاره به اسباب سته؛
# اشـاره به اسباب سته؛
# در بیان‌ حاجت‌ حیوانات به هوا؛
# در بیان‌ حاجت‌ حیوانات به هوا؛
# دربیان تغیر هوا به سـبب گـشتن فـصل‌های سال (اشاره به چهار فصل سال و برخی‌ بیماری‌های‌ رایج در این فصل‌ها و نیز درمان آن‌ها با روش‌هایی سـاده چـون«رگ‌ زدن»، استفاده‌ از‌ خوش‌بوکننده‌ها وپرهیز، استفاده از لباس مناسب فصل‌ و...)؛  
# دربیان تغیر هوا به سبب گـشتن فـصل‌های سال (اشاره به چهار فصل سال و برخی‌ بیماری‌های‌ رایج در این فصل‌ها و نیز درمان آن‌ها با روش‌هایی ساده چـون«رگ‌ زدن»، استفاده‌ از‌ خوش‌بوکننده‌ها وپرهیز، استفاده از لباس مناسب فصل‌ و...)؛  
# در‌ شرح‌ حال تن مـردم در هـر شـهری و جایگاهی‌؛
# در‌ شرح‌ حال تن مـردم در هـر شـهری و جایگاهی‌؛
# در‌ شرح هوای نیک و هوای معتدل.
# در‌ شرح هوای نیک و هوای معتدل.


مقاله سوم در شرح مضرت هوای مختلف و علاج‌ هریک‌ بـر سـبیل تفصیل و ایـن مقالات شش‌ فصل‌ است:
مقاله سوم در شرح مضرت هوای مختلف و علاج‌ هریک‌ بـر سبیل تفصیل و ایـن مقالات شش‌ فصل‌ است:
# در‌ مضرت‌ هوای‌ گرم؛
# در‌ مضرت‌ هوای‌ گرم؛
# در مضرت هوای سرد؛
# در مضرت هوای سرد؛
خط ۷۵: خط ۷۵:
بـخش اول: در شرح‌ صفات آب‌ها و در بخش او نه فصل است: # درمنفعت‌های آب خوردن؛
بـخش اول: در شرح‌ صفات آب‌ها و در بخش او نه فصل است: # درمنفعت‌های آب خوردن؛
# در اقسام آب‌ها؛
# در اقسام آب‌ها؛
# (فـصل‌ سـوم‌ ندارد)؛
# (فـصل‌ سوم‌ ندارد)؛
# در اقسام آب‌ها (تکرار عنوان‌ فـصل‌ دوم؛ البته‌ در‌ اینجا مـعیار تقسیم‌بندی مـتفاوت‌ است‌).
# در اقسام آب‌ها (تکرار عنوان‌ فـصل‌ دوم؛ البته‌ در‌ اینجا مـعیار تقسیم‌بندی مـتفاوت‌ است‌).
   
   
خط ۸۲: خط ۸۲:
بخش سوم در‌ انواع‌ اشربه‌ای‌ که در حالت صحت و حـالت مرض، آن‌ را‌ به‌کار‌ بـرند ‌(جـلاب‌ شـکر، سکنگبین، فقاع) و دو فـصل پانـزدهم و شانزدهم که به نـظر مـی‌رسد در واقع متعلق به بخش دوم باشند (یعنی این بخش در اصل 16 فصل داشته است‌).
بخش سوم در‌ انواع‌ اشربه‌ای‌ که در حالت صحت و حـالت مرض، آن‌ را‌ به‌کار‌ بـرند ‌(جـلاب‌ شـکر، سکنگبین، فقاع) و دو فـصل پانـزدهم و شانزدهم که به نـظر مـی‌رسد در واقع متعلق به بخش دوم باشند (یعنی این بخش در اصل 16 فصل داشته است‌).


مقاله پنـجم در تـدبیر مأکولات (خوردنی‌ها) و این مقالت مرتب اسـت بر چـهار بخش (امـا فـقط دو بـخش آن آمده است!):  
مقاله پنـجم در تـدبیر مأکولات (خوردنی‌ها) و این مقالت مرتب است بر چـهار بخش (امـا فـقط دو بـخش آن آمده است!):  


بخش اول: در طـبایع مفردات که مشتمل است بر 13 فصل‌:
بخش اول: در طـبایع مفردات که مشتمل است بر 13 فصل‌:
# غلات‌ و حبوبات (گندم و جو و انواع نان‌هایی که از این دو پخـته مـی‌شود، باقلا، نخود، گاورس، لوبیا، ماش، کـنجد و بـرنج)؛
# غلات‌ و حبوبات (گندم و جو و انواع نان‌هایی که از این دو پخـته مـی‌شود، باقلا، نخود، گاورس، لوبیا، ماش، کـنجد و بـرنج)؛
# گـوشت‌ها (گـوشت گـوسفند، بز، گاو، شـتر، اسـب، آهو، بزغاله، ماهی، خرگوش، گورخر‌، گاو‌ کوهی، بز و میش کوهی، مرغ خانگی، بط و مرغ آبی، کـلنگ (درنـا)، کـبوتربچه و... و سرانجام گوشت نمک‌سود!)؛
# گـوشت‌ها (گـوشت گـوسفند، بز، گاو، شـتر، اسب، آهو، بزغاله، ماهی، خرگوش، گورخر‌، گاو‌ کوهی، بز و میش کوهی، مرغ خانگی، بط و مرغ آبی، کـلنگ (درنـا)، کـبوتربچه و... و سرانجام گوشت نمک‌سود!)؛
# در شرح اعضای حـیوانات (مـانند سـر بـریان‌ گـوسفند‌، مـغز، چشم، پایچه، اشکنبه و روده‌، جگر‌، سپرز، گرده، دل، شش، پیه و مغز و نیز تخم انواع مرغ‌های خانگی)؛
# در شرح اعضای حـیوانات (مـانند سر بـریان‌ گـوسفند‌، مـغز، چشم، پایچه، اشکنبه و روده‌، جگر‌، سپرز، گرده، دل، شش، پیه و مغز و نیز تخم انواع مرغ‌های خانگی)؛
# در طبیعت اباها (آش‌ها و خوراکی‌های دیگر همچون قلیه و عدسی و هریسه)؛
# در طبیعت اباها (آش‌ها و خوراکی‌های دیگر همچون قلیه و عدسی و هریسه)؛
# در شرح ابزارها ‌(مـوادی‌ چون انواع ترشی) که‌ به‌ سرکه و جز آن سازند؛
# در شرح ابزارها ‌(مـوادی‌ چون انواع ترشی) که‌ به‌ سرکه و جز آن سازند؛
خط ۹۴: خط ۹۴:
# در‌ بقول ‌(تـرب، شـلغم، پیاز، سیر، ریواج)؛
# در‌ بقول ‌(تـرب، شـلغم، پیاز، سیر، ریواج)؛
# در افزارهای دیگ (چاشنی‌هایی که هنگام پخت غذا می‌افزایند، همچون: زیره، دارچینی، فلفل، زنجبیل، زعفران، سرکه، نمک و جز آن)؛
# در افزارهای دیگ (چاشنی‌هایی که هنگام پخت غذا می‌افزایند، همچون: زیره، دارچینی، فلفل، زنجبیل، زعفران، سرکه، نمک و جز آن)؛
# در میوه‌های تر (انگور، غوره، انجیر‌، زردآلو‌، شفتالو و شفترنگ‌ و آلو، آلوی نیشه (نیشو)، سـیب، انـبرود (گلابی)، آبی (به)، انار شیرین و ترش، توت، خربزه، خربزه هندی (هندوانه)، کدو‌، بادنجان، عناب، ترنج، سماق)؛
# در میوه‌های تر (انگور، غوره، انجیر‌، زردآلو‌، شفتالو و شفترنگ‌ و آلو، آلوی نیشه (نیشو)، سیب، انـبرود (گلابی)، آبی (به)، انار شیرین و ترش، توت، خربزه، خربزه هندی (هندوانه)، کدو‌، بادنجان، عناب، ترنج، سماق)؛
# درمیوه‌های خشک (رما، کشمش، انجیر خشک‌، جوز ‌(گـردو‌)، جـوز تر، بادام شیرین، بادام تلخ، پسـته، فـندق، عناب خشک)؛
# درمیوه‌های خشک (رما، کشمش، انجیر خشک‌، جوز ‌(گـردو‌)، جـوز تر، بادام شیرین، بادام تلخ، پسته، فـندق، عناب خشک)؛
# در شیرینی‌ها (شکر، عسل، پانیذ، پالوده، حلوا، لوزینه‌، ‌‌قطایف‌)؛
# در شیرینی‌ها (شکر، عسل، پانیذ، پالوده، حلوا، لوزینه‌، ‌‌قطایف‌)؛
# درروغن‌ها (روغن جوز، زیتون، بادام، کنجد، پسته و سرانجام تدبیر شستن روغن).
# درروغن‌ها (روغن جوز، زیتون، بادام، کنجد، پسته و سرانجام تدبیر شستن روغن).
۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش