بایزید پیر بسطام: تفاوت میان نسخه‌ها

در بزرگی او همین بس که نام نامی‌اش بر زبان هر عارفِ بزرگِ بعد از او جاری شده است و نیز این که هر کس را بعد از او بخواهند بزرگ و عظیمش تلقّی کنند می‌گویند گویا بایزید ثانی است و همین نشان می‌دهد که وی در نزد بزرگان عرفان و تصوّف از چه جایگاهی برخوردار بوده است. خوشبختانه استاد عرفان پژوه نامدار [[محمدی وایقانی، کاظم|کاظم محمّدی]] در معرّفی این شخصیّت بزرگ بیشترین سهم را در ایران و بلکه در تمام جهان اسلام دارد. تا کنون چندین اثر مهم درباره‌ی وی نوشته است که از بابت پژوهش علمی‌و تحلیل منطقی نیز باید آثار وی را در خصوص بایزید بسطامی‌‌جزو اوّلین ها به حساب آورد. کما اینکه وی اوّلین های بسیاری دارد و همین ایشان را در زمان ما از خواص پژوهشگران عرفان و تصوّف قرار می‌دهد. کتابهای [[نجم کبری]]، [[بهاء ولد]]، [[محقق ترمذی، سید برهان‌الدین حسین|سیِد برهان‌الدین محقّق]]، [[سعدالدین حمویه، محمد بن مؤید|سعدالدین حموی]]، [[ابوسعید ابوالخیر]]، [[ابوبکر شبلی]]، [[علاءالدوله سمنانی]]، [[ابوحامد غزالی]]، [[حسین بن منصور حلاج]] و چندی دیگر از شخصیتها با تحقیقات وسیع و عمیق او مورد شناسایی قرار گرفته و مستند دیگر اساتید واقع شده است.

کتاب بایزید پیر بسطام ‌در یک جلد و در 400 صفحه نوشته شده است، که به شرح زندگی، آراء و اندیشه های عرفاانی، و سیر و سلوک و مراتب صوفیانه‌ی  این عارف بزرگ پرداخته است. در این پژوهش تقریباً هر چه که مربوط به این عارف نامی‌بوده ثبت و درج شده است و چیزی از افکار و اندیشه ها، ریاضات و سلوک عرفانی و زندگیِ سالکانه‌ی او به جا نمانده است و خواننده با تمام کردن این کتاب می‌تواند مدّعی باشد که آنچه که مربوط به او بوده را خوانده است ولی این بدان معنا نیست که تمام زندگی او نیز به همین سهولت قابل درک و فهم است که یقیناً فهم آن بسیار دشوار است.

در بخش عرفان و تصوّف غیر از تعریف لغوی و صوری صوفی و تصوّف، تعاریفی را از زبان عارفان نامی ‌قدیم آورده که در خلال آن تعاریف چند تعریف و سخن هم از بایزید وجود دارد که از اهمّیّت خاصی برخوردار است. در همین بخش  به دو نوع تعریف اشاره شده است، یکی تعاریف مستقیم که در این فصل به 30 تعریف از عارفان بزرگ توجّه کرده است که می‌توان گفت در مجموع همه چیز را در تصوّف در بر می‌گیرد، در عین حال در فصل دیگر تعاریف را از دریچه‌ی پاسخ به پرسشها مورد نظر قرار داده است که در این فصل نیز به 30 مورد دیگر توجّه شده است و در این 60 توصیف و تعریف می‌توان تمامیّت آنچه که در درون تصوّف وجود دارد را دریافت نمود.

در بخش تولد و مرگ و سنین آنچه که ماحصل نوشتار استاد [[محمدی وایقانی، کاظم|کاظم محمّدی]] است نا معلوم بودن زمان تولّد، ناشناخته بودن زمان مرگ و به همین مقیاس مبهم بودن سنّ و سال بایزید است. چنانکه در این باره می‌نویسد: از معضلاتی که زندگانی شیخ را پوشانده است یکی هم همین تولّد و مرگ و نیز بررسی مدّت عمر اوست. و این معضل برای خواننده نیز بالطبع خواهد بود که نمی‌داند کدام سند را اصل قرار بدهد و نیز نمی‌داند کدام تاریخ را سال مطمئن برای تولّد و مرگ وی مقرّر نماید. <ref>متن، ص 61</ref>. این ناشناخته بودن هر سه مورد را می‌توان در دیگر صفحات با قید سندها و مغشوش بودن سخن منابع مدّ نظر قرار داد<ref>متن، ص 63</ref>.  

بخشهای پیاپی و دنبال هم: عشق و محبّت، صحو و سکر، فنا و بقا و نیز جمع و تفرقه که از صفحه‌ی 173 آغاز می‌شود و تا صفحه‌ی 195 ادامه می‌یابد از ویژه ترین مواردی است که در این کتاب وجود دارد، در همین حوزه باید به چند بخش دیگر نیز برای تتمیم مراجعه کرد، یکی شریعت و طریقت که در صفحات 245 تا 261 را در بر دارد و یکی هم بحش شطحیات که از صفحه‌ی 283 تا 307 را شامل می‌شود، چه مقوله‌ی سکر به این مقوله می‌کشد که آیا چنین حالی با شریعت نبوی همخوانی دارد؟ و نیز آنچه که در شطح گفته می‌شود قهراً بدون سکر میسّر نیست از این بابت باید این دو بخش را نیز به خوبی مرور و فهم کرد.