۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
(صفحه‌ای تازه حاوی «{{جعبه اطلاعات کتاب | تصویر =NUR21990J1.jpg | عنوان =الوجيز في تعريف كتب الحديث | عنوان...» ایجاد کرد) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۹: | خط ۲۹: | ||
}} | }} | ||
'''الوجيز في تعريف كتب الحديث'''، تألیف سید عبدالماجد | '''الوجيز في تعريف كتب الحديث'''، تألیف [[غوری، سید عبدالماجد|سید عبدالماجد الغَوری]]، کتابی در معرفی مشهورترین کتب در موضوعات مختلف علم حدیث است. مقدمه مختصر کتاب به قلم نویسنده است. | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
| خط ۳۷: | خط ۳۷: | ||
نویسنده در مقدمه کتاب، سبب و انگیزه خود را از نگارش کتاب این‌گونه توضیح می‌دهد: بدون شک شناخت کتب هر علمی، اولین گام در تحصیل و مطالعه آن علم است و ازآنجاکه هر کتابی شیوه خاص و روش یگانه‌ای دارد که چاره‌ای از اطلاع از آن نیست، طلبه و محقق به هنگام اشتغال به علم باید از ویژگی‌ها و مزایای کتب آن علم مطلع باشد. با توجه به اهمیت این مطلب، در این کتاب محقر به معرفی بعضی از مهم‌ترین کتب حدیثی پرداختم که هرکس که به مطالعه، تدریس، تحقیق و تألیف علم حدیث مشغول است بی‌نیاز از آگاهی یافتن بر آنها نخواهد بود<ref>ر.ک: مقدمه، ص6-5</ref>. | نویسنده در مقدمه کتاب، سبب و انگیزه خود را از نگارش کتاب این‌گونه توضیح می‌دهد: بدون شک شناخت کتب هر علمی، اولین گام در تحصیل و مطالعه آن علم است و ازآنجاکه هر کتابی شیوه خاص و روش یگانه‌ای دارد که چاره‌ای از اطلاع از آن نیست، طلبه و محقق به هنگام اشتغال به علم باید از ویژگی‌ها و مزایای کتب آن علم مطلع باشد. با توجه به اهمیت این مطلب، در این کتاب محقر به معرفی بعضی از مهم‌ترین کتب حدیثی پرداختم که هرکس که به مطالعه، تدریس، تحقیق و تألیف علم حدیث مشغول است بی‌نیاز از آگاهی یافتن بر آنها نخواهد بود<ref>ر.ک: مقدمه، ص6-5</ref>. | ||
«صحاح» اولین کتب حدیثی است که نویسنده به معرفی آن پرداخته است. نویسندگان این کتب با توجه به شروط و استقراء‌شان خود را ملتزم به ذکر احادیث صحیح در این آثار دانسته‌اند. البته این التزام بدین معنا نیست که پایبند به شروط صحت جمهور محدثین باشند، بلکه التزام به آن شروط سبب نام‌گذاری کتبشان به «صحاح» بوده است. | «صحاح» اولین کتب حدیثی است که نویسنده به معرفی آن پرداخته است. نویسندگان این کتب با توجه به شروط و استقراء‌شان خود را ملتزم به ذکر احادیث صحیح در این آثار دانسته‌اند. البته این التزام بدین معنا نیست که پایبند به شروط صحت جمهور محدثین باشند، بلکه التزام به آن شروط سبب نام‌گذاری کتبشان به «صحاح» بوده است. | ||
در ذیل این عنوان سیزده کتاب معرفی شده است که برخی چون صحیح | نویسنده، معتقد است که این موضوع در واقع محقق نشده و تنها شیخین، [[بخاری، محمد بن اسماعیل|بخاری]] و [[قشیری نیشابوری، مسلم بن حجاج|مسلم]]، به این شرط عمل کرده و غیر این دو در کتاب‌هایشان احادیث حسن و ضعیف را نیز آورده‌اند<ref>ر.ک: متن کتاب، ص9</ref>. | ||
در ذیل این عنوان سیزده کتاب معرفی شده است که برخی چون [[صحيح البخاري|صحیح بخاری]]، [[صحيح مسلم|مسلم]]، [[ابن خزیمه، محمد بن اسحاق|ابن خزیمه]] و [[ابن حبان، محمد بن حبان|ابن حبان]] با عنوان صحیح و برخی نیز چون المنتقی ابن جارود و الإلزامات [[دارقطنی، علی بن عمر|دارقطنی]] بدون عنوان صحیح هستند<ref>ر.ک: همان</ref>. | |||
«جوامع» کتبی هستند که احادیث آنها بر اساس ابواب فقهی مرتب شده و در آنها همه اقسام حدیث یافت می‌شود؛ احادیث عقاید، احکام، رقاق، آداب اکل و شرب، سفر، نشست و برخاست، تفسیر، تاریخ، سیر، فتن و مناقب. | |||
کتب جوامع، اختلاف چندانی با عموم کتب سنن ندارند، جز اینکه در کتب سنن غالباً ابواب عقاید، فتن و مناقب نیامده است. در این عنوان شش کتاب از جمله جامع بخاری، مسلم و ترمذی ذکر شده است. جامع ترمذی به‌لحاظ کثرت فواید علمی، در بین کتب جوامع و سنن ممتاز است<ref>ر.ک: همان، ص20-19</ref>. | کتب جوامع، اختلاف چندانی با عموم کتب سنن ندارند، جز اینکه در کتب سنن غالباً ابواب عقاید، فتن و مناقب نیامده است. در این عنوان شش کتاب از جمله جامع بخاری، مسلم و ترمذی ذکر شده است. جامع ترمذی به‌لحاظ کثرت فواید علمی، در بین کتب جوامع و سنن ممتاز است<ref>ر.ک: همان، ص20-19</ref>. | ||
با توجه به کثرت کتب سنن، نویسنده تنها به معرفی 24 عنوان از مشهورترین این کتب اکتفا کرده است؛ سنن ابن | با توجه به کثرت کتب سنن، نویسنده تنها به معرفی 24 عنوان از مشهورترین این کتب اکتفا کرده است؛ [[سنن ابن جریج]]، [[سعید بن منصور]]، [[ابن ماجه، محمد بن یزید|ابن ماجه]]، [[دارقطنی، علی بن عمر|دارقطنی]] و بیهقی از آن جمله است<ref>ر.ک: همان، ص33-21</ref>. | ||
«آثار» از دیگر کتب حدیثی است. علمای اهل سنت در این کتب اقدام به گردآوری مرویات صحابه از نبی(ص) در دواوین بزرگی کرده‌‌اند. آنها روایات منقول از صحابه و تابعین و تابعین تابعین از علمای صدر اول را گردآوری نموده‌اند. نویسنده، این نوشته‌ها را به چهار مجموعه: مصنفات، تفاسیر مسنده، اختلافات و کتب دیگر تقسیم کرده است. در ذیل هر بخش تعدادی از آثار ذکر شده است که مصنف ابن ابی‌لیلی انصاری، تفسیر سفیان ثوری، الآثار محمد بن حسن شیبانی و المستدرك حاکم نیشابوری از آن جمله است<ref>ر.ک: همان، ص35 و 40 و 41 و 49</ref>. | «آثار» از دیگر کتب حدیثی است. علمای اهل سنت در این کتب اقدام به گردآوری مرویات صحابه از نبی(ص) در دواوین بزرگی کرده‌‌اند. آنها روایات منقول از صحابه و تابعین و تابعین تابعین از علمای صدر اول را گردآوری نموده‌اند. نویسنده، این نوشته‌ها را به چهار مجموعه: مصنفات، تفاسیر مسنده، اختلافات و کتب دیگر تقسیم کرده است. در ذیل هر بخش تعدادی از آثار ذکر شده است که مصنف ابن ابی‌لیلی انصاری، تفسیر سفیان ثوری، الآثار محمد بن حسن شیبانی و المستدرك حاکم نیشابوری از آن جمله است<ref>ر.ک: همان، ص35 و 40 و 41 و 49</ref>. | ||
«موطآت» در اصطلاح محدثین، کتبی هستند که مطابق ابواب فقهی مرتب شده‌اند و مشتمل بر احادیث مرفوع، موقوف، مقطوع و آراء بعضی علما و... است. موطأ کاملاً مانند مصنَّف است، اگرچه نامش متفاوت است. مشهورترین موطآت عبارتند از: موطأ امام | «موطآت» در اصطلاح محدثین، کتبی هستند که مطابق ابواب فقهی مرتب شده‌اند و مشتمل بر احادیث مرفوع، موقوف، مقطوع و آراء بعضی علما و... است. موطأ کاملاً مانند مصنَّف است، اگرچه نامش متفاوت است. مشهورترین موطآت عبارتند از: [[موطأ الإمام مالك|موطأ امام مالک]]، [[موطأ ابن ابی‌ذئب]]، [[موطأ ابراهیم بن ابی‌یحیی]]، [[موطأ ابن وهب الصغير|الموطأ الصغير عبدالله بن وهب مصری]] و [[موطأ اسماعیل قاضی]]<ref>ر.ک: همان، ص61-53</ref>. | ||
«مسانید» از دیگر منابع حدیثی اهل سنت است که بر طبق ابواب فقهی مرتب نشده است، بلکه موضوع آن گردآوری جداگانه احادیث هر صحابی است، خواه صحیح یا حسن یا ضعیف باشد. در مسانید، احادیث به‌ترتیب حروف الفبا، یا قبائل، یا سابقه در اسلام یا شرافت نسبی و مانند آن مرتب شده‌اند. در این قسمت 26 مسند به‌اختصار معرفی شده‌اند. مسانید ابوحنیفه نعمان بن | «مسانید» از دیگر منابع حدیثی اهل سنت است که بر طبق ابواب فقهی مرتب نشده است، بلکه موضوع آن گردآوری جداگانه احادیث هر صحابی است، خواه صحیح یا حسن یا ضعیف باشد. در مسانید، احادیث به‌ترتیب حروف الفبا، یا قبائل، یا سابقه در اسلام یا شرافت نسبی و مانند آن مرتب شده‌اند. در این قسمت 26 مسند به‌اختصار معرفی شده‌اند. مسانید [[ابوحنیفه، نعمان بن ثابت|ابوحنیفه نعمان بن ثابت]]، [[طیالسی، سلیمان بن داود|ابوداود طیالسی]]، [[خلیفة بن خیاط]] و احمد بن حنبل شیبانی از معروف‌ترین مسانید هستند<ref>ر.ک: همان، ص79-69</ref>. | ||
«معاجم» در اصطلاح محدثین کتبی است که در آن احادیث به‌ترتیب صحابه، یا شیوخ یا بلدان و مانند آن ذکر شده و غالباً به‌ترتیب حروف الفباست. لفظ «معجم» در اصل برای کتب لغت مرتب‌شده بر طبق حروف الفبا وضع شد: مانند تهذيب اللغة، القاموس و مختار الصحاح. پس از آن لفظ «المعجم» برای تألیفات مختلف استعاره گردید<ref>ر.ک: همان، ص93</ref>. «المعجم الصغير» از جمله معاجمی است که طبرانی در آن از هزار شیخ و از هر شیخ یک یا دو حدیث روایت کرده و مجموع احادیثش بالغ بر 1200 حدیث و اکثرش از غرائب است<ref>ر.ک: همان، ص97</ref>. | «معاجم» در اصطلاح محدثین کتبی است که در آن احادیث به‌ترتیب صحابه، یا شیوخ یا بلدان و مانند آن ذکر شده و غالباً به‌ترتیب حروف الفباست. لفظ «معجم» در اصل برای کتب لغت مرتب‌شده بر طبق حروف الفبا وضع شد: مانند تهذيب اللغة، القاموس و مختار الصحاح. پس از آن لفظ «المعجم» برای تألیفات مختلف استعاره گردید<ref>ر.ک: همان، ص93</ref>. «المعجم الصغير» از جمله معاجمی است که طبرانی در آن از هزار شیخ و از هر شیخ یک یا دو حدیث روایت کرده و مجموع احادیثش بالغ بر 1200 حدیث و اکثرش از غرائب است<ref>ر.ک: همان، ص97</ref>. | ||
| خط ۶۰: | خط ۶۲: | ||
==وضعیت کتاب== | ==وضعیت کتاب== | ||
فهارس مصادر و مراجع، اسامی کتب به‌ترتیب حروف الفبا و فهرست محتویات کتاب در انتهای آن آمده است. | فهارس مصادر و مراجع، اسامی کتب به‌ترتیب حروف الفبا و فهرست محتویات کتاب در انتهای آن آمده است. | ||
منابع مطالب و ارجاعات و توضیحات اندک، اما مفیدی در پاورقی‌های کتاب ذکر شده است. | منابع مطالب و ارجاعات و توضیحات اندک، اما مفیدی در پاورقی‌های کتاب ذکر شده است. | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
<references/> | <references /> | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||