۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۴: | خط ۲۴: | ||
}} | }} | ||
''' تأویلات باطنی در شهود معنوی رنگ و نور ''' نوشتهی [[محمدی وایقانی، کاظم|کاظم محمّدی]] کتابی است فلسفی ـ عرفانی که اختصاصاً به رنگ و نور از دیدگاه عرفان و فلسفه میپردازد. امّا چنانکه از داخل متن کتاب پیداست این اثر شرحی است مفصّل و مبسوط به رسالهای از امیر [[سید محمد نوربخش]] از عرفای نامدار قرن هشتم و از خلفای | ''' تأویلات باطنی در شهود معنوی رنگ و نور ''' نوشتهی [[محمدی وایقانی، کاظم|کاظم محمّدی]] کتابی است فلسفی ـ عرفانی که اختصاصاً به رنگ و نور از دیدگاه عرفان و فلسفه میپردازد. امّا چنانکه از داخل متن کتاب پیداست این اثر شرحی است مفصّل و مبسوط به رسالهای از امیر [[سید محمد نوربخش]] از عرفای نامدار قرن هشتم و از خلفای شیخ [[نجمالدین کبری، احمد بن عمر|نجمالدّین کبری]] در خصوص «نور» با نام [[رساله ی نوریه(نوربخش)|رسالهی نوریه(نوربخش)]]. گر چه نویسندهی کتاب حاضر، یعنی [[محمدی وایقانی، کاظم|کاظم محمّدی]] قبلاً هم کتابی با این عنوان را از شیخ [[علاءالدوله سمنانی، احمد بن محمد|علاءالدوله سمنانی]] منتشر کرده بود که در آن رساله گذشته از مقدّمه و تصحیح کتاب، به شرح مختصر آن نیز پرداخته بود. امّا از بابت حجم بین این دو کتاب تفاوت بسیار زیادی وجود دارد. | ||
توجّه به رنگ و نور که نویسنده اصالت و اعتبار مفهومیآن را در عرفان به شخص شیخ [[نجمالدّین کبری]] برمیگرداند و وی را بانی نظریهی رنگ و نور قلمداد میکند البتّه بی جهت نیست، زیرا [[نجمالدین کبری، احمد بن عمر|نجم کبری]] نخستین کسی است که در عرفان از طریق مشاهدات و رؤیاهای سالکان که با رنگ و نور مواجه میشدند حالات ایشان را تأویل و کار سلوکی ایشان را متذکّر میشد. کتاب ارزندهی شیخ نیز با نام [[فوائح الجمال و فواتح الجلال|فوائح الجمال]] که توسّط [[محمدی وایقانی، کاظم|کاظم محمّدی]] تصحیح و منتشر شده نیز بر این امر گواه است، ضمن این که در آثاری که [[محمدی وایقانی، کاظم|کاظم محمّدی]] دربارهی [[نجمالدین کبری، احمد بن عمر|نجم کبری]] و دیگر مشایخ بزرگ از خلفای او نوشته است همین مقوله را تأیید و تأکید میکند. | توجّه به رنگ و نور که نویسنده اصالت و اعتبار مفهومیآن را در عرفان به شخص شیخ [[نجمالدّین کبری]] برمیگرداند و وی را بانی نظریهی رنگ و نور قلمداد میکند البتّه بی جهت نیست، زیرا [[نجمالدین کبری، احمد بن عمر|نجم کبری]] نخستین کسی است که در عرفان از طریق مشاهدات و رؤیاهای سالکان که با رنگ و نور مواجه میشدند حالات ایشان را تأویل و کار سلوکی ایشان را متذکّر میشد. کتاب ارزندهی شیخ نیز با نام [[فوائح الجمال و فواتح الجلال|فوائح الجمال]] که توسّط [[محمدی وایقانی، کاظم|کاظم محمّدی]] تصحیح و منتشر شده نیز بر این امر گواه است، ضمن این که در آثاری که [[محمدی وایقانی، کاظم|کاظم محمّدی]] دربارهی [[نجمالدین کبری، احمد بن عمر|نجم کبری]] و دیگر مشایخ بزرگ از خلفای او نوشته است همین مقوله را تأیید و تأکید میکند. | ||
| خط ۳۸: | خط ۳۸: | ||
شرح رساله چنانکه در فهرست مطالب آن دیده میشود دارای 51 شماره است که هر شماره به موضوعی اختصاص داده شده است که البتّه در سیر بحث و شرح جمله جمله ی کتاب تدوین شده است. شماره ی 1 به تبیین رساله اشاره میکند و بیان میدارد: | شرح رساله چنانکه در فهرست مطالب آن دیده میشود دارای 51 شماره است که هر شماره به موضوعی اختصاص داده شده است که البتّه در سیر بحث و شرح جمله جمله ی کتاب تدوین شده است. شماره ی 1 به تبیین رساله اشاره میکند و بیان میدارد: | ||
رسالهی حاضر یکی از آثار ارزشمند شیخ المشایخ حضرت امیر سیّد محمّد نوربخش است. لحن آغازین و حتّی شیوهی پردازش مطالب این اثر از نوع نگارشهای حکما و فیلسوفان اسلامیاست و همین نشان از آن دارد که حضرت شیخ با اندیشههای فیلسوفان بزرگ یونانی به مانند: سقراط، افلاطون و | رسالهی حاضر یکی از آثار ارزشمند شیخ المشایخ حضرت امیر سیّد محمّد نوربخش است. لحن آغازین و حتّی شیوهی پردازش مطالب این اثر از نوع نگارشهای حکما و فیلسوفان اسلامیاست و همین نشان از آن دارد که حضرت شیخ با اندیشههای فیلسوفان بزرگ یونانی به مانند: سقراط، [[افلاطون]] و [[ارسطو]]؛ و همینطور از حکمت و فلسفهی اسلامی و حکیمان مسلمان به مانند: [[فارابی، محمد بن محمد|فارابی]]، [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|ابن سینا]] و [[سهروردی، یحیی بن حبش|سهروردی]] به خوبی آشنا بوده و در مواردی نیز همچون ایشان به مسائل مینگریسته است و حتّی در جایی از او نقل شده که در برخی موارد خود را همتای [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|شیخ الرّئیس ابوعلی سینا]] میدیده است. نوع کلمات آغازین این رساله، چیزی مانند نوشتههای شیخ اشراق را به یاد میآورد خاصّه که از بین صفات حضرت حق، «نورالانوار» را لحاظ کرده که مورد توجّه [[سهروردی، یحیی بن حبش|سهروردی]] و دیگر اشراقیونِ قبل و بعد از او بوده و اساس مکتب نوریّه و اشراقیّه ی [[سهروردی، یحیی بن حبش|سهروردی]] را رقم زده است. آنان که با طریقت و مکتب عرفانیِ کبرویه که سیّد محمّد نوربخش یکی از مشایخ نامدار آن است آشنا باشند میدانند که «نور» و «رنگ» و کاربرد آن در عرفان و تصوّف، از ابداعات حضرت شیخ [[نجمالدین کبری، احمد بن عمر|نجمالدّین کبری]] بوده است که مریدان و شاگردان او یکی پس از دیگری از آن یاد کرده و در آثار و نوشتههای خود آن را بسط و گسترش دادهاند<ref>متن، صص 66-65</ref>. | ||
در ذیل شماره 2 که عنوان تقاضای نگارش مطرح شده انگیزهی نوشتن این رساله مطرح شده است، چنانکه از متن آن معلوم است شخصی به نام شیخ شهابالدّین که هویّت او کاملاً معلوم نیست از شیخ تقاضای نوشتن این رساله را میکند، ولی از القابی که در همان ابتدا به این فرد نسبت داده میشود حکایت از آن دارد که وی در آن زمان شناخته شده و فرد بزرگی محسوب میشده است. این او بوده که از [[سیّد محمّد نوربخش]] تقاضا کرده تا مطالبی یا کتاب و رسالهای در باره ی نور بنویسد، و عزیز بودن خاطر وی سبب نوشتن همین رساله شده است. | در ذیل شماره 2 که عنوان تقاضای نگارش مطرح شده انگیزهی نوشتن این رساله مطرح شده است، چنانکه از متن آن معلوم است شخصی به نام شیخ شهابالدّین که هویّت او کاملاً معلوم نیست از شیخ تقاضای نوشتن این رساله را میکند، ولی از القابی که در همان ابتدا به این فرد نسبت داده میشود حکایت از آن دارد که وی در آن زمان شناخته شده و فرد بزرگی محسوب میشده است. این او بوده که از [[سیّد محمّد نوربخش]] تقاضا کرده تا مطالبی یا کتاب و رسالهای در باره ی نور بنویسد، و عزیز بودن خاطر وی سبب نوشتن همین رساله شده است. | ||
| خط ۴۷: | خط ۴۷: | ||
== گزارش محتوا== | == گزارش محتوا== | ||
کتاب تأویلات باطنی در شهود معنوی رنگ و نور اثری است فلسفی ـ عرفانی با رویکردی تحلیلی ـ نقدی که به | کتاب تأویلات باطنی در شهود معنوی رنگ و نور اثری است فلسفی ـ عرفانی با رویکردی تحلیلی ـ نقدی که به مسئلهی نور، وجود، سلوک باطنی انسان، رؤیتها و شهودات معنوی و تحلیل و تأویل هر یک میپردازد. عنوان کتاب تا اندازهای گویای باطن اثر است و معلوم میکند که در چه بابتی سخن خواهد گفت. مقوله ی تأویلات و نیز رنگ و نور به قدر کافی گویا هست، ضمن این که [[سیّد محمّد نوربخش]] نیز در ادامهی مکتب عرفانی کبرویه به مانند مؤلّف کتاب نگرشی صرفاً عرفانی را مورد مداقّه قرار میدهند امّا این روش در ساخت و پرداخت حالات روحی و معنوی سالکان کاربرد دارد و در واقع شیوهای برای تحلیل حالات باطنی سلوکی سالکان است تا هم مرتبه ی ایشان معلوم شود و هم ادب و آداب ادامه ی راه را بتوان برای ایشان باز کرد و تشریح نمود. | ||
مقدّمه ی مشروح کتاب به شرح موقعیّت و چالشهای [[سیّد محمّد نوربخش]] میپردازد و موقعیّت و کار او را در سلوک مشخّص میکند و در واقع اطلاعاتی مفید به خواننده میدهد تا با نویسندهی [[رساله ی نوریه (نوربخش)]] آشنا شود و بداند که تحلیل کنندهی معنوی و تأویلگر رؤیاها و شهودات باطنی چه کسی است. در همین مقدّمه معلوم میکند که وی مرید [[خواجه اسحق ختلانی]] است امّا در کنار طریقت در دیگر علوم هم استادانی برجسته داشته است که برخی عبارتند از: [[ابن فهد حلی، احمد بن محمد|ابن فهد حلّی]] از مفاخر علمای امامیه، [[جرجانی، علی بن محمد|میر سیّد شریف جرجانی]] و [[امیر سیّد علی شریف شیرازی]]. از وی آثار متعدّدی در دست است که در خصوص دین، عرفان و فلسفه است که در صفحات 28-27 به این آثار اشاره شده است. در خصوص شیعه بودن مکتب کبرویه و مشایخ این طریقت سخنانی در این کتاب دیده میشود از جمله در طریقت شیعی مؤلّف رساله نیز از صفحه 30 تا 34 نکاتی گفته شده است. | مقدّمه ی مشروح کتاب به شرح موقعیّت و چالشهای [[سیّد محمّد نوربخش]] میپردازد و موقعیّت و کار او را در سلوک مشخّص میکند و در واقع اطلاعاتی مفید به خواننده میدهد تا با نویسندهی [[رساله ی نوریه (نوربخش)|رسالهی نوریه (نوربخش)]] آشنا شود و بداند که تحلیل کنندهی معنوی و تأویلگر رؤیاها و شهودات باطنی چه کسی است. در همین مقدّمه معلوم میکند که وی مرید [[خواجه اسحق ختلانی]] است امّا در کنار طریقت در دیگر علوم هم استادانی برجسته داشته است که برخی عبارتند از: [[ابن فهد حلی، احمد بن محمد|ابن فهد حلّی]] از مفاخر علمای امامیه، [[جرجانی، علی بن محمد|میر سیّد شریف جرجانی]] و [[امیر سیّد علی شریف شیرازی]]. از وی آثار متعدّدی در دست است که در خصوص دین، عرفان و فلسفه است که در صفحات 28-27 به این آثار اشاره شده است. در خصوص شیعه بودن مکتب کبرویه و مشایخ این طریقت سخنانی در این کتاب دیده میشود از جمله در طریقت شیعی مؤلّف رساله نیز از صفحه 30 تا 34 نکاتی گفته شده است. | ||
از شاگردان و مریدان نامدار [[سیّد محمّد نوربخش]] که در کتاب هم به وی اشاره شده است [[اسیری لاهیجی]] است، وی با شرحی که بر منظومه [[گلشن راز]] شیخ شبستر نوشته که از بهترین شروح نیز هست شهرتی بایسته یافته ودر عین حال منظومهای هم او خود دارد که در آن بسیار از [[سیّد محمّد نوربخش]] یاد کرده و مقام علمیو کرامات وی را مدّ نظر قرار داده است. [[أسرار الشهود في معرفة الحق المعبود|مثنوی اسرار الشّهود]] وی حاوی این نکات است که از جمله وی را «غوث اعظم» خوانده است. | از شاگردان و مریدان نامدار [[سیّد محمّد نوربخش]] که در کتاب هم به وی اشاره شده است [[اسیری لاهیجی]] است، وی با شرحی که بر منظومه [[گلشن راز]] شیخ شبستر نوشته که از بهترین شروح نیز هست شهرتی بایسته یافته ودر عین حال منظومهای هم او خود دارد که در آن بسیار از [[سیّد محمّد نوربخش]] یاد کرده و مقام علمیو کرامات وی را مدّ نظر قرار داده است. [[أسرار الشهود في معرفة الحق المعبود|مثنوی اسرار الشّهود]] وی حاوی این نکات است که از جمله وی را «غوث اعظم» خوانده است. | ||